Tường trình từ nơi “chỉ có đám ma, hiếm khi có đám cưới”

• Đầu xuân, thăm lại những phận người ở làng ma túy Ngọc Vân
• Những câu chuyện buồn tại ngôi làng ma túy ở “phủ” Bạch Thông

Người đàn bà mỗi ngày ăn hết 2 kg gạo...

Nằm giữa trung tâm quận 1, TP Hồ Chí Minh, Mả Lạng giờ đây là khu đất vàng với 4 mặt tiền đắt giá nằm ngay tứ giác Nguyễn Trãi - Cống Quỳnh - Nguyễn Cư Trinh, Trần Đình Xu. Tuy nhiên, trước đây Mả Lạng bị coi như một ốc đảo, theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, với bao phận người dưới đáy xã hội.

Mả Lạng thời sơ khai là những túp lều tạm chen lẫn giữa những nấm mồ làm nơi tá túc của người tứ xứ. Một thời gian dài, nhiều người dân thuộc khu Mả Lạng nếu không phải là giang hồ tội phạm, gái buôn phấn bán hương thì cũng là những cảnh đời nghèo khó không chốn dung thân…

Từ những năm 1999-2002, Mả Lạng đã trở thành chợ ma túy lớn nhất thành phố và nhanh chóng được xác định là một trong 4 điểm nóng ma túy của cả nước, bao gồm cả Xóm Liều ở Thanh Nhàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội. Ma túy đã len lỏi vào mọi ngóc ngách của khu Mả Lạng. Có lúc trong một tổ dân phố có 48 hộ gia đình thì có đến 45 hộ dính tới việc buôn bán, sử dụng ma túy.

Năm 2002, Cơ quan điều tra đã triệt phá thành công đường dây buôn bán ma túy do Nguyễn Minh Tòng, còn gọi là Hoàng “gà” và vợ là Võ Thị Mai cầm đầu với số lượng lớn lên tới gần 200 bánh heroin. Đây là đường dây buôn bán ma túy  liên tỉnh, từ Mộc Hóa, Long An về TP Hồ Chí Minh, có cả người Campuchia tham gia. Ngoài bán lẻ cho con nghiện trong khu vực, nơi này còn là một điểm trung chuyển ma túy đi các địa phương khác tiêu thụ.

Qua nắm bắt địa bàn, các trinh sát phát hiện Th. ngày nào cũng xách 2 túi gạo từ chợ về. Th. nguyên là một tổ trưởng dân phố. Hỗ trợ đắc lực cho Th. là người con trai tên D. Đó là dấu hiệu bất thường, bởi không biết bà ta tích trữ gạo làm gì nhiều thế? Sau một thời gian theo dõi, bằng các biện pháp nghiệp vụ, các trinh sát phát hiện trong mỗi túi gạo là 1 bánh heroin.

Cảnh sát khu vực, Trung úy Nguyễn Hồng Thanh và anh N.H.M.

Bộ Công an, trực tiếp là C17 phối hợp với Công an TP Hồ Chí Minh và Công an phường Nguyễn Cư Trinh lập chuyên án triệt phá dường dây buôn bán ma túy này. 5h30’ một ngày tháng 6-2002, lực lượng công an chia làm nhiều mũi, trong đó có một tổ đi Long An, đồng loạt ra quân, bắt giữ, khám xét nơi ở của các đối tượng trong đường dây. 14 đối tượng bị bắt giữ, gồm vợ chồng Nguyễn Minh Tòng - Võ Thị Mai, Võ Minh Tâm, Võ Thị Phượng (Hiếu pêđê), Vũ Văn Hồng, Nguyễn Văn Chính (Chính gấu) Lưu Kiến Quang, trần Văn Phước...

Có nhiều trường hợp đối tượng là vợ chồng, mẹ con, anh em. Có gia đình 5-6 người cùng tham gia như mẹ con bà N.T.P.A... Sau 14 năm, có kẻ như Nguyễn Minh Tòng phải trả giá bằng mạng sống của mình, có người bị án chung thân, nhẹ cũng 16, 18 năm tù...

Nhắc tới những ngày tháng lăn lộn cùng đồng đội giành giật bình yên cho Mả Lạng, Trung tá Lê Văn Thoại nhớ lại, do mặt bằng dân trí còn thấp, đời sống khó khăn, người dân khu Mả Lạng mưu sinh bằng đủ nghề: từ đạp xích lô, bán hàng rong đến chạy xe ôm... kể cả đi cướp và bắt đầu chuyển sang bán ma túy. Vì kiếm được nhiều tiền hơn nên nhiều người nhắm mắt làm liều. Nhưng chưa biết tiền nhiều thế nào, chỉ có điều hậu quả thì chính họ và người thân phải gánh chịu.

