UNESCO không vinh danh, công nhận di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại?!

• Then trở thành Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại
• Thêm 17 di sản được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
• Cả nước có thêm 8 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Hội thảo do UNESCO Hà Nội, Cục Di sản văn hóa và Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam phối hợp tổ chức ngày 18-12 tại Hà Nội.

Theo Tiến sĩ  Frank Proschan, trong Công ước năm 2003, di sản văn hóa phi vật thể chỉ được sở hữu, công nhận bởi cộng đồng, nhóm cá nhân và một số trường hợp là các cá nhân. Như thế có nghĩa là không có di sản văn hóa phi vật thể của quốc gia hay của nhân loại mà chỉ có di sản văn hóa phi vật thể của cộng đồng tại một quốc gia nào đó. 

Công ước 2003 cũng bác bỏ việc xếp hạng di sản văn hóa phi vật thể nên không có khái niệm xếp hạng di sản theo cấp tỉnh, cấp quốc gia  hay cấp thế giới. 

Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái tại Việt Nam vừa được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của  nhân loại

Tuy nhiên, trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhiều văn bản của cơ quan quản lý nhà nước, của chuyên gia, nhà nghiên cứu thường chuyển tải sai là UNESCO vinh danh, công nhận di sản văn hóa phi vật thể nào đó là của thế giới, của nhân loại. Đây là cách hiểu lầm tai hại. Nếu hiểu như thế, quốc gia, nhân loại có quyền can thiệp, thậm chí can thiệp quá sâu, làm ảnh hưởng đến quyền của cộng đồng sở hữu di sản, thậm chí làm di sản trở nên méo mó.

Trao đổi về vấn đề này, bà Phạm Thị Thanh Hường, phụ trách chương trình Văn hóa, Văn phòng UNESCO tại Hà Nội cho rằng, việc hiểu và chuyển tải sai về di sản văn hóa phi vật thể theo tinh thần của Công ước 2003 đã tồn tại từ lâu. Các sai lêch bắt nguồn từ việc chuyển ngữ từ tiếng Anh, tiếng Pháp sang tiếng Việt. Điều kiện hoạt động truyền thông của UNESCO còn hạn chế nên ngay cả thông tin về các phiên họp của UNESCO cũng chưa cập nhật kịp thời, liên tục được.

Đại diện Cục Di sản Văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, bà Nguyễn Thị Thu Trang cũng cho hay, Cục đã nhận thức được vấn đề này nên nhiều năm gần đây đã chủ động điều chỉnh thông tin trên trang web và các văn bản. Nhưng để điều chỉnh một cách rộng rãi hơn nữa thì cần có thêm nhiều thời gian, sự nhập cuộc tích cực từ nhiều phía, trong đó, có  vai trò quan trọng của báo chí, truyền thông.