Làm sao để ngăn việc đầu cơ, nâng giá?!

• Sớm gỡ khó nguồn vật liệu làm cao tốc Bắc – Nam

Cần hơn 50 triệu m3 vật liệu đất để thực hiện đại dự án cao tốc Bắc-Nam

Thời gian gần đây, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) liên tục nhận được phản ánh từ các đơn vị thi công, quản lý dự án cao tốc Bắc-Nam xung quanh việc lo thiếu vật liệu xây dựng. Cụ thể, đoạn cao tốc Cam Lộ - La Sơn (qua Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế) vật liệu đất đắp còn thiếu khoảng 1,6 triệu m3; đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết có 17 mỏ đất nhưng sản lượng chưa đủ đáp ứng nhu cầu; đoạn Mai Sơn - QL45, Phan Thiết - Dầu Giây... cũng gặp cảnh tương tự.

Thậm chí, đoạn Nghi Sơn - Diễn Châu dù được dự kiến tới tháng 5/2021 mới khởi công, nhưng còn thiếu gần 7 triệu m3 đất và 400.000m3 đá dăm...  Một số nhà thầu phản ánh, do nhu cầu vật liệu làm cao tốc Bắc - Nam lớn, lại đồng loạt thi công, một số địa phương có hiện tượng chủ mỏ đất, đá lợi dụng tăng giá, gây khó khăn cho nhà thầu.

Dự án cao tốc Bắc-Nam đứng trước nguy cơ lỗi hẹn vì thiếu nguồn vật liệu đất xây dựng.

Báo cáo mới nhất của Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông (ký ngày 10/3) cho thấy, dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 bao gồm 11 dự án thành phần đi qua 13 tỉnh với tổng chiều dài khoảng 653km.

Theo hồ sơ thiết kế kỹ thuật, nhu cầu vật liệu đất đắp (sau khi đã điều phối dọc tuyến) cho toàn bộ 11 dự án khoảng 52 triệu m3. Số liệu khảo sát mỏ vật liệu của các đơn vị Tư vấn thiết kế, tổng số lượng mỏ cung cấp cho 11 dự án khoảng 143 mỏ trong đó bao gồm 81 mỏ đang khai thác (tổng trữ lượng khoảng 63,2 triệu m3), 12 mỏ đã hết thời hạn khai thác đang chờ gia hạn (tổng trữ lượng 28,8 triệu m3) và 82 mỏ trong quy hoạch nhưng chưa cấp phép khai thác (tổng trữ lượng khoảng 101,3 triệu m3) đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu vật liệu đất đắp cho toàn bộ 11 dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020.

Báo cáo của Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trinh giao thông cũng nêu rõ, dự án Mai Sơn quốc lộ 45 đoạn qua địa phận tỉnh Ninh Bình có 1 mỏ (trữ lượng 4,8 triệu m3); Vĩnh Hảo-Phan Thiết gồm 6 mỏ (tổng trữ lượng khoảng 4,17 triệu m3), Phan Thiết-Dầu Giây có 6 mỏ (tổng trữ lượng khoảng 6 triệu m3) đã có trong quy hoạch nhưng chưa được địa phương cấp phép khai thác. Đặc biệt, trong trường hợp 6 mỏ được cấp phép kịp thời, dự án Phan Thiết-Dầu Giây vẫn thiếu khoảng 1,4 triệu m3 do trong quá trình thực hiện công tác khảo sát mỏ vật liệu bước thiết kế kỹ thuật có sai khác lớn với thực tế (trong hồ sơ khảo sát tổng trữ lượng là 20 triệu m3 nhưng tổng trữ lượng thực tế chỉ đạt 4,1 triệu m3).

Ông Phan Quang Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông cho biết: “Trường hợp các địa phương (Ninh Bình, Bình Thuận, Đồng Nai) không kịp thời cấp phép khai thác cho các mỏ vật liệu này dẫn đến các dự án trên có nguy cơ thiếu hụt nguồn vật liệu đắp”.

Chống đầu cơ, “hét giá” vật liệu

Để đáp ứng nhu cầu vật liệu đất đắp phục vụ thi công các dự án cao tốc Bắc-Nam, Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông kiến nghị lãnh đạo Bộ GTVT làm việc và có văn bản gửi các tỉnh, thành tạo mọi điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ hoàn tất các điều kiện, thủ tục còn thiếu cho các mỏ đã được cấp phép nhưng chưa khai thác được (do chưa giải phóng mặt bằng mỏ, chưa có đường tiếp cận,...), cấp phép khai thác (các mỏ đã có trong quy hoạch), nâng công suất khai thác mỏ (các mỏ đang khai thác có công suất nhỏ), gia hạn giấy phép mỏ (các mỏ đã hết hạn khai thác nhưng còn trữ lượng)…

UBND tỉnh, thành chỉ đạo các Sở, ban, ngành và các địa phương có liên quan thực hiện tốt công tác quản lý Nhà nước về giá vật liệu xây dựng; có giải pháp, chế tài kịp thời và phù hợp để chống độc quyền, đầu cơ, tùy tiện nâng giá vật liệu xây dựng. Đối với các dự án Mai Sơn-Quốc lộ 45, Vĩnh Hảo-Phan Thiết, Phan Thiết-Dầu Giây có khả năng thiếu hụt lớn khối lượng vật liệu đất đắp, Bộ GTVT chỉ đạo các Ban Quản lý dự án 7, Thăng Long tiếp tục chỉ đạo Tư vấn khảo sát các khu vực lân cận tuyến để tìm kiếm phát hiện các mỏ có khả năng khai thác, thực hiện các thủ tục để đủ điều kiện khai thác vật liệu đất đắp đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu cho dự án.

Các chủ đầu tư lập phương án điều phối đất để tận dụng ngay vật liệu đủ tiêu chuẩn đắp nền từ các vị trí đào trên tuyến điều phối sang để đắp các đoạn nền đắp, ưu tiên các đoạn phải xử lý nền đất yếu để kịp tiến độ gia tải; nghiên cứu tận dụng đối với vật liệu đào đổ thải theo hướng có thể nghiền và phối trộn để đạt tiêu chuẩn đắp nền; sử dụng tối đa vật liệu đất đắp tại các mỏ đang khai thác cho dự án.

Đối với 2 dự án chuyển đổi sang hình thức đầu tư công (Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Nghi Sơn-Diễn) dự kiến khởi công trong quý 2/2021, Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông đề nghị Ban Quản lý dự án 2 và 6 chỉ đạo các đơn vị tư vấn tiếp tục khảo sát, rà soát các mỏ vật liệu dự kiến cung cấp cho dự án về chất lượng, trữ lượng, điều kiện khai thác (giấy phép, đường tiếp cận,...), cập nhật vào hồ sơ thiết kế kỹ thuật trước khi trình duyệt, đảm bảo đáp ứng đủ nhu cầu vật liệu đất đắp cho dự án.