“Quyên” là sự tôn vinh tâm hồn, đức hạnh Việt

NV NVT: “Quyên” kể về những kiếp đời, thân phận phải ra đi vì “cơm áo gạo tiền” nơi xứ lạ và trao gửi trong đó những khao khát, ước vọng… Để tồn tại sau cơn biến chính trị Đông Âu, rồi có tiền  gửi về gia đình ở Việt Nam, nhiều người trong chúng tôi phải chịu bầm dập với đầy bi kịch. Chúng tôi ra đi khi xã hội Việt Nam chồng chất khó khăn sau chiến tranh, ai cũng nghĩ rằng, sự đau đớn của con người chủ yếu vì thiếu thốn vật chất. Với nhận thức không đầy đủ ấy, ra nước ngoài, nhiều người đã làm bất cứ điều gì, để rồi phải trả giá. Vùng tôi ở có tới hơn 80% gia đình tan nát, sứt mẻ! Những thiếu hụt về đời sống tinh thần, sự đổ vỡ trong chuỗi ngày xa xứ tạo nên mất mát khủng khiếp nhất, chứ không phải là thiếu thốn vật chất. Tổn thương lại chính là cái gốc văn hóa mà người Việt rất tôn trọng: Gia đình. Mãn cuộc, nhiều người trở thành kẻ “vô tăm tích” mãi ở nước người…

+ Trong thân phận trôi nổi của Quyên, có những phần trăm thân phận của ông? Và bão tố của đời Quyên chỉ là cái cớ để ông bày tỏ tình cảm, sự nuối tiếc, khát khao văn hóa Việt mà càng đi xa, ông càng hiểu thêm giá trị?

NV NVT: Trước hết, tôi là một “thợ khách” như tám vạn người Việt hiện ở Đức, sau mới nói tới Nguyễn Văn Thọ với tư cách là một nhà văn, nên những may - rủi, bất hạnh - hạnh phúc, của đồng bào tôi ở Đức, tôi cũng nếm trải nhiều. Vì vậy nói, Quyên là máu thịt cũng đúng, mà không phải máu thịt cũng đúng. Bởi, với tư cách nhà văn, thì đời sống, hiện thực là nguyên liệu thô, đòi hỏi nhà văn hết sức tỉnh táo để đè nén cảm xúc riêng mà tạo ra số-phận-cộng-đồng. Trong “Quyên” tất nhiên gói gém cả ít nhiều phần trăm những dị biệt lẫn đồng chủng mà tôi đã trải qua như đồng bào tôi ở Đức. Tôi suy nghĩ Quyên hơn 10 năm. Viết hơn 2 năm. Vật vã từng trang. Ở mỗi nhân vật, Hùng, Phi, Dũng, kể cả Quyên và Huệ… đều có tôi. Điều lớn lao nhất tôi muốn gửi gắm, là tự chính trong mình, soi trong tôi và đồng loại, nhận ra cái mạnh và cái yếu của người Việt. Cái đó, “Việt tính” có ở mỗi chúng ta khi va đập ở nước người bộc lộ rõ lắm.

Nhà văn Nguyễn Văn Thọ.

P.V: Khi chưa ra đời, “Quyên” đã được trả tiền “đặt chỗ”, lượng phát hành cũng kỷ lục. Giờ lại được làm phim. Ông nghĩ gì về điều này?

NV NVT: Tôi nghĩ, một là nó hấp dẫn. Hai là, “Quyên” với hệ thống nhân vật như tấm gương để nhiều anh chị em “thợ khách” thấy họ có mặt ở trong cuốn sách. Là tác giả, tôi không biết nó sẽ góp phần, có bao nhiêu hạt cát cho nền văn học nước nhà, song tôi thật vui khi nhiều người Việt Nam ở nước ngoài đã hào hứng mua Quyên. Có người khen, cũng có người chê, nhưng ít ai phủ nhận.

Cảnh trong phim "Quyên".

