#nhà văn Kim Lân

Tháng 3/1948, Báo Văn nghệ xuất bản số đầu tiên. Tháng 7, Hội Văn nghệ Việt Nam được thành lập, nhà văn Nguyễn Tuân được bầu làm Tổng thư ký đầu tiên của Hội. Văn Cao, Nguyễn Huy Tưởng, Kim Lân, Nam Cao, Tố Hữu, Trần Văn Cẩn, Ngô Tất Tố… về công tác tại báo. Số báo đầu tiên do Văn Cao trình bày có in bản nhạc “Sông Lô” của ông.

Ngày 16/11, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Kim Lân (1920 – 2020). Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam đã đến dự buổi lễ.

Mới đây, câu chuyện ngôi mộ của nhà văn Vũ Trọng Phụng bị di dời và nhà lưu niệm có nguy cơ bị thay tên đổi chủ lại một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động về câu chuyện bảo tồn và gìn giữ nhà lưu niệm của các nghệ sĩ. Đó là những di sản cần được bảo vệ và gìn giữ bởi nhà nước chứ không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của từng gia đình.

Ngôi nhà không quá rộng, cũng chẳèng nhỏ, không tuyệt đối yên tĩnh, cũng chẳng lắm ồn ào, nhà của hoạ sĩ Nguyễn Thị Hiền nằm trong một con ngõ trên phố Trần Khát Chân (Hà Nội).

Làng Phù Lưu, Từ Sơn, Bắc Ninh, ngôi làng nguyên mẫu trong tác phẩm “Làng” của cố nhà văn Kim Lân có vẻ đẹp dung dị, riêng biệt của vùng quê Đồng bằng Bắc Bộ châu thổ sông Hồng. Ngôi làng độc đáo này là quê hương của rất nhiều danh nhân, văn sĩ khoa bảng nức tiếng từ những thế kỉ trước cho đến tận ngày nay.

Bà ít được nhắc đến, dường như chỉ ở đằng sau sự nổi tiếng của chồng - nhà văn Kim Lân và những người con nổi tiếng như họa sĩ Nguyễn Thị Hiền, họa sĩ Thành Chương, họa sĩ Nguyễn Mạnh Đức, họa sĩ Việt Tuấn... Nhưng sự ảnh hưởng của bà đối với đại gia đình nghệ sĩ ấy thì không hề nhỏ.

Không đâu sướng như dân làng Giầu. Vùng đất mai rùa này đầy đủ những yếu tố làm ăn phong lưu: “Nhất cận thị - nhị cận giang - tam cận lộ”. Hơn thế nữa, ngay bên làng ngã ba sông Tiêu phình ra thành cái đầm rộng hàng chục mẫu, trở thành “bến cảng” của làng Giầu một thời. Dân khắp nơi đổ về buôn bán xông xênh. Vui đầy con mắt. Chính vì thế mà dân cả làng ở đây chỉ mỗi một nghề chạy chợ.

Cuối cùng thì "Lão Hạc", tác giả của "Vợ nhặt", "Làng", "Con chó xấu xí"... sau bao thăng trầm giờ đã trở về mảnh đất chôn nhau cắt rốn để thong dong an tọa một giấc ngàn thu trong không gian trầm mặc cổ kính của đất Phù Lưu, Đông Ngàn.  

Một buổi sáng, chúng tôi đạp xe tìm đến nhà ông ở sâu trong ngõ Hạ Hồi, cách hồ Thiền Quang không xa. Nom dáng vẻ khắc khổ, nghiêm nghị của nhà văn, nhất là khi ông vừa tiễn chân mấy vị ở Viện Văn học, thoạt đầu ai nấy có vẻ e ngại. Nhưng rồi thấy ông chân tình, cởi mở, lại rất hóm, chúng tôi gọi đùa ông là “Lão Hạc”. 

Năm 1992, trên đường đi thành phố Hồ Chí Minh công tác, có dịp ghé qua thành phố Nha Trang, tôi quyết định tìm thăm nhà thơ Quách Tấn (1910-1992). Ông là một nhà thơ kỳ cựu, sáng tác từ lâu lắm, và nổi tiếng ở thơ Đường luật....