Quan hệ Mỹ - Cuba trước những bước ngoặt lịch sử

Thứ Sáu, 23/01/2015, 09:03
22/1 là ngày làm việc thứ hai của cuộc đàm phán song phương cấp cao giữa Mỹ và Cuba tại thủ đô La Habana để bàn về thiết lập quan hệ ngoại giao, dưới sự chủ trì của Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Tây bán cầu Roberta Jacobson và Vụ trưởng phụ trách các vấn đề về Mỹ của Bộ Ngoại giao Cuba Josefina Vidal Ferreito.
>> Nới lỏng thương mại và du lịch Mỹ - Cuba

Các nhà phân tích cho rằng, cuộc đàm phán sẽ cho phép hai nước đẩy nhanh công tác chuẩn bị mở lại các đại sứ quán. Tuy nhiên, bên cạnh đó, cũng có những nhận định về vòng đàm phán thứ hai này. Chuyên gia về Mỹ La-tinh tại Hội đồng Đại Tây Dương, một tổ chức nghiên cứu chính sách của Mỹ, ông Peter Schechter nhận định: “Tôi cho rằng chuyến thăm của bà Jacobson đúng là một sự kiện lịch sử và nó sẽ mang tới những thay đổi, nhưng cũng cần phải thận trọng rằng bạn không nên kỳ vọng những phép mầu bất ngờ”.

Sau hơn năm thập kỷ đóng băng quan hệ, buổi đàm phán song phương lịch sử giữa Cuba và Mỹ được bắt đầu hôm 21/1. Buổi làm việc đầu tiên tập trung thảo luận về vấn đề nhập cư và khôi phục ngoại giao giữa hai nước. Theo tờ Granma, Cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Cuba, mặc dù thừa nhận vẫn còn tồn tại bất đồng chưa được giải quyết, nhưng hai trưởng phái đoàn ngoại giao Cuba và Mỹ nhìn nhận ngày làm việc đầu tiên của cuộc đàm phán song phương là “có hiệu quả” và “mang tính xây dựng”. Hai bên khẳng định tiếp tục duy trì không gian thảo luận này, cũng như các cuộc gặp gỡ kỹ thuật song phương về vấn đề chống giả mạo giấy tờ nhập cư.

Bà Josefina Vidal nhìn nhận hai bên đã nói chuyện cởi mở với tinh thần xây dựng, trong khi Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Alex Lee cho rằng hai bên đã có cuộc đối thoại tôn trọng, hiệu quả và có tính hợp tác. Tuy nhiên, cả hai trưởng đoàn cũng đồng thời thừa nhận còn nhiều bất đồng giữa hai bên chưa được giải quyết. Phía Cuba khẳng định việc Mỹ duy trì các chính sách ưu đãi, ngoại lệ và duy nhất về nhập cư đối với công dân Cuba đã khuyến khích dòng di cư bất hợp pháp giữa hai nước.

Bà Josefina Vidal Ferreito phát biểu tại buổi hội đàm. Ảnh: Cubadebate .

Bà Josefina Vidal nêu rõ: “Sự tồn tại của các chính sách “chân ướt, chân ráo”, “Luật Điều chỉnh Cuba” và ưu đãi nhập cư cho bác sĩ Cuba vào Mỹ từ nước thứ ba đã khuyến khích dòng di cư bất hợp pháp giữa hai nước, đi ngược lại Thỏa thuận di trú song phương ký năm 1994”. Theo chính sách “chân ướt, chân ráo”, Mỹ chỉ trả lại công dân Cuba nhập cư trái phép khi bị bắt gặp trên biển nhưng lập tức cấp thị thực cho họ một khi đặt chân lên vùng lãnh thổ đất liền của Mỹ. Bà Vidal nhấn mạnh, việc bãi bỏ chính sách này hoàn toàn thuộc thẩm quyền của Chính phủ Mỹ mà không phải thông qua Quốc hội nước này. Sau khi công nhận Mỹ đã tuân thủ thỏa thuận không cấp quá 20.000 thị thực cư trú dài hạn cho công dân Cuba mỗi năm, bà Vidal khẳng định La Habana muốn có một “mối quan hệ bình thường” với Washington trong lĩnh vực nhập cư, nhưng việc Mỹ duy trì các chính sách “ưu đãi, ngoại lệ và duy nhất về nhập cư đối với công dân Cuba” đã cản trở tiến trình này. Bên cạnh đó, phía Cuba cũng khẳng định sẽ không cải cách chế độ đơn đảng và nền độc lập kinh tế tập trung của nước này. Habana lưu ý tái thiết lập quan hệ ngoại giao không có nghĩa là hai nước sẽ bắt đầu một mối quan hệ đầy đủ.

Về phần mình, quyền Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về khu vực Tây bán cầu Edward Alex Lee khẳng định phía Mỹ sẽ tiếp tục duy trì “Luật Điều chỉnh Cuba” và coi đây là kim chỉ nam cho chính sách nhập cư của mình đối với công dân Cuba, đồng thời loại bỏ khả năng bãi bỏ chính sách “chân ướt, chân ráo” trong thời gian tới. Phát biểu với báo giới sau buổi hội đàm, ông Lee cho biết: “Để thảo luận việc thực hiện các hiệp định song phương về di trú, chúng tôi đã trao đổi những ý tưởng và bàn về một số khía cạnh di trú an toàn. Chúng tôi thảo luận với giới chức Cuba, nhằm nỗ lực thuyết phục họ nhận lại các công dân của mình. Việc mà chúng tôi cho là nghĩa vụ của tất cả các nước trên thế giới về việc trao trả và đón nhận lại công dân của mình về quê nhà”.

Ông Lee cũng khẳng định: “Chúng tôi đã giải thích cho Chính phủ Cuba rằng, Chính phủ Mỹ hoàn toàn ủng hộ Luật điều chỉnh Cuba mà theo đó các chính sách liên quan đến nhập cư vừa được thi hành”. Trong khi đó, từ Washington, Thượng nghị sỹ Dân chủ Robert Menendez ngày 22/1 đã gửi thư cho Ngoại trưởng Mỹ John Kerry yêu cầu ông Kerry chỉ đạo Trưởng đoàn đàm phán Mỹ, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Tây bán cầu Roberta Jacobson rằng, trước khi nhượng bộ bất kỳ điều gì về chính trị hay kinh tế với Cuba cũng cần phải cân nhắc đến lợi ích của công dân và doanh nghiệp Mỹ. Về phần mình, trong bài phát biểu cùng ngày, Ngoại trưởng Kerry bày tỏ hi vọng có thể mở Đại sứ quán Mỹ tại La Habana trong một ngày gần đây. Tuy nhiên, ông Kerry cũng cho biết rằng, ông không kỳ vọng cuộc đàm phán hôm nay sẽ có kết quả ngay lập tức bởi có rất nhiều việc phải làm để đến được thời điểm đó.

Hà Khổng (tổng hợp)
.
.
.