Thiếu tá Nguyễn Hoài Nam, Phó trưởng Công an phường Nguyễn Cư Trinh, một người bám sát địa bàn Mả Lạng suốt 15 năm nay cũng nhớ lại, ngoài những đường dây nằm trong chuyên án lớn thì việc đối đầu với những thành phần bán lẻ cũng bội phần khó khăn. Bởi người dân đã “nhẵn mặt” cảnh sát khu vực, mỗi lần xuống địa bàn là họ phát hiện và tìm cách thông báo cho đối tượng để tẩu tán tang vật. Đã có những lúc các anh phải dùng “chiêu” ngồi đồng trước nhà đối tượng...

Một góc nhỏ của khu Mả Lạng xưa, nay là hẻm 245, Nguyễn Trãi.

Thiếu tá Nam kể: “Mỗi lần bắt một đối tượng, rất đông người, chủ yếu là  con nghiện bu lại la ó, xô đẩy, níu kéo, cào cấu nhằm giải thoát cho đồng bọn". Không chỉ khó khăn khi vây bắt đối tượng, anh và đồng đội từng nhiều lần bị hăm dọa, có lần bị con nghiện dùng kim tiêm dính máu chích vào người. Theo anh Nam, như thế vẫn không đáng ngại bằng trò vu khống, tố cáo, bôi nhọ danh dự của các anh nhằm giảm uy tín lực lượng công an.

Thiếu tá Nam kể giai đoạn cao điểm, có ngày các lực lượng bắt giữ 5-7 vụ. Thậm chí, nhiều đối tượng, cả gia đình ba đời là đồng phạm, buổi sáng bắt chồng, vợ, tối truy nã con, hôm sau bắt… ông nội. Hôm nay, bắt nhà này, mai bắt nhà kế bên, mốt lại kế bên nữa... Vòi bạch tuộc ngày càng dài ra quấn chặt lấy những người dân cùng cực nơi đây khiến họ không thể nào thoát khỏi vòng kim cô, ma túy, vay nặng lãi của những đối tượng buôn bán cái chết trắng. Có gia đình gần như tất cả đều sa lầy trong vũng bùn ma túy.

Nhắc đến hộ bà P.A. (59 tuổi) ở khu Mả Lạng này ai cũng biết. Bà P.A. có 8 người con thì có 3 cô con gái bị bắt và bị kết án về tội buôn bán ma túy. Cô con gái đầu N.Q. đang thụ án chung thân. Hai cậu con trai cũng phải vào trại cai nghiện bắt buộc. Còn bản thân bà P.A., người có 8 tiền án, tiền sự bị kết án 18 năm tù cùng các con cũng vì ma túy, hiện bà đã được tự do vì cải tạo tốt...

Mả Lạng đã thay đổi

Dẫn chúng tôi vào đất dữ Mả Lạng xưa là đồng chí cảnh sát khu vực, Trung úy Nguyễn Hồng Thanh. Vừa đi, Trung úy Thanh vừa giới thiệu cho chúng tôi biết về những con hẻm trước đây từng là điểm đen ma túy. Dọc đường bà con vui vẻ chào hỏi đồng chí cảnh sát khu vực, không còn ánh mắt dò xét, thiếu thiện cảm như trước.

Thanh cho biết, trước khi về nhận nhiệm vụ, anh đã nghe nói nhiều về mảnh đất từng là đất dữ này. Chính anh cũng từng phải đối đầu với những tình huống nguy hiểm khi xuống địa bàn. Khó khăn nguy hiểm là vậy, song các anh vẫn vững vàng vượt qua. Giờ các anh đã giành được sự tin yêu của bà con. Các anh chính là điểm tựa của người dân trong công cuộc duy trì an ninh trật tự tại khu vực mà công sức, kể cả máu của các anh, của người dân đã đổ xuống nơi này.

35 năm sinh sống ở khu vực này, bà Thu - tổ trưởng tổ dân phố 119, chi hội trưởng hội khuyến học, phó ban công tác mặt trận - cho biết, trước năm 2002, an ninh trật tự cực kỳ bất ổn vì “cơn bão” ma túy tràn qua. Nhưng từ khi các cơ quan chức năng vào cuộc, dẹp “chợ ma túy” làm trong sạch địa bàn, từ năm 2005 đến nay, khu vực này luôn giữ vững là địa bàn trong sạch, không phát sinh án ma túy. An ninh rất tốt, nhiều hộ gia đình, do nhà cửa chật chội, phải để xe máy bên ngoài mà không bị kẻ gian lấy cắp. Trình độ dân trí được nâng lên rõ rệt vì chính quyền và các đoàn thể địa phương luôn quan tâm, hỗ trợ, tạo mọi điều kiện tốt nhất cho con em trong khu phố được đến trường.

Còn với bà Lê Thị Thu Mỳ, Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ khu phố 8, hay ông Nguyễn Minh Đức, tổ trưởng bảo vệ dân phố thì có được cuộc sống thanh bình hôm nay, ngoài sự phối hợp của các cơ quan đoàn thể, chính quyền địa phương, công lớn phải thuộc về lực lượng Công an, những người dám đối đầu với khó khăn, nguy hiểm để đem lại bình yên cho người dân. Một thế trận an ninh nhân dân được lập ra, qua đó mọi người phải tự có trách nhiệm với an ninh của khu vực mình sinh sống. Giờ nói tới ma túy bà con rất ghét.

