Cần một giải pháp tổng thể đảm bảo an toàn thực phẩm

• Siết chặt an toàn thực phẩm trong trường học
• Báo động vệ sinh an toàn thực phẩm hè phố - Trật tự đô thị
• Thành lập 6 đoàn kiểm tra an toàn thực phẩm dịp Tết Trung thu

Việt Nam được coi là một “cường quốc” về xuất khẩu nông sản, nhưng nhiều sản phẩm được bán ra thị trường thế giới không có thương hiệu, nhãn mác, hoặc phải sử dụng thương hiệu nước ngoài. Đây là bất lợi lớn, ảnh hưởng đến tiến trình tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của nông sản Việt Nam.

Nông sản Việt Nam đã được xuất khẩu đến 180 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Việt Nam luôn nằm trong top 15 quốc gia xuất khẩu nông sản lớn nhất, với giá trị xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 32 tỷ USD (năm 2016) và năm nay có thể đạt 36 tỷ USD với 10 nhóm ngành hàng xuất khẩu đạt trên 1 tỷ USD. 

Theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường, mặc dù đã được coi là một “cường quốc” về xuất khẩu nông sản, song có đến 90% nông sản của Việt Nam vẫn xuất khẩu dưới dạng thô hoặc với hàm lượng chế biến còn hạn chế, chất lượng và giá trị xuất khẩu thấp hơn các sản phẩm cùng loại của nhiều nước khác. Đặc biệt, nhiều sản phẩm được bán ra thị trường thế giới mà không có thương hiệu, nhãn mác, hoặc phải sử dụng thương hiệu nước ngoài. Đây là một bất lợi lớn, ảnh hưởng đến tiến trình tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của nông sản Việt Nam.

Việt Nam vẫn còn thiếu các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm.

Trong khi đó, các hoạt động hỗ trợ như cung cấp tín dụng theo chuỗi, chính sách thu hút đầu tư còn nhiều bất cập. Khâu dự báo, cảnh báo tín hiệu thị trường, mặc dù đã bước đầu được triển khai, song còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Cùng với đó tác động của biến đổi khí hậu diễn ra khốc liệt tạo nên những rủi ro, thiệt hại lớn đến sản xuất nông nghiệp và thu nhập, đời sống của nông dân và kinh tế khu vực nông thôn. 

Ngoài những hạn chế về qui mô sản xuất manh mún, ngành nông nghiệp hiện đang phải đối mặt với hàng loạt vấn đề như việc sử dụng vật tư đầu vào, tài nguyên chưa hợp lý, ứng dụng khoa học, công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao còn hạn chế… Công nghiệp chế biến phát triển chậm, chỉ khoảng 25% đến 30% doanh nghiệp chế biến có áp dụng dây chuyền chế biến hiện đại.

Tại hội nghị, Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Ousmane Dione đánh giá, an toàn thực phẩm hiện đang là khó khăn lớn mà Việt Nam gặp phải. Nông sản Việt Nam cũng đang tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu tốt và đã có nhiều sản phẩm đạt giá trị xuất khẩu cao như cà phê, hồ tiêu, thủy sản, điển hình như hoa quả. 

Vì thế, theo ông Ousmane Dione, việc tăng cường chế biến, tạo ra giá trị gia tăng sản phẩm cũng sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn, thu nhập cao hơn cho Việt Nam. “Việt Nam vẫn còn thiếu về các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm, những kiến thức về an toàn thực phẩm, các phòng kiểm nghiệm còn hạn chế và các chương trình giám sát chưa có được những hiệu quả cao”, ông Ousmane Dione nhìn nhận.

Cũng theo đánh giá của Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, dù nước ta đã giảm còn 3 bộ, ngành quản lý về an toàn thực phẩm, nhưng các văn bản pháp quy trong quản lý an toàn thực phẩm đang có sự trùng lắp. Các chiến lược nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm đã có nhưng khó thực hiện, cùng với đó là những hạn chế về hạ tầng, nguồn lực… 

An toàn thực phẩm ở Việt Nam vẫn tập trung vào quá trình sản xuất hơn là quá trình giết mổ, lưu kho, phân phối. Vì thế, theo ông Ousmane Dione, không thể chỉ một giải pháp có thể đảm bảo an toàn thực phẩm mà cần có cả một bộ giải pháp tổng thể. Cộng đồng quốc tế có nhiều kinh nghiệm, những tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và sẵn sàng chia sẻ với Việt Nam. Bên cạnh đó, Việt Nam cần đầu tư công nhiều hơn cho an toàn thực phẩm.

Hiện nay, nông nghiệp Việt Nam đang triển khai 2 Chương trình lớn gồm: Tái cơ cấu nông nghiệp và Xây dựng nông thôn mới để nâng cao năng lực và cạnh tranh của ngành nói chung và sản phẩm nông nghiệp nói riêng. Theo đó, tổ chức lại sản xuất theo hướng hợp tác, liên kết theo chuỗi giá trị khép kín, gắn sản xuất nguyên liệu với chế biến và tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, kết nối với hệ thống tiêu thụ toàn cầu. 

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT khẳng định, ngành nông nghiệp sẽ tập trung phát triển thị trường cả trong nước và quốc tế, phát triển các kênh phân phối, đảm bảo yêu cầu về chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm, từng bước xây dựng thương hiệu mạnh, tích cực đàm phán mở cửa thị trường xuất khẩu. 

Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh hoàn thiện thể chế và chính sách, cải cách hành chính, dịch vụ công, huy động các nguồn lực xã hội, thúc đẩy hoạt động đầu tư theo hình thức đối tác công tư để phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn đáp ứng yêu cầu của nền sản xuất hàng hóa quy mô lớn.