Sau quyết tâm tinh giản, cả bộ máy và biên chế có xu hướng “phình” ra

• Tinh giản biên chế vẫn chỉ tập trung vào đối tượng nghỉ hưu

Theo ông Thái Quang Toàn, Vụ trưởng Vụ Tổ chức - Biên chế (Bộ Nội vụ) cho biết, có đến 20/22 bộ ngành đồng thời đề nghị tăng biên chế; chỉ có 2 bộ đề xuất giảm là Bộ Công Thương và Bộ Nội vụ, dù thực tế hiện số biên chế đang được sử dụng đã vượt số được giao. 

Ông Nguyễn Văn Tùng – Vụ trưởng Vụ Tổ chức – Điều lệ (Ban Tổ chức Trung ương) cho biết: Tổng số người hưởng lương, phụ cấp thực tế trong bộ máy của hệ thống chính trị (tính đến hết tháng 10-2016) là hơn 3,7 triệu người, vượt 8.743 người so với số được giao. Tuy đã vượt như vậy, nhưng “một số cơ quan, tổ chức cả Trung ương, địa phương vẫn đề nghị tăng tổ chức, bổ sung biên chế đối với những tổ chức thành lập mới”, ông Tùng cho biết. 

Năm 2016 chỉ tinh giản được hơn 1.600 biên chế, bằng khoảng 4,6% so với mong muốn. (Ảnh minh họa: BHP)

Hiện tượng này được TS. Lê Hồng Sơn - nguyên Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp, lý giải: “Trong nhiều thập kỷ qua, việc xác định, cho phép thành lập, xác định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các Vụ là một sự dễ dãi, thậm chí là một sự tùy tiện, theo ý muốn chủ quan của người đứng đầu. 

Mỗi đời Bộ trưởng lại có thay đổi về số lượng, tên gọi của các Vụ, chủ yếu lại theo hướng tăng thêm, chia nhỏ chức năng. Cá biệt, có vị lãnh đạo quan niệm rằng, Bộ có nhiều đầu mối, nhiều đơn vị cấp dưới mới oai, mới thể hiện vị thế của Bộ ngành mình!”.

Có quan điểm cho rằng đây là căn bệnh trầm kha khó chữa ở các bộ, ngành, đến nỗi “Một số Bộ trưởng muốn thực hiện tinh gọn cũng khó bề xoay xở vì không xử lý được mối quan hệ nội bộ. Những người muốn thực hiện đúng chủ trương tinh gọn thì lại dễ bị cô lập, bị coi là đi ngược lại lợi ích của Bộ, ngành” – ông Sơn nêu thực trạng.

Đáng chú ý, ông Sơn cũng chỉ ra một “cải lùi” khác trong tổ chức hành chính, là vấn đề phòng thuộc Vụ - từ chỗ được tổ chức rất cá biệt ở một vài Bộ thì đến những năm gần đây đã trở thành phổ biến. Đa số các đơn vị cấp Vụ thuộc Bộ đều có các phòng chuyên môn với lý lẽ “như thế là chuyên sâu, chuyên môn hóa cao, là tạo điều kiện về vị trí công tác của một số người, là tốt cho yêu cầu quản lý chuyên môn, nghiệp vụ”. 

Tuy nhiên, theo ông Sơn, việc này “không phù hợp với nguyên tắc Vụ hoạt động theo chế độ Thủ trưởng kết hợp với chế độ Chuyên viên”. “Ngay khi Phòng được lập ra, có ngay hiện tượng “dựng tường rào”, “lắp khóa cửa”, “chia sân, chia vườn” đã gây khó khăn cho vụ trưởng khi muốn sử dụng chuyên viên của mình, vô hiệu hóa các phó vụ trưởng. Nhiều trưởng phòng còn từ chối nhiệm vụ được giao vì cho rằng việc này không thuộc chức năng, nhiệm vụ của phòng mình. 

Cơ chế phối hợp, hợp tác nhiều khi bị vô hiệu hóa. Ngay tại đơn vị trở nên có nhiều tầng nấc, có khâu trung gian, khó điều hành”. Chính phủ đã thấy được điều này, nhưng khi bàn về việc xóa bỏ thì “lại nổi lên ý kiến băn khoăn về nhân tình thế thái, về tâm lý, về chế độ chính sách”... làm cho cơ chế được xác lập vẫn ở dạng nước đôi.