+ Với tên nước ngoài, phim “Quyên” sẽ được đã đổi thành “Farewell, Berlin Wall - Vĩnh biệt, bức tường Berlin” vì lý do khán giả nước ngoài không thể phát âm được chữ Quyên. Ông có hài lòng với việc thay đổi này?

NV NVT: Chúng tôi đã thống nhất, tên phim chiếu ở Việt Nam và cho người Việt xem vẫn mang tên “Quyên”. Nhưng người nước ngoài không thể hiểu được Quyên là loài hoa đỗ quyên nở thẫm đỏ kiêu hãnh trên Fansipan, dù thân phận truân chuyên nhưng vẫn giữ sắc kiêu sa. Do vậy nghệ thuật đi ra với thế giới phải mở ra và hòa vào, để dễ hiểu, dễ hấp dẫn ngay từ ban đầu. Bởi vậy, tôi đồng ý với việc chuyển ngữ tên “Quyên”, hơn nữa, “bức tường Berlin” là một trong những sự kiện “nóng” nhất trên thế giới trong 60 năm qua.

+ Ông có lo lắng khi trong cuộc “hôn nhân” giữa điện ảnh với tác phẩm văn học mà ông đã dồn tâm huyết sẽ có sự “vênh” nhau, như đã từng có?

NV NVT: Từng chi tiết thay đổi đều được đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình bàn với tôi rất kỹ. Tôi từng sống ở trung tâm điện ảnh ở nước ngoài, nên rất hiểu về điện ảnh, do vậy, những thay đổi cần thiết, tôi đều chấp nhận. Phim nhựa nên không thể khai thác các tuyến của “Quyên”, vì tác phẩm xảy ra nhiều ngã rẽ. Nhưng đạo diễn đã phát triển các tình huống nhân vật theo đúng tuyến là tôn vinh người đàn bà Việt Nam, đức hạnh Việt Nam và đó chính là tâm hồn của người Việt. Thông qua hệ thống nhân vật xoay quanh Quyên, sẽ thấy được một phần phức tạp của văn hóa làng xã trong cuộc hòa nhập với bên ngoài. Việc chọn các diễn viên, đạo diễn và tôi cũng đều trao đổi kỹ càng.

+ Tôi thấy có vẻ như Ngọc Anh hơi mong manh để vào vai “Quyên”, nhân vật là máu thịt của đời ông với nhiều điều rút ruột. Quan điểm của ông về các diễn viên trong phim?

NV NVT: Quyên là vai phức tạp nhất, vì nhân vật bị đày ải về tâm lý, trong khi Ngọc Anh mặt "non” quá. Lúc đầu tôi nhìn ảnh Ngọc Anh tôi cũng không thích lắm, nhưng khi gặp thì tôi lại rất quý. Điều khiến tôi ủng hộ Ngọc Anh là thái độ nghề nghiệp của cô rất tốt. Là diễn viên mới vào nghề nhưng cô hết sức cố gắng để thể hiện nhân vật. Theo tôi, Ngọc Anh có lột tả được tâm hồn, vẻ đẹp bên trong của Quyên hay không mới là điều quan trọng. Ngay khi xem Bảo Sơn thể hiện nhân vật Hùng, tôi đã thấy đúng là người mà mình mong muốn, vì Sơn rất đàn ông. Nhân vật Kuma cũng là một vai khó, nhưng là diễn viên ngôi sao của điện ảnh Hollywood, chắc chắn Gary Daniels sẽ thành công. Qua thái độ làm việc của đạo diễn và của các diễn viên, tôi hoàn toàn tin tưởng vào họ. Tôi hy vọng phim “Quyên” sẽ làm tôi và các bạn hài lòng. Nếu “Quyên” điện ảnh mà hay hơn “Quyên” văn học thì sẽ là điểm sáng trong nền điện ảnh nước nhà và là điều làm cho tác giả hạnh phúc. 

+ Cảm ơn ông!