Hội nghị Thượng đỉnh Nga - Mỹ: Cơ hội "vàng" thu hẹp bất đồng

• Kremlin thông báo thời gian, địa điểm thượng đỉnh Nga - Mỹ
• Kremlin hé lộ chủ đề của Thượng đỉnh Nga - Mỹ tiềm năng
• Thượng đỉnh Nga – Mỹ: Những bước đi khôi phục lòng tin

Thông tấn Nga TASS ngày 26/5 (giờ Việt Nam) dẫn thông cáo của Điện Kremlin cho biết, giới chức hai nước Nga và Mỹ đã đạt được đồng thuận về việc tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Joe Biden tại thành phố Geneva, Thụy Sĩ vào ngày 16/6 tới. Cùng ngày, phát ngôn viên Nhà Trắng Jen Psaki thông tin, Tổng thống Joe Biden sẽ thảo luận với người đồng cấp Nga Vladimir Putin ở Geneva nhiều vấn đề cấp bách mà hai nước cùng quan tâm nhằm "tìm cách khôi phục sự ổn định và dễ đoán định trong quan hệ Mỹ - Nga". 

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ gặp nhau ngày 16/6 tại Geneva. Ảnh: Getty Images.

Theo Reuters, các quan chức ngoại giao từ Washington đã tới thành phố Geneva tiền trạm cho cuộc gặp Putin-Biden. Một vận tải cơ cỡ lớn của Mỹ được nhìn thấy hạ cánh ở Geneva hôm 23/5. Nhà Trắng và Điện Kremlin cũng xác nhận, cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan và thư ký Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev hôm 24/5 đã gặp nhau ở Geneva, vài ngày sau cuộc hội đàm trực tiếp giữa Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken.

Về chủ đề cuộc gặp ở Geneva, phát ngôn viên Psaki tiết lộ, Tổng thống Mỹ Biden muốn cùng ông Putin "thiết lập lại" quan hệ Mỹ - Nga, vốn đã rơi vào tình trạng "mất cân bằng" từ thời cựu Tổng thống Donald Trump, người mà chính quyền Mỹ đương nhiệm cho là đã quá mềm mỏng với Nga và né tránh các hành động cứng rắn với Tổng thống Putin. 

Nhà Trắng ngày 26/5 bày tỏ hi vọng thêm rằng, hai lãnh đạo sẽ dành thời gian hợp lý để bàn về sự "ổn định chiến lược, bao gồm chương trình nghị sự xung quanh vấn đề kiểm soát vũ khí" hay vấn đề khí hậu. Trong khi đó, Điện Kremlin thông báo, hai lãnh đạo sẽ tập trung thảo luận về "tình trạng hiện tại và triển vọng tương lai" của quan hệ Nga-Mỹ, thế ổn định chiến lược, các vấn đề nóng mang tính quốc tế, bao gồm cuộc chiến chống lại đại dịch COVID-19 và các cuộc xung đột khác.

Quan hệ ngoại giao Nga - Mỹ được cả hai nước thừa nhận đang trong tình trạng tồi tệ nhất nhiều thập niên, do các bất đồng gay gắt xung quanh cáo buộc của Washington về việc Moscow can thiệp bầu cử ở Mỹ, vấn đề kiểm soát vũ khí, vấn đề an ninh mạng, tình hình chiến sự Ukraine và Syria, sự cố xung quanh nhân vật đối lập tai tiếng người Nga Alexei Navalny, hay mới đây nhất là vụ việc Belarus ép một máy bay của Ireland hạ cánh tại Minsk vì lí do an ninh.

Các đề tài trên khả năng cao sẽ đều được nhắc đến trong cuộc gặp ở Geneva. Tuy nhiên, để giải quyết bằng ấy vấn đề trong vài giờ đối thoại là bất khả thi. Các phát ngôn xung quanh cuộc gặp cho thấy, cả Mỹ và Nga đều thận trọng với hội nghị lần đầu tiên này, coi đây là dịp để thu hẹp bất đồng và tìm kiếm những lĩnh vực cấp bách mà họ có thể hợp tác và buộc phải hợp tác, nhất là trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí. 

"Đây giống như một cuộc đối đầu trong tầm kiểm soát. Mục tiêu là giữ ổn định. Sẽ không có bất kỳ sự cải thiện đáng kể nào trong quan hệ hai bên mà chỉ là một nỗ lực nhằm hạ nhiệt căng thẳng. Điều đó là có thể nếu họ thận trọng và thực tế", bà Fiona Hill, cựu quan chức làm việc tại Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ bình luận.

Theo Reuters, một vài quan chức Nga thì tin tưởng, hội nghị thượng đỉnh sẽ là dịp Moscow trực tiếp lắng nghe từ ông Biden các quan điểm của tân chính quyền Mỹ. Một nguồn thạo tin Chính phủ Nga tiết lộ, Moscow khá bối rối vì các thông điệp đan xen của ông Biden từ khi nhậm chức hồi đầu năm. 

Gần đây, trong khi tiếp tục áp đặt thêm nhiều biện pháp trừng phạt mới chống Nga, Tổng thống Mỹ Biden quả quyết rằng, ông vẫn tìm kiếm cơ hội hợp tác chừng mực với Nga. Nhà lãnh đạo Mỹ cũng đòi hỏi Nga phải dừng các hành động mà ông cho là không phù hợp. Ở chiều ngược lại, Moscow bác bỏ các cáo buộc mà Mỹ đưa ra, chỉ trích hành động chống Nga thái quá của Mỹ và đáp trả tương xứng mọi biện pháp cấm vận mà Washington ban hành.

Cần lưu ý rằng, ý tưởng cuộc gặp thượng đỉnh lần này do ông Biden bất ngờ đưa ra trong cuộc điện đàm với ông Putin hồi tháng 3/2021. Ông Biden dự kiến công du châu Âu từ ngày 11/6 tới để dự hội nghị thượng đỉnh G7 tại Anh và thượng đỉnh NATO tại Bỉ, với đề tài chủ yếu vẫn xoay quanh cách xây dựng mối quan hệ phù hợp với Nga và tìm cách ứng phó Trung Quốc. Giới quan sát nhận định, việc ông Biden đề xuất gặp gỡ Tổng thống Nga cho thấy nhà lãnh đạo Mỹ muốn giành thế chủ động dẫn dắt quan hệ với Nga, đồng thời là chỉ dấu rằng chính quyền ông Biden thừa nhận vai trò không thể thiếu của Nga trong duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.