Mỗi ngõ nhỏ giờ là một chốt an ninh trật tự nhờ tinh thần cảnh giác của người dân được nâng cao.

Trung tá Ngô Xuân Thọ, Trưởng Công an phường Nguyễn Cư Trinh, Thiếu tá Nguyễn Hoài Nam cũng là những người theo sát trận chiến chống ma túy tại Mả Lạng từ những ngày đầu. Để quản lý tốt khu vực, các anh cùng những cảnh sát khu vực khác vẫn ngày đêm bám địa bàn. Thường xuyên xuống nhà các đối tượng vừa cai nghiện về hay có tiền án về ma túy để tuyên truyền, giáo dục.

Công an phường cũng thường xuyên tổ chức họp tổ dân phố, phân công trực ban, kết hợp với dân phòng tuần tra, lập chốt kiểm soát. Các chốt này luôn có công an và dân phòng túc trực. Giờ đây, Mả Lạng đã vượt qua tai tiếng đất dữ bằng chính mồ hôi, máu và nước mắt của những người gắn bó với nó.

Tình người hướng thiện

Gặp chúng tôi tại chốt dân phòng, bà P.A., người phụ nữ mang tên mình cái án 18 năm vì buôn bán ma túy và nhiều tiền án khác, không giấu nổi xúc động khi nói tới các anh công an khu vực. Bà P.A. cho biết, sau khi thụ án trở về, hạnh phúc của bà tan vỡ vì chồng bà chạy theo người khác. Con cái có đứa còn trong trại, đứa thì vất vả sớm hôm lo cái ăn, cái mặc. May nhờ các anh Công an tạo điều kiện giúp đỡ gia đình, giúp bà quay lại với đời.

Hơn 10 năm vướng vòng lao lý, khi hết án, đối mặt với đời, bà không khỏi bỡ ngỡ trước bao thay đổi, không công ăn việc làm, gia đình ly tán... May nhờ các anh Công an thường xuyên thăm hỏi, động viên nên bà và gia đình không bị mặc cảm với bà con lối xóm. Các anh còn lo công ăn việc làm cho con cái bà, giúp chúng đoạn tuyệt với ma túy, ơn này không kể xiết.

Còn như anh H.N.M., 42 tuổi, đã 2 lần phải đi cai nghiện bắt buộc, vừa ra trại được nửa tháng đem giấy tờ lên nhờ công an hướng dẫn làm thủ tục để hòa nhập cộng đồng. Anh M. cho biết, sau lần cai này, anh quyết từ bỏ ma túy, làm lại cuộc đời, kiếm tiền lo cho cậu con trai 3 tuổi, mẹ cháu đã bỏ đi, và để cho cô con gái lớn chuẩn bị lấy chồng không phải xấu hổ khi có bố là... con nghiện. Anh không muốn con anh đã không có mẹ lại chẳng có bố bên cạnh.

Trung tá Ngô Xuân Thọ cho biết, địa danh Mả Lạng chỉ còn trong ký ức. Bởi Mả Lạng đã được đổi tên từ tháng 5-2015 thành những con số cụ thể như hẻm 165, hẻm 245... Sổ hộ khẩu, số nhà cũng được thay đổi.

Giải thích cho việc thay đổi này, Trung tá Ngô Xuân Thọ lại trầm ngâm: Sở dĩ phải thay đổi vì nếu tên tuổi, địa chỉ của người dân ở đây vẫn mang tên Mả Lạng, các em các cháu sẽ rất khó khăn khi đi xin việc, nhập học, kể cả việc kết hôn. Lại có cả chuyện người ta sẽ e ngại khi gả con em mình cho những người có xuất thân từ cái vùng mà đối với nhiều người, “chỉ có đám ma, hiếm khi có đám cưới”.

Ấy thế nhưng khu vực này, suốt 4 năm qua được phong tặng danh hiệu “khu phố tiên tiến” và đang phấn đấu trở thành khu phố văn hóa. Nhớ lại thời thời “nhà nhà buôn ma túy, người người bán ma túy” Trung tá Ngô Xuân Thọ không khỏi ngán ngẩm. Nhưng được sự giúp đỡ của các cấp chính quyền, của Công an thành phố, Công an quận, từ một khu phố không có chi bộ, nay chi bộ đảng đã được thành lập, con em người dân đươc tạo mọi điều kiện để đến trường. Nhiều thanh niên từng vướng vào ma túy, được đưa đi cai nghiện, trở về địa phương được bố trí việc làm, dưới sự bảo lãnh của Công an phường và các đoàn thể.

Bình yên đã về với vùng bà con “đất dữ” Mả Lạng.