Mở ra nhiều cơ hội không có nghĩa là cơ hội sẽ tự tới

• Bổ sung kinh phí xúc tiến thương mại cho xuất khẩu nông, thủy sản
• Công bố kết thúc đàm phán Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU
• Ký Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á - Âu

Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải - người phát ngôn của Bộ đã trao đổi với báo chí một số vấn đề xung quanh công tác xúc tiến thương mại trong thời gian tới.

PV: Thưa Thứ trưởng, nhiều doanh nghiệp cho rằng công tác xúc tiến thương mại (XTTM) của chúng ta còn kém, là một trong những nguyên nhân khiến các ngành đã có thế mạnh như dệt may, thủy sản còn thiếu thị trường; các ngành như nông sản lại chưa tìm được thị trường bền vững. Liệu đó có phải là nguyên nhân?

TT Đỗ Thắng Hải: Nhận định như trên mới chỉ đánh giá một khía cạnh phát triển thị trường trong lĩnh vực XTTM. Việc đánh giá hiệu quả của công tác XTTM cần xem xét một cách toàn diện, trước hết là từ khâu sản xuất trong nước, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động XTTM, xúc tiến xuất khẩu, phát triển các ngành hàng xuất khẩu, XTTM thị trường trong nước, xây dựng và phát triển Thương hiệu Quốc gia…

Trên bình diện đó, có thể nói hoạt động XTTM trong thời gian qua đã được triển khai một cách đồng bộ, hiệu quả, tận dụng tối đa các nguồn lực trong và ngoài nước, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, tìm kiếm, mở rộng thị trường trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, đòi hỏi của giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế mới, đòi hỏi đầu tư cho công tác XTTM nhiều hơn. Kinh phí dành cho Chương trình XTTM quốc gia của Việt Nam hiện nay tính trên kim ngạch xuất khẩu chỉ bằng 0,003% (so với mức trung bình của thế giới là 0,11%, theo số liệu của World Bank - 2010), tương đương 1/4 kinh phí của Bangladesh, bằng 1/10 so với Thái Lan…

Trên thực tế, Bộ Công thương gặp rất nhiều khó khăn trong việc phê duyệt Chương trình do thiếu kinh phí. Trong bối cảnh khó khăn đó, sự chủ động tìm kiếm bạn hàng, thị trường của các doanh nghiệp là điều đáng hoan nghênh, vì đã phát huy được tinh thần Nhà nước và doanh nghiệp cùng đồng hành.

PV: Năm 2016 sẽ là một năm hội nhập sâu rộng của đất nước, như vậy công tác XTTM sẽ phải thay đổi theo hướng nào?

TT Đỗ Thắng Hải: Việc tham gia vào các hiệp định thương mại tự do đa phương như TPP hay các hiệp định song phương, ngoài những lợi ích có thể đem lại cho xuất khẩu các mặt hàng chiến lược của Việt Nam thì các ngành sản xuất trong nước được dự báo là chịu nhiều tác động tiêu cực nếu như không có các biện pháp hỗ trợ phù hợp và kịp thời. Tôi cho rằng công tác XTTM ngày càng phải thể hiện rõ vai trò và vị trí của mình, phải nâng cao cả về chất và lượng, triển khai phối hợp nhiều biện pháp cả trong và ngoài nước nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài và công tác thông tin; tăng cường năng lực nghiên cứu, dự báo và thông tin thị trường để định hướng sản xuất đến tất cả các ngành, phân ngành; đồng thời cung cấp thông tin đồng bộ, kịp thời đến đối tượng sản xuất, kinh doanh.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải.

PV: Nhiều quan điểm cho rằng với độ bao phủ của nhiều Hiệp định thương mại đã, đang và sẽ được ký kết trong thời gian tới, thị trường cho hàng hoá của Việt Nam đã quá lớn, không nhất thiết phải tìm kiếm thêm. Đây có phải là một quan điểm đúng?

TT Đỗ Thắng Hải: Đúng là các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam tham gia mở ra rất nhiều cơ hội, những đối tác mà chúng ta ký kết đều là những đối tác lớn như EU, Mỹ... Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là chúng ta ngồi chờ cơ hội tới, mà vẫn phải liên tục thực hiện các hoạt động tìm kiếm. Ở đây không chỉ ở mở rộng thị trường mới, mà ngay cả những thị trường chúng ta đã đặt chân vào thì vẫn cần tìm kiếm khách hàng mới và xây dựng chỗ đứng vững chắc. Hơn thế nữa, việc chỉ tập trung vào một vài thị trường nhất định sẽ dẫn đến bị lệ thuộc và không chủ động.

Trong thời gian qua, bên cạnh thị trường xuất khẩu chủ lực như thị trường châu Á, các thị trường khác thuộc các khu vực như châu Âu, châu Mỹ, châu Úc… đã có sự gia tăng về kim ngạch xuất khẩu. Việc đẩy mạnh xuất khẩu vào những thị trường mới sẽ giúp chúng ta đẩy mạnh kim ngạch xuất khẩu và tránh bị phụ thuộc quá nhiều vào một vài thị trường truyền thống.

PV: Liên quan đến việc chúng ta vừa là thành viên chính thức của cộng đồng kinh tế ASEAN, có ý kiến cho rằng, chúng ta đang bỏ ngỏ các thị trường trong khối, mà chỉ chú tâm vào việc “đánh bắt xa bờ” tại các thị trường lớn như Mỹ, Nhật, EU... Ông nghĩ sao về quan điểm này?

TT Đỗ Thắng Hải: Trên thực tế, tôi cho rằng không có sự bỏ ngỏ thị trường nào, mà sẽ có những thị trường có kim ngạch xuất khẩu cao hơn so với những thị trường khác bởi các lý do của thị trường. Theo thống kê của Bộ Công Thương, trong năm 2015, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường châu Á đạt 79,8 tỷ USD, tăng 7,2% trong đó xuất khẩu sang thị trường ASEAN đạt 18,3 tỷ USD. Chúng ta hay nghe nói tới việc xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật, Nga... bởi các thị trường này có kim ngạch xuất khẩu tương đối cao, như xuất khẩu sang Mỹ năm 2015 đạt 32,8 tỷ USD, EU đạt 30,9 tỷ USD. Trong thời gian tới, các hoạt động XTTM sẽ được triển khai đồng bộ, tập trung đồng đều tại các thị trường, có thể dành ưu tiên hơn đối với các thị trường mà ta đang, đã và sẽ ký kết các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới.

PV: Xin cảm ơn Thứ trưởng!