Đang tính đến huy động các nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cho cao tốc Bắc - Nam

• Dự án lớn như cao tốc Bắc – Nam cần trình Quốc hội phê duyệt chủ trương
• Đề án đầu tư đường cao tốc Bắc-Nam: Còn nhiều điểm chưa hợp lý, chưa có cơ sở
• Tiền nhàn rỗi, nên đầu tư vào đâu

Theo Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Nhật, cơ sở đề xuất dự án cao tốc này dựa trên quy hoạch mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt nêu rõ, dự kiến đến năm 2020, phấn đấu có 2.000-2.500km đường cao tốc.

“Dựa vào quy hoạch, Bộ Giao thông Vận tải đã chỉ đạo quyết liệt trong những năm vừa qua và đã hoàn thành được 746/6.114km. Con số này so với quy hoạch và nhu cầu thực tế còn rất hạn chế. Vì vậy, cần tập trung đầu tư hệ thống cao tốc đường bộ Bắc-Nam trong đó, tập trung trước vào tuyến phía Đông, gồm hơn 1.300km”, Thứ trưởng Nhật nói.

Đề cập đến khả năng bố trí nguồn vốn đầu tư cho dự án, Thứ trưởng Nguyễn Nhật cho rằng, trong tổng số vốn 230.000 tỷ đồng làm đường, Bộ Giao thông Vận tải tính toán vốn ngân sách sẽ hỗ trợ vào khoảng 40,7%, giảm nhiều so với các dự án trước đây (52,8%).

Dự án đường bộ cao tốc Bắc-Nam cần nguồn vốn lớn.

Trên toàn tuyến, để hỗ trợ các nhà đầu tư, doanh nghiệp, dự án có những đoạn đường số lượng xe đông, thu hồi vốn tốt, nhưng có những đoạn rất hạn chế, thu hồi vốn khó vì thế cũng cần có sự hỗ trợ của Nhà nước với đoạn thu hồi vốn khó.

Ông Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ Quốc gia nhìn nhận, trong đề án này có điểm rất đặc biệt, số tiền đầu tư 93.000 tỷ được Chính phủ chuyển từ ODA sang trái phiếu, từ hình thức cấp phát sang cho vay. Phần vốn còn lại của tư nhân. 

“Vậy, nguồn vốn nội địa lấy từ đâu? Chỉ có thể từ ngân hàng thương mại, áp lực lên ngân hàng thương mại sẽ là cả 93.000 tỷ vốn Nhà nước và hơn 100.000 tỷ vốn nội địa. Điều này sẽ tạo áp lực với các ngân hàng, vì không còn vốn cho các dự án khác. Hiện, các ngân hàng cũng rất cảnh giác cho vay BOT vì nợ xấu rất nhiều. Vì vậy, vốn nội địa rất khó khăn nên vay nước ngoài. Điều này buộc các nhà đầu tư phải cân nhắc về lãi suất, tiến độ giải ngân, trả nợ...”, ông Nghĩa phản biện. 

Bên cạnh đó ông Nghĩa cũng đưa ra cảnh báo, các nhà đầu tư lo ngại về rủi ro pháp lý của Việt Nam bởi đây là dạng đầu tư tài chính, rất rắc rối, đồng thời cũng cần làm rõ về cơ chế thu phí để hoàn vốn đầu tư, điều tiết nguồn lực để các nhà đầu tư an tâm.

Thừa nhận đến nay vẫn chưa có tuyến đường bộ cao tốc nào được đầu tư tổng thể theo hình thức công tư (PPP) đúng nghĩa, ông Mai Tuấn Anh, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường cao tốc Việt Nam (VEC) cho rằng, đề án cao tốc Bắc-Nam phía Đông đang trình Chính phủ là theo hình thức PPP. 

Các dự án đầu tư theo hình thức PPP, nhất là đường bộ cao tốc cần nguồn vốn rất lớn, thu hồi vốn dài, có khi đến vài chục năm. Do đó, vai trò hỗ trợ của Nhà nước là rất quan trọng, nếu không rất khó thu hút vốn. 

“Các nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia rất cần sự minh bạch trong tất cả các khâu của quá trình đầu tư dự án. Cùng đó, để đảm bảo nhà đầu tư huy động đủ vốn chủ sở hữu (theo quy định là khoảng 14%), đây là con số rất lớn nên các nhà đầu tư cũng phải chịu rất nhiều rủi ro, trong đó có cả rủi ro về lãi suất. Cơ chế cho vay cũng cần phải được đảm bảo, để nhà đầu tư yên tâm đầu tư. Những rủi ro của nhà đầu tư phải được giải quyết một cách thấu đáo, mới huy động được họ tham gia đầu tư tuyến cao tốc Bắc-Nam sắp tới”, ông Tuấn Anh phân tích. 

Ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng giám đốc Tổng công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI) khẳng định, đầu tư mạo hiểm, nhà đầu tư có thể chấp nhận, nhưng mạo hiểm về chính sách thì sẽ không ai làm. 

“Nếu lợi nhuận dưới 15% sẽ không nhà đầu tư nào dám làm đường cao tốc. Trong khi đó, các nhà đầu tư Việt Nam hiện nay đang cố gắng lấy công làm lãi, hoặc Nhà nước cần đầu tư xây dựng nên cố gắng đầu tư chứ bản thân gặp rất nhiều khó khăn”, ông Tỉnh đưa ra chính kiến.

Kết luận buổi toạ đàm, Thứ trưởng Nhật khẳng định, cơ sở hạ tầng luôn phải đi trước một bước để thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội vì có đường thì sẽ làm ra tiền. 

Ngoài 40,7% vốn ngân sách Nhà nước để đầu tư cho dự án cao tốc này, Bộ Giao thông Vận tải đang trình nguồn vốn trung hạn giai đoạn 2016-2020 đồng thời sẽ kêu gọi đầu tư. Tuy nhiên, khi đầu tư, các nhà đầu tư nước ngoài thường có những yêu cầu về bảo lãnh doanh thu, bảo lãnh tỷ giá, bảo lãnh nguồn vay, những điều này Việt Nam chưa làm được. 

Vì thế, Bộ GTVT cũng tính đến các nguồn vốn nhàn rỗi trong dân, vấn đề làm cách nào để huy động được từ chính người dân.