Nhà văn Bùi Bình Thi: Tìm về với “Mặt trời trên đỉnh thác”

Nhà văn Bùi Bình Thi khi còn trẻ.

Sức viết của nhà văn Bùi Bình Thi luôn căng đầy. Ông từng làm biên tập tại các tạp chí Tác phẩm mới, Tác phẩm Văn học, Báo Văn nghệ, Báo Sức khỏe và Đời sống và làm việc cùng các nhà văn tên tuổi như Tô Hoài, Nguyễn Đình Thi, Xuân Diệu, Chế Lan Viên và làm việc tại Ban Sáng tác, Hội Nhà văn Việt Nam vv…

Nhiều người lo ngại nghề báo “triệt tiêu” nghề văn, nhưng với ông thì không. Sinh thời nhà văn Bùi Bình Thi từng kể, ông sớm nhận ra việc làm báo chính là “bệ đỡ” cho văn chương phát triển, vì ông được xê dịch và thực tế cuộc sống phong phú cũng mang đến cho ông nhiều trải nghiệm, làm nguồn tư liệu cho tác phẩm của ông. 

Bởi thế, từ những năm 1960, ông đã viết rất nhanh và rất nhiều, trở thành một cái tên được độc giả đón đợi. Đã có lúc, nhà văn Nguyễn Khải phải kêu lên: "Giở tờ báo nào ra cũng thấy tên ông Thi".

Thật khó hình dung được người đàn ông cao lớn, “cồng kềnh”, luôn đeo kính râm thời trang và ăn mặc rất “phủi” ấy lại là một người đàn ông nhạy cảm, dễ xúc động và là tác giả của những trang viết tinh tế, những chi tiết rất đắt. 

Chính những chi tiết rất đắt trong “Mùa mưa đến sớm” đã khiến tôi đọc tác phẩm từ khi còn nhỏ mà vẫn nhớ đến tận bây giờ chi tiết một người lính thích ngửi khói nên luôn ngồi đầu gió mỗi khi đốt lửa. Những câu chuyện của ông luôn rất thú vị, đầy ắp chi tiết và giàu sức thuyết phục bởi vừa độc đáo, lại vừa phổ quát mà rất chân thật.

Viết nhiều, với giọng văn mộc mạc, không cầu kỳ, nhưng Bùi Bình Thi luôn cẩn trọng trong việc dùng chữ nghĩa. Nhớ có lần ông gọi điện cho tôi, phàn nàn khá lâu chỉ vì một đồng nghiệp của tôi dùng một từ chưa chính xác khi viết về ông.

Ông bảo, chữ trong văn phải là chữ đã lên men, phải giàu hàm lượng ý tưởng. Có lẽ vì thế, những chi tiết được ông quan sát và phản ánh đều hiện lên tỉ mỉ và giàu hình ảnh. Bùi Bình Thi từng chia sẻ, văn học nhất định phải là tình thương yêu giữa con người với nhau. 

“Điều quan trọng là phải ý thức một cách sâu sắc nhất với nghề, với cuộc sống đang chứng kiến. Hãy cố gắng tạo cho mình một quê hương sáng tác riêng biệt và phải chuyên tâm với con đường mình chọn lựa”- Ông nhấn mạnh điều tâm đắc.

Thời gian làm việc với các nhà văn tên tuổi, đã để lại cho ông những bài học về văn chương, chữ nghĩa, nên hội tụ ở ông nhiều phẩm chất của người sáng tác văn chương. Sức đọc, tài thẩm văn cũng như cách ứng xử bình tĩnh của nhà văn Tô Hoài trước mọi vấn đề trong cuộc sống không chỉ để lại cho ông niềm kính phục, mà còn là kinh nghiệm quý để ông mang theo vào đời văn.

 Sự tinh tế trong cảm nhận cuộc sống của nhà văn Nguyễn Đình Thi dường như cũng ngấm sâu vào cách cảm, cách nghĩ của Bùi Bình Thi, để những trang viết của ông luôn tinh tế, mẫn cảm, dễ chạm đến trái tim người đọc. 

Tính cẩn trọng, chu đáo của Xuân Diệu góp phần làm nên uy tín của nhà thơ trong văn đàn và điều này, được Bùi Bình Thi tiếp nhận một cách có ý thức trong sáng tác, cũng như trong công việc biên tập.

Bất kể hoàn cảnh nào nhà văn Bùi Bình Thi cũng vẫn đều đặn sáng tác. Sau gần 60 năm cầm bút, giờ đây, Bùi Bình Thi gửi lại cho đời hơn hai chục đầu sách, cả tiểu thuyết và các tập truyện ngắn: “Đường về cánh đồng Chum”, “Mặt trời trên đỉnh thác”, “Ban mai”, “Hành lang phía Đông”, “Kiếp người” vv… cùng nhiều tập bút ký, tạp văn. 

Giải thưởng của Bộ Quốc phòng cho truyện “Kiếp người”, giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam cho tiểu thuyết "Xiêng Khoảng mù sương" và giải thưởng văn học sông Mê Kông cũng cho tác phẩm này là những minh chứng cho thành công của Bùi Bình Thi trong sự nghiệp cầm bút.

Nhà văn Bùi Bình Thi khi về già.