Đề nghị công nhận 9 cây Muỗm cổ thụ tại đền Voi Phục là Cây Di sản
>> Số phận “lão mộc” ở đền Voi Phục
Hội Bảo vệ thiên nhiên – Môi trường Việt Nam, Liên hiệp các Hội KHKT Hà Nội cùng một số nhà khoa học lâm nghiệp và truyền thông về môi trường đã trực tiếp đến làm việc với Ban Di tích đền Voi Phục, cùng thống nhất chương trình tổ chức tôn vinh và vận động cộng đồng cùng bảo vệ những cây Di sản quý hiếm này.
Theo hồ sơ đăng ký của cụ Tùng: những cây Muỗm này có tuổi khoảng 700 năm. Cả 9 cây đều được trồng cùng với việc xây dựng ngôi đền Voi Phục từ thời nhà Lý, tại phường Thụy Chương – phủ Dâm Đàm (Thụy Khuê - Tây Hồ ngày nay) để thờ Linh Lang Đại Vương. Tương truyền Hoàng tử Linh Lang là con vua Lý Thái Tông, được sinh ra và lớn lên tại đây. Ngài đã từng chỉ huy một đạo thủy quân đánh giặc Tống trên sông Như Nguyệt, buộc giặc phải lui quân. Ngay sau khi anh dũng hy sinh (năm 1077), Ngài được nhiều làng, xã trong cả nước lập đền thờ để tưởng nhớ công lao (trong đó có làng Thụy Chương). Sau đó làng Thủ Lệ phía trong kinh thành Thăng Long (gần Vườn thú ngày nay) tiếp tục xây dựng một ngôi đền và cũng đặt tên là Voi Phục.
 |
| Cổng vào đền Voi Phục. |
Theo quy ước ngày xưa, ngôi đền nào cùng tên, cùng thờ một vị thần, thì ngôi đền xây sau sẽ phải nhỏ hơn ngôi xây trước. Chính vì vậy, quy mô ngôi đền Voi Phục ở Thủ Lệ nhỏ hơn so với đền Voi Phục ở phường Thụy Khuê. Thông thường, ngay sau khi xây dựng xong các công trình văn hóa tâm linh như đình, chùa, đền, miếu…, người Việt thường trồng những cây có tán lá rộng, có tuổi thọ cao là cây Đa, Bồ đề, Muỗm, Gạo…để tạo không gian – môi trường cảnh quan mát mẻ cho công trình. Xung quanh đền Voi Phục Thụy Khuê đã được các bậc tiền nhân trồng 9 cây muỗm, với ước nguyện về sự Trường tồn vĩnh Cửu cho công trình.
Mặc dù có kích thước khác nhau và đã có một số cây bị xâm hại (bị cưa cành hoặc sâu bệnh) nhưng về cơ bản cả 9 “Cụ Muỗm” này đều rất đồ sộ và vẫn còn xanh tốt. Chu vi thân từ 3 đến 5 m, chiều cao từ 25 - 30 m. Chính quyền địa phương đã có kế hoạch trùng tu, bảo vệ quần thể di tích đền Voi Phục, trong đó có 9 cây Muỗm cổ thụ này.
Ông Vũ Văn Dũng, một trong những chuyên gia đầu ngành về cây lâm nghiệp hiện nay của Việt Nam cho biết các nhà khoa học của nước ta đã điều tra, khảo sát 9 cây Muỗm này và đã có kết luận tương tự như đăng ký của ông Trưởng Ban Di tích đền Voi Phục Thụy Khuê. Cả 9 cây Muỗm (có tên khoa học là Mangifera foetida Lour) ở xung quanh ngôi đền này đều thuộc họ đào lộn hột (Annacarrdia ceae), có tuổi gần 700 năm (trùng với tuổi đền). Cây nhỏ nhất có chu vi thân (đo ở chiều cao ngang ngực) là 2,92 m, cao 17 m; cây to nhất có chu vi thân 5,2 m, cao 29 m. Điều đáng quan tâm là hiện nay rất nhiều cành và thân những cây Muỗm ở đây đã mục và bị nấm Gano derma ký sinh phá hủy rất nặng, cần phải được chăm sóc, xử lý sớm
