Hoàn thiện chức năng thanh tra chuyên ngành của BHXH Việt Nam, góp phần đảm bảo an sinh xã hội
Có thể khẳng định rằng, những năm qua, việc triển khai thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT) đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT từng bước được hoàn thiện phù hợp với thực tiễn; theo đó, số người tham gia và thụ hưởng BHXH, BHTN, BHYT tăng nhanh qua các năm.
 |
| Đoàn Thanh tra liên ngành tỉnh Khánh Hòa thanh tra việc thực hiện pháp luật BHXH đối với các doanh nghiệp. Ảnh CTV. |
Theo số liệu do BHXH Việt Nam cung cấp, từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã tiến hành TTCN về đóng BHXH, BHTN, BHYT tại 20.202 đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ). Qua TTCN đã phát hiện và yêu cầu chủ SDLĐ làm thủ tục tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho 161.268 lao động chưa tham gia hoặc tham gia thiếu thời gian với số tiền truy thu là 353.944 triệu đồng; truy thu cho 155.058 lao động do đóng BHXH, BHTN, BHYT thiếu mức tiền quy định với số tiền truy thu là 157.401 triệu đồng; thu hồi số tiền chậm đóng, nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN là 3.583.144 triệu đồng trên tổng số 8.532.525 triệu đồng các đơn vị được thanh tra nợ trước khi ra quyết định TTCN (đạt tỷ lệ 42%).
Các hành vi vi phạm pháp luật về đóng BHXH, BHTN, BHYT đã được cơ quan BHXH xử lý nghiêm khắc, kịp thời, ban hành 2.028 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền phạt phải nộp vào ngân sách nhà nước là 75.359 triệu đồng.
Theo BHXH Việt Nam, hiện nay ngành BHXH vẫn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc khi chưa được giao thực hiện chức năng TTCN đầy đủ, cụ thể:
Tổ chức BHXH có chức năng tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT nhưng lại chỉ có chức năng TTCN về đóng BHXH, BHTN, BHYT mà không có chức năng thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT nên đã gặp khó khăn không nhỏ trong việc tổ chức thực chính sách BHXH, BHYT; quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, BHTN, BHYT bị xâm hại không được ngăn chặn hoặc xử lý kịp thời; nên hàng năm có hàng trăm nghìn lao động không được hưởng các chế độ BHXH, BHTN, BHYT kịp thời; mức độ vi phạm không chỉ dừng ở vi phạm hành chính mà trong một số trường hợp đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo quy định của pháp luật thì Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện TTCNviệc chấp hành pháp luật về BHXH; Thanh tra Y tế thực hiệnTTCN việc chấp hành pháp luật về BHYT vàThanh tra Tài chính thực hiện TTCN về quản lý tài chính BHXH, BHYT. Các cơ quan thanh tra trên cũng đã có nhiều cố gắng trong việc thanh tra và phối hợp với tổ chức BHXH để tranh tra, xử lý đối với các đơn vị vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT.
Tuy nhiên số lượng các đơn vị SDLĐ, cơ sở KCB quá lớn;dù có sự phối hợp và đóng góp không nhỏ của lực lượng kiểm tra thuộc tổ chức BHXH nhưng lực lượng thanh tra của các ngành còn mỏng, phải tập trung các nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra theo chức năng của ngành mình nênviệc thanh tra thực hiện chính sách BHXH, BHYT còn rất hạn chế về số cuộc, số đơn vị được thanh tra và không kịp thời.
Về thẩm quyền thanh tra, cơ quan BHXH chỉ có chức năng TTCN về đóng BHXH, BHTN, BHYT còn việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT là kiểm tra. Các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT của người lao động và chủ SDLĐ đều do cơ quan BHXH phát hiện qua kiểm tra.
Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm mới chỉ dừng ở mức độ kiến nghị thu hồi, kiến nghị cơ quan chức năng xử lý; kết luận sau kiểm tra của cơ quan BHXH không được các đơn vị thực hiện nghiêm túc, chưa có tác dụng răn đe, phòng ngừa vi phạm của đơn vị SDLĐ và cơ sở KCB BHYT. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động thực hiện chế độ, chính sách của cơ quan BHXH.
Hiện, cơ quan BHXH đã có cơ cấu tổ chức thanh tra, kiểm tra theo ngành dọc từ Trung ương tới tỉnh, huyện và có đội ngũ cán bộ TTCN đóng BHXH, BHTN, BHYT, kiểm tra đủ về số lượng, được đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ thanh tra; có chuyên môn, nghiệp vụ về chế độ, chính sách BHXH, BHYT nhưng lại chưa được giao chức năng TTCN việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, đặc biệt là thanh tra việc thực hiện hợp đồng KCB BHYT, quản lý chi trả để đảm bảo chế độ người lao động ở đơn vị SDLĐ. Vì vậy, việc định hướng hoàn thiện chức năng TTCN của BHXH Việt Nam có ý nghĩa quan trọng và cần thiết trong thời gian tới…
