Di tích Nhà tù Lao Bảo đang trở thành phế tích

Theo sử liệu, lúc mới xây dựng, nhà tù Lao Bảo chỉ là hai dãy nhà làm bằng tre, gỗ và lợp ngói (gọi là lao A và lao B). Mỗi dãy nhà này dài 15m, rộng 5m, cao 2m, có thể giam được 60 người. Kế đó, thực dân Pháp lại cho xây dựng thêm 3 dãy nhà lao mới bằng đá, rất kiên cố, bên dưới có nhà hầm, không có cửa sổ (gọi là lao C, lao D, hầm E)... Mỗi nhà dài 30m, rộng 6m, giam được 180 người. Trong khuôn viên nhà lao còn bố trí xưởng rèn để rèn xích trói tù nhân.

Trong suốt 40 năm đô hộ của thực dân Pháp, nơi đây đã giam cầm hàng nghìn chiến sĩ Cộng sản yêu nước như: Hồ Bá Kiện, Trần Công Ái, Trần Hữu Dục, Trần Hoành, Lê Thế Hiếu, Trần Ngang, Đoàn Lân, Lê Thế Tiết, Tố Hữu... Nơi đây còn giam cầm, đày ải những người yêu nước và các đồng chí lãnh đạo của nước bạn Lào…

Di tích Nhà tù Lao Bảo đang trở thành phế tích.

Bà Võ Thị Thu Hằng, Phó Ban quản lý di tích Nhà tù Lao Bảo cho biết, cuối tháng 8/2009, Trung tâm Bảo tồn di tích - danh thắng Quảng Trị khảo sát di tích đã phát hiện dấu tích dãy nhà biệt giam gồm 14 phòng cùng với nhiều gông, cùm xiềng xích... ở độ sâu 2m. Vì vậy, UBND tỉnh Quảng Trị đã có kế hoạch phê duyệt dự án trùng tu tôn tạo di tích với mức đầu tư 20 tỷ đồng. Nhưng sau 5 năm kể từ ngày kế hoạch được ban hành, dự án vẫn nằm trên… giấy!

Chưa hết, trước đây diện tích của di tích rộng chừng 10ha, nhưng nay một số hộ dân lấn chiếm xây nhà kiên cố, trồng trọt và làm sân chơi nên chỉ còn vỏn vẹn 3,5ha. Các dãy nhà lao qua bom đạn chiến tranh, sự tàn phá khắc nghiệt của thiên nhiên và cả sự… lãng quên của con người giờ đây chỉ còn là dấu tích. Ở dãy biệt giam những chiến sĩ kiên trung như: Tố Hữu, Nguyễn Chí Thanh... chỉ còn những vòm bê tông gãy nát không khác gì một đống gạch đá thải loại của một công trình nào đấy, cây cỏ mọc tràn cả lối đi...

Trước thực trạng trên của di tích Nhà tù Lao Bảo, chúng tôi phỏng vấn ông Ngô Thanh Bảo, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích - danh thắng Quảng Trị thì được trả lời: “Thời gian qua, mặc dù công tác đầu tư, tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn tỉnh ngày càng nhận được sự quan tâm, ủng hộ của toàn xã hội, nhưng thực tế nguồn vốn đầu tư rất hạn hẹp. Kế hoạch trùng tu di tích Nhà tù Lao Bảo đã có từ rất lâu, nhưng không có kinh phí nên đành chịu !”...