Tòa chưa thể áp dụng án lệ để xét xử

Một trong những nội dung mới đáng chú ý nhất được đưa vào dự thảo luật là quy định về áp dụng án lệ, theo hướng: "Khi xét xử, thẩm phán, hội thẩm nhân dân phải tham khảo bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án cấp trên giải quyết các vụ việc tương tự nhằm đảm bảo tính thống nhất và tránh mắc lại sai lầm trong việc áp dụng pháp luật".

TAND tối cao cũng cho biết, ở Việt Nam, vấn đề án lệ chưa được thừa nhận một cách chính thức với tư cách là một nguồn trong hệ thống pháp luật, nhưng đang được vận dụng trong giải quyết các vụ việc dân sự. Vì thế, cơ quan soạn thảo dự án luật đã nghiên cứu, khảo sát để đưa án lệ vào công tác xét xử. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra hiện nay nhiều bản án, quyết định của tòa án vẫn mắc sai lầm, kể cả quyết định của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao. Do vậy, rất khó thuyết phục khi quy định bản án, quyết định của tòa án cấp trên là cơ sở cho   tòa án cấp dưới tham khảo khi xét xử. 

Trong ý kiến thẩm tra đối với dự án luật, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, chưa nên áp dụng án lệ trong công tác xét xử của tòa án tại thời điểm này mà cần tiếp tục nghiên cứu để xem xét khi sửa đổi Hiến pháp và luật có liên quan trước đã. Mặt khác, quy định về áp dụng án lệ không thể đơn giản như vậy được vì áp dụng án lệ cũng có những nguyên tắc và chuẩn mực riêng.

Ý kiến này nhận được sự đồng tình của nhiều đại biểu dự phiên họp. Trưởng ban Dân nguyện Trần Thế Vượng cũng cho rằng, cách đặt vấn đề về án lệ tại dự án luật là chưa thuyết phục, chứng tỏ chưa có sự nghiên cứu kỹ. "Cần nghiên cứu kỹ hơn, vì vấn đề án lệ chưa chín muồi"- Phó Viện trưởng VKSND tối cao Lê Hữu Thể nêu ý kiến.

Dự phiên thảo luận, Chánh án TAND tối cao Trương Hòa Bình cũng thừa nhận, cơ quan soạn thảo chỉ mới bắt đầu nghiên cứu về án lệ, vì thế ông cũng thống nhất xin rút vấn đề này ra khỏi dự luật. Trong phiên họp hôm 21/8, UBTVQH cũng đã xem xét cho ý kiến về dự án Luật khiếu nại