Cẩn thận rủi ro thị trường chứng khoán

• Thị trường chứng khoán: Bùng nổ và thắng lợi
• Thao túng thị trường chứng khoán, lĩnh án 18 tháng tù
• Dùng thông tin để “trị” tin đồn trên thị trường chứng khoán

Số lượng nhà đầu tư tham gia kỷ lục

Với mức tăng vọt lên gần 114 nghìn tài khoản, tương đương mỗi ngày có 3.673 tài khoản mới được các công ty chứng khoán mở mới cho khách hàng, đánh dấu kỷ lục của thị trường chứng khoán Việt Nam. Kỷ lục này vượt xa kỷ lục cũ thiết lập trong tháng 1 vừa qua là 86.107 tài khoản cá nhân trong nước được mở mới, trung bình mỗi ngày có 2.870 tài khoản mới được mở mỗi ngày. 

Lũy kế 3 tháng đầu năm nay, số tài khoản mở mới đạt 257.998 tài khoản, bằng 65% số lượng tài khoản mở mới trong cả năm 2020. Tổng cộng tính đến cuối tháng 3, tổng số tài khoản chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân là 2.981.403 tài khoản; Số lượng tài khoản của nhà đầu tư tổ chức là 11.630 tài khoản.

Nghẽn lệnh là nỗi ám ảnh của các nhà đầu tư chứng khoán.

Với lực lượng hùng hậu như vậy, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã chứng kiến nhiều đợt sóng tăng trưởng. Trong quý 1 năm nay, chỉ số chứng khoán Việt Nam VN-Index đã 3 lần chạm mốc 1.200 điểm. Thanh khoản thị trường trong nhiều phiên cũng lập kỷ lục với giá trị giao dịch đạt hơn 15.000 tỷ đồng. Trong khi dịch bệnh hoành hành, những kênh đầu tư khác đều gặp rủi ro cao thì thị trường chứng khoán thực sự là kênh đầu tư sinh lời đáng mơ ước. 

Công bằng mà nói thì trên thực tế, rất nhiều nhà đầu tư cũng kiếm được bộn tiền từ chứng khoán. Tuy nhiên, đây dường như chỉ là mặt nổi của tảng băng chìm, vì chứng khoán không phải là nơi dễ ăn như nhiều người tưởng bở. Và câu chuyện các nhà đầu tư khóc ròng vì thua lỗ vẫn xảy ra trên thị trường như cơm bữa. 

Chị Tâm Liên, một người có thâm niên đầu tư chứng khoán cho biết, chị tham gia thị trường từ cách đây hơn chục năm, từ năm 2007-2008, khi các nhà đầu tư chỉ cần tham gia thị trường là có lãi, cho đến khi thị trường sụp đổ, chị bị kẹt vốn trong đó và gần như không tham gia thị trường cho đến từ giữa năm ngoái, chị quay lại. Lúc này, thị trường đã lại nóng hầm hập, với lượng người tham gia mới- F0 ngày càng nhiều. 

“Tôi đổ 200 triệu vào thị trường, cũng mua bán theo kiểu bỏ trứng vào nhiều giỏ, nghĩa là đầu tư song song vào mấy cổ phiếu để cái này bù cái kia. Cũng tham gia vào các nhóm lướt sóng, cũng tìm hiểu thông tin nọ kia, canh lệnh hàng ngày, nhưng sau gần 1 năm tổng kết lại, số tiền lãi và lỗ bù nhau cũng gần như bằng không, đổi lại chỉ thấy tóc thêm sợi bạc, mặt thêm nếp nhăn mà thôi”, chị Liên chia sẻ.

Thực tế trên thị trường, số người không kiếm được từ chứng khoán như chị Liên chiếm một lượng rất lớn, số có lãi chỉ là phần nhỏ và số người thua lỗ cũng rất đông đảo. Thị trường chứng khoán là kênh đầu tư đặc thù, không dành cho những nhà đầu tư "tay mơ". 

“Để chơi chứng khoán hay chơi cổ phiếu, các bạn cần phải tìm hiểu về chứng khoán trước khi tham gia mới mong có cơ hội thành công trên thị trường chứng khoán (stock market). Không ai tự dưng may mắn kiếm được tiền trên thị trường chứng khoán. Đây là nơi dành cho người có kiến thức, không phải là sân chơi cho những người yếu tim hay những tay mơ”, các chuyên gia chứng khoán nhận định.

Nhiều rủi ro chực chờ

Tại Tọa đàm "Thị trường chứng khoán: Cơ hội, rủi ro và giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững" do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức mới đây, các chuyên gia chứng khoán nhận định tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện rất lớn và phần đông trong số này theo trường phái đầu cơ là chính. 

