Kiểm kê Di sản văn hóa phi vật thể nghi lễ Then
Các đại biểu đã trao đổi về tiêu chí, các bộ mẫu phiếu và những vấn đề xoay quanh công tác kiểm kê thực tế tại các địa phương để hoàn tất hồ sơ, đề xuất UNESCO xem xét, ghi danh hát Then vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2015.
Qua khảo sát sơ bộ, hát Then xưa và nay là hình thức sinh hoạt văn hóa đặc sắc, không thể thiếu vắng trong đời sống sinh hoạt tín ngưỡng của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái thuộc các tỉnh: Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Lào Cai, Tuyên Quang, Lai Châu, Quảng Ninh, Hà Giang, Yên Bái, Bắc Giang….
Theo Giáo sư, Tiến sỹ khoa học Tô Ngọc Thanh, Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam, Then là tên gọi Thái - Tày để chỉ một loại hình văn hóa tín ngưỡng trong các tộc nói tiếng Thái - Tày như Lào, Lự, Giáy và các nhóm Thái - Tày địa phương như Thái Trắng, Tày Cao Bằng, Tày Bắc Kạn, Tày sông Lô…
Then bắt nguồn từ niềm tin “vạn vật có linh hồn”, khi một số hồn rời bỏ khỏi thân xác thì con người sẽ bị ốm. Để chữa khỏi bệnh, cần phải đi tìm những hồn hay vía bỏ đi, đem chúng trả về thân xác. Việc đi tìm và dẫn hồn về phải mời thầy Sa man tức ông, bà Then là người có lực lượng “âm binh” tiếng Thái - Tày là “Côn Then” - tức “Quân Then” tìm giúp. Vì thế nếu gạt bỏ những yếu tố mê tín đối với việc chữa bệnh thì Then là một không gian văn hóa dân tộc, một tác phẩm văn học nghệ thuật dân gian đa dạng, vừa phản ánh, vừa mô tả, gửi gắm, nhắn nhủ những ngọt bùi đắng cay của cuộc sống của ông cha.
Về nội dung, Then được chia làm 2 nhóm: Then kỳ yên (cầu điều lành và điều tốt) và Then lễ hội.
Trước đó, ngày 30/5/2012, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 195, về việc Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã đồng ý về chủ trương với đề nghị của tỉnh Tuyên Quang về việc lập hồ sơ Di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu hát Then của dân tộc Tày tỉnh Tuyên Quang và một số tỉnh khu vực Việt Bắc để đề nghị UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Phó Thủ tướng giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét, hướng dẫn tỉnh Tuyên Quang, Cao Bằng và các tỉnh phía Bắc hoàn tất hồ sơ, để báo cáo Thủ tướng Chính phủ
