#nhà tù Côn Đảo

Ngày 19/8, Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa lò cho biết, rất nhiều câu chuyện về những “ngôi trường” đặc biệt của các chiến sĩ cách mạng kiên trung tại những nhà tù khét tiếng trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ: Hỏa Lò, Phú Quốc, Côn Đảo, Sơn La… sẽ được “kể” trong triển lãm “Chắp cánh ước mơ”.

Chiều 14-1, Trung tá, Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Nguyễn Thị Thúy Hiền, Giám đốc Nhà hát Công an Nhân dân cho biết, vở kịch “Người tù trao áo” (tên gọi khác là “Khát vọng của những linh hồn” vừa được đơn vị phục hồi, nâng cao và sẽ biểu diễn vào tối ngày 17-1 tại Nhà hát Âu Cơ, số 8 Huỳnh Thúc Kháng, Hà Nội.

Đến Côn Đảo những ngày tháng Tư lịch sử này, việc đầu tiên là chúng tôi đến thăm Nhà tù Côn Đảo, nơi có khoảng 20.000 người Việt Nam yêu nước thuộc nhiều thế hệ đã bị thực dân, đế quốc giam cầm, đọa đày và hy sinh trong thời gian hơn 100 năm. 

“Tụi mày chỉ cần biết tao là Cộng sản, đừng hỏi gì thêm”, đó là lời ông Phạm Văn Đang (bí danh là Hai Kỳ Tân, SN 1924, ở ấp Kinh B, xã Huyền Hội, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh), nguyên Phó Bí thư Huyện ủy, Trưởng Công an huyện Càng Long dành cho bọn cai ngục sau khi chúng dùng đủ mọi đòn tra tấn dã man khi giam cầm ông.

Năm nào cũng vậy, vào những ngày thiêng liêng của lịch sử, 30-4 hay 27-7, Trung tướng Châu Văn Mẫn đều dành thời gian trở lại Côn Đảo, thắp nén tâm nhang cho đồng đội. Người lính trở về từ địa ngục trần gian ấy, dù sau này đảm nhiệm những cương vị cao trong công tác và giờ đã thanh thản nghỉ hưu nhưng ông vẫn chưa bao giờ nguôi quên đồng đội mình, những người đã vĩnh viễn nằm lại ở mảnh đất thiêng.

Ông nguyên là Đội trưởng Đội 5, F100 Biệt động Sài Gòn. Năm 1965, ông bị địch bắt đày ra Côn Đảo. Vợ của ông là nữ chiến sỹ biệt động duy nhất trong trận đánh vào Dinh Độc Lập xuân Mậu Thân 1968, vợ ông cũng bị địch bắt trong cuộc Tổng tấn công và nổi dậy mùa xuân ấy.

Chuồng cọp, chế độ giam giữ tù nhân hà khắc như thời trung cổ của chính quyền Sài Gòn đã bị phơi bày khi năm học sinh đầu tiên được trả tự do trở về vẽ lại sơ đồ cho nhà báo Hoa Kỳ Don Luce.

Ông Toản không nhớ mình đã trở về mảnh đất này bao nhiêu lần. Mỗi lần trở về đây, ông như trở về nhà, thân thuộc từng cành cây, ngọn cỏ. Lần này, ông đi tiền trạm cho lễ giỗ chung của các cựu tù Côn Đảo vào 20 tháng 6 âm lịch mà ông là một trong những người khởi xướng.

Nói đến người con gái anh hùng Võ Thị Sáu của quê hương Đất Đỏ thì ai ai cũng biết. Khắp nước ta, nhiều thành phố, thị xã  có đường Võ Thị Sáu, nhiều nơi có trường học mang tên Võ Thị Sáu. Nhiều người còn thuộc lòng lý lịch chị Sáu: Võ Thị Sáu tên thật là Nguyễn Thị Sáu, sinh năm 1933 tại thị trấn Đất Đỏ, huyện Long Đất, tỉnh Bà Rịa.