Chính yếu tố đầu cơ làm cho thị trường chứng khoán Việt Nam có độ biến động lớn và rủi ro cao, đặc biệt là khi chỉ số tiếp cận tới những đỉnh cao mới. Những phiên giao dịch chỉ số lao dốc mạnh trong những tháng đầu năm nay là minh chứng rất rõ ràng cho điều này. 

Các chuyên gia cảnh báo nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư mới tham gia thị trường trong thời gian gần đây cần lưu ý là trên thị trường hiện nay có những môi giới hoặc nhóm môi giới có số lượng khách hàng lớn và quản lý danh mục lên tới vài trăm, thậm chí cả nghìn tỷ đồng. Chỉ cần dòng tiền của nhóm này vào hoặc ra khỏi một cổ phiếu nào đó thì đã cũng gây ra những biến động lớn đối với giá cổ phiếu này. 

TS. Võ Đình Trí- Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, IPAG Business School Paris và AVSE Global trong một bài viết đã chỉ ra những rủi ro mà các F0 phải đối mặt: “Những đợt điều chỉnh mạnh sau một thời gian tăng nóng là quy luật chung của thị trường nhưng đối với những nhà đầu tư cá nhân mới tham gia vào những tháng gần đây, đó thực sự là một cú sốc lớn. Điều đáng quan tâm là có bao nhiêu trong số này tự nhìn lại mình, để xác định mình là "tay mơ" hay "tay chuyên"? 

Nhà đầu tư cá nhân, về cơ bản là bên yếu thế trên thị trường khi so với các nhà đầu tư tổ chức, các công ty chứng khoán. Nhưng trong nhóm nhà đầu tư cá nhân, chỉ có một số rất ít là chuyên nghiệp, còn phần còn lại là nghiệp dư. Một cái bẫy thường thấy đối với nhà đầu tư mới là tham gia khi thị trường đang ở giai đoạn nóng chuẩn bị điều chỉnh mạnh. Lúc thị trường đang hưng phấn, lợi nhuận đến dễ thì sẽ tự tin vào khả năng của mình, chủ quan ở các quyết định mua bán tiếp theo mà không biết rằng chủ yếu là do may mắn. Khi thị trường điều chỉnh mạnh sẽ bị hoảng loạn, lúc đó lại rất dễ ra các quyết định sai lầm”, TS Trí nhận định.

Trở lại với những rủi ro mà các nhà đầu tư, đặc biệt là F0 phải đối mặt, các chuyên gia cho rằng rủi ro về việc các công ty chứng khoán siết margin cũng là một yếu tố mà nhà đầu tư cần phải tính tới tại thời điểm này. 

Một yếu tố rủi ro nữa mà gần đây mới xuất hiện, đó là hiện tượng nghẽn lệnh trên HOSE. Việc xác định cung - cầu thực trên thị trường là rất khó khăn, nếu có thể nói là không thể. Đặc biệt, tại những phiên thị trường giảm sâu, nhà đầu tư bị ảnh hưởng tâm lý nên thi nhau đặt lệnh bán ra, gây ra hiện tượng nghẽn lệnh, dẫn tới việc không thể xác định được lực cung và cầu, làm sai lệch giá cổ phiếu và chỉ số. 

Nếu như trước đây, hiện tượng này chỉ xảy ra vào phiên giao dịch chiều thì nhiều ngày gần đây đã xuất hiện vào cuối phiên sáng. Có những thời điểm, hệ thống của các công ty chứng khoán trắng xóa, nhà đầu tư không thể đặt được lệnh mua hay bán. Trên các group, 200 nghìn nhà đầu tư tỏ thái độ phẫn nộ với tình trạng nghẽn lệnh làm ảnh hưởng lớn đến hiệu quả đầu tư của họ. 

Phía cơ quan quản lý là Bộ Tài chính mà trực tiếp là Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã chính thức lên tiếng và đưa ra những giải pháp cả tạm thời và lâu dài nhưng tình trạng nghẽn lệnh vẫn chưa được khắc phục. Mới đây, cơ quan này cũng đã thêm một số giải pháp tạm thời để chống nghẽn lệnh cho HOSE như “mượn” sàn giao dịch để giảm tải, không tăng cổ phiếu niêm yết mới…

“Các giải pháp này chỉ là giải pháp tạm thời và chưa thể xử lý triệt để tình trạng nghẽn lệnh. Tuy nhiên, chúng tôi hy vọng sẽ góp phần hỗ trợ cho việc giảm tải lệnh trên HOSE hiện nay. Vì vậy, cơ quan quản lý mong nhận được sự đồng hành, chung tay của các doanh nghiệp, thành viên thị trường và nhà đầu tư” – lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán nhà nước chia sẻ.