Dưới chân núi Cư Yang Sin
Và, không chỉ ở Yang Mao, cả một vùng đất Krông Bông anh hùng, là căn cứ địa của cách mạng trong những năm kháng chiến đánh giặc cứu nước, bà con M'nông, Êđê cũng… ngợi ca Y Thuyên như một vị thần…
Đời sau nhớ mãi chiến công…
Một ngày cuối năm, Thiếu tá Niê Y Duôn, công tác tại Công an huyện Krông Bông đưa tôi và các cán bộ Phòng Công tác Chính trị Công an tỉnh Đắk Lắk về Yang Mao, miền đất heo hút dưới chân núi Cư Yang Sin, ngọn núi có đỉnh cao đến 2.442m, cao nhất, nhì vùng Đông Nam cao nguyên Đắk Lắk.
Yang Mao là quê hương Anh hùng Y Thuyên Ksơr, người con của các buôn làng đồng bào M'nông, Êđê… Khi chúng tôi đến nhà Anh hùng Y Thuyên ở buôn M'nang Dơng, bà H'Lăng, em gái út của Y Thuyên đang bận lên rẫy.
Nhà chỉ còn người em trai là Y Rok Ksơr, tiếp chúng tôi trong ngôi nhà nhỏ mà Nhà nước và ngành CAND hỗ trợ tiền để xây dựng làm nơi thờ cúng Anh hùng Y Thuyên, cùng bố, mẹ ông và người em trai Y N'Rang Ksơr cũng là liệt sĩ thời chống Mỹ. Nhưng, chẳng mấy chốc tin nhà Anh hùng Y Thuyên có khách đến thăm, bà con trong buôn kéo tới chào hỏi.
Ông Y Rok vội vàng mở ché rượu cần để dành đón năm mới mang ra cắm cần, để bà con trong buôn cùng khách vít cần đón Tết sớm. "Đây là rượu do H'Lăng tự tay nấu, ủ đó. Em gái mình bận việc trên rẫy thì mình cùng chồng nó thay mặt mời khách...". Bà con buôn M'nang Dơng có mặt cùng Y Rok cười vang khiến chúng tôi không thể chối từ…
Bà con Yang Mao cùng cán bộ Công an huyện Krông Bông và tác giả vít cần rượu đón Tết sớm tại nhà bà H'Lăng và ông Y Rok.
Trong men rượu cần thơm ngọt, câu chuyện về Anh hùng Y Thuyên được nhắc lại. Y Thuyên còn có bí danh là Ksor Yroa, sinh ra trong một gia đình người M'nông, đông con.
Bố mất sớm, từ nhỏ anh phải làm lụng vất vả để cùng mẹ nuôi các em mình khôn lớn. Quê hương của Y Thuyên trong những năm chiến tranh bị Mỹ - quân đội Sài Gòn thả bom bắn phá, gây ra bao cảnh chết chóc, đau thương, nên anh căm thù bọn giặc.
Năm chưa tròn tuổi 16, anh thoát ly gia đình tham gia cách mạng, với mong muốn đóng góp sức mình vào cuộc kháng chiến cứu nước của dân tộc, đánh đuổi bọn ngoại xâm, đem lại bình yên cho quê hương Yang Mao, cho Tây Nguyên và đất nước.
Năm 1963, Y Thuyên 18 tuổi và anh được vinh dự đứng vào hàng ngũ Đảng Cộng sản Việt
Sau ngày miền
Ngày 18/2/1977 (mồng 2 Tết Nguyên đán), nhận được tin FULRO về xã Ea Pôk (Krông Păk), anh cùng đồng đội là Y Nang Niê về bám tại nhà cụ Ma Yan ở buôn Kóp để nắm tình hình, bàn kế hoạch phối hợp của lực lượng Huyện đội để hốt gọn bọn chúng làm trong sạch địa bàn.
Nhưng, đêm khuya, bất ngờ bọn FULRO tập kích. Trong cuộc chiến đấu một mất một còn với 50 tên FULRO, cán bộ Huyện đội là Ma Nghi bị hy sinh, cụ Ma Yan cùng Y Nang bị thương nặng. Chỉ còn lại Y Thuyên, anh dùng súng AK đánh trả. Chẳng may súng bị kẹt đạn, anh lại dùng báng súng và tay không chiến đấu tiêu diệt được 4 tên FULRO…
Trong cuộc chiến đấu không cân sức, Y Thuyên đã anh dũng hy sinh. 16 năm công tác và chiến đấu trên đất Tây Nguyên, Y Thuyên đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến thắng hạng nhất, Huân chương Giải phóng hạng ba, Huân chương Chiến công hạng nhì và đã được Chủ tịch Nước phong tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân…
Theo gương người Anh hùng…
Bí thư Đảng uỷ xã Yang Mao, ông Y Thác Niê Kdăm (còn gọi A Ma Bai) cho chúng tôi biết, Yang Mao có 752 hộ đồng bào M'nông, Êđê… với 4.320 nhân khẩu, chủ yếu sinh sống bằng nghề nông, trồng cây lúa nước, cây bắp, cây mì. Do đó, cuộc sống của bà con ở vùng chiến khu xưa này vẫn còn nhiều khó khăn.
Những năm qua, Đảng và Nhà nước, cùng chính quyền địa phương đã có nhiều hỗ trợ xây dựng đường sá, đưa điện về cho bà con thắp sáng; làm trường học để con trẻ học hành, trạm xá chữa bệnh… Tuy nhiên, số người nghèo ở Yang Mao vẫn còn 52%, trong đó có gia đình những người em Anh hùng Y Thuyên là ông Y Rok và bà H'Lăng.
Đến nay, xã có 69 hộ nghèo được hỗ trợ tiền xây dựng nhà ở theo Chương trình 134, 15 hộ chính sách được tặng nhà tình nghĩa. Song, vẫn còn hơn chục hộ gia đình chính sách, hộ nghèo cần cái nhà mới để khỏi sống cảnh phên trống, gió lùa… Nhưng, không vì thế mà bà con ở Yang Mao bỏ bê công tác xã hội, nghe lời bọn xấu lừa phỉnh, dụ dỗ.
Yang Mao vẫn là "vùng cấm" đối với bọn FULRO. Nêu gương Anh hùng Y Thuyên, đồng bào sống với nhau trong tình đoàn kết, thân ái chan hoà, cùng nhau xây dựng cuộc sống mới, bảo ban con cái học hành để sau này góp sức mình xây dựng quê hương, đất nước...
Thượng tá Hồ Văn Điệp, Trưởng Công an huyện Krông Bông, cho biết thêm: Hiện Krông Bông được xếp là một trong 5 huyện nghèo của tỉnh Đắk Lắk. Nhưng, điều đáng mừng là đồng bào Kinh - Thượng ở đất này đoàn kết một lòng xây dựng quê hương, tình hình an ninh chính trị và TTATXH luôn được đảm bảo…
