Hát xoan trở thành di sản văn hóa thế giới

Bộ hồ sơ hát xoan được Chính phủ đồng ý cho xây dựng và đệ trình lên UNESCO vào năm 2009 đã được được tổ chức này đánh giá tốt, tạo vị thế để các cơ quan liên quan của UNESCO tiến hành khảo sát thực địa, tìm hiểu chuyên sâu, dẫn tới việc thống nhất tán thành vinh danh lối hát dân gian của người trung du Phú Thọ.

Theo TS Lê Văn Toàn - Viện trưởng Viện Âm nhạc Việt Nam, hát xoan còn gọi là "Khúc môn đình", thuộc loại hình dân ca lễ nghi phong tục, với hình thức nghệ thuật đa yếu tố: có nhạc, hát, múa; thường được biểu diễn vào dịp đầu xuân, phổ biến ở vùng đất Phú Thọ và tương truyền có từ thời Hùng Vương.

Theo tập tục truyền thống, vào mùa xuân các phường xoan ở Phú Thọ lần lượt khai xuân ở đình, miếu. Đặc biệt, ngày mùng 5 âm lịch, các phường lại tổ chức hát ở đền Hùng. TS Lê Văn Toàn, khẳng định, Hát xoan được UNESCO công nhận di sản chính vì đã cấu thành nên một không gian văn hóa Xoan độc nhất vô nhị ở Việt Nam và trên thế giới. Hơn nữa, trong quá trình chuẩn bị hồ sơ, tỉnh Phú Thọ đã rà soát lại và làm cuộc điều tra khảo sát toàn bộ những di sản văn hóa hiện có của hát xoan.

Một màn trình diễn hát xoan dân gian ở Phú Thọ.

Tỉnh cùng Viện Âm nhạc và các cơ quan chức năng có nhiều biện pháp phục hồi, tôn tạo và phát triển hát xoan, kỳ công nhất phục dựng lại những làn điệu truyền thống đã có ở các làng, các đới hát trên địa bàn tỉnh. Những nỗ lực của phía Việt Nam đã được UNESCO công nhận. Để tạo vị thế mới cho hát xoan, trong thời gian tới, Bộ VH-TT&DL cũng đưa ra các chương trình, kế hoạch cụ thể với tầm chiến lược dài hạn để bảo vệ, phát huy di sản thế giới vừa được lưu danh.

Được biết, tại kỳ họp duy nhất trong năm 2011, ngoài hát xoan Phú Thọ, Ủy ban Liên chính phủ về Bảo tồn Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO còn đưa vào danh mục "Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp của thế giới" các đề cử các quốc gia khác như: Indonesia, Iran, Trung Quốc, Brazil, Mali, Mauritus, Mông Cổ, Các tiểu vương quốc Ả rập thống nhất