Nghị định 20 sẽ là công cụ chống chuyển giá
Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Thuế, kết quả thanh tra, kiểm tra các DN có giao dịch liên kết 11 tháng của năm 2016 cho thấy, toàn ngành Thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra được 329 DN có giao dịch liên kết. Từ đó truy thu, truy hoàn và phạt 607,5 tỷ đồng; giảm lỗ 5.162 tỷ đồng; giảm khấu trừ 2 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 2.121 tỷ đồng.
Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đối với giao dịch liên kết đã truy thu 211 tỷ đồng, từ đó giảm lỗ 3.922 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 1.966 tỷ đồng. Trước tình hình đó, đã có nhiều câu hỏi đặt ra, thực chất tình trạng lỗ này là lỗ thật hay lỗ do chuyển giá.
Các nghi án chuyển giá này gây khó khăn cho ngành thuế vì không thể tìm ra “bằng chứng”, và việc chứng minh có chuyển giá bất hợp pháp hay không lại hết sức phức tạp, do không có cơ sở so sánh, đối chiếu giá nguyên liệu với các doanh nghiệp khác cùng ngành nghề.
Ông Cao Anh Tuấn- Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, Nghị định 20 quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết (có hiệu lực từ 1-5-2017) đã đưa ra một số thay đổi lớn so với quy định hiện hành liên quan tới việc kê khai, xác định giá giao dịch liên kết (GDLK) tại Việt Nam. Đặc biệt, Nghị định hướng dẫn chi tiết về phân tích so sánh, bao gồm cơ sở dữ liệu được sử dụng, lựa chọn phương pháp xác định giá GDLK, số lượng đối tượng so sánh độc lập tối thiểu và các yếu tố điều chỉnh khác (ví dụ như lợi thế chi phí theo yếu tố địa lý). Dữ liệu tài chính của các đối tượng so sánh độc lập phải cùng năm tài chính với năm tài chính của người nộp thuế hoặc cùng thời điểm phát sinh giao dịch.
Trên thực tế việc xác định chuyển giá rất khó khăn. Vì thế, Nghị định 20 quy định rõ như thế nào là quan hệ liên kết giữa các bên.
Theo đó bên tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư vào bên kia. Hoặc các bên trực tiếp hay gián tiếp cùng chịu sự điều hành, kiểm soát, góp vốn hoặc đầu tư của một bên khác.
Ví dụ, một doanh nghiệp nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu của doanh nghiệp kia; hay cả 2 doanh nghiệp đều có ít nhất 25% vốn góp của chủ sở hữu do bên thứ ba nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp, sẽ được coi là các bên liên kết.
Tuy nhiên, hiện hành lang pháp lý cho việc chống chuyển giá vẫn còn nhiều điểm bất cập. Đánh giá về tính thực tiễn trong thực thi của Nghị định 20 vẫn còn không ít lo ngại.
Chẳng hạn cơ sở để xác định chuyển giá không phải dễ dàng xác định. Số lượng doanh nghiệp bị buộc làm hồ sơ quá lớn nên việc rà soát để xác định việc chuyển giá sẽ tốn rất nhiều nguồn lực.
Dù vậy, Nghị định này vẫn được đánh giá cao bởi đây là bước đầu tiên để Tổng cục Thuế có cơ sở hạn chế việc chuyển giá, tránh thất thu ngân sách nhà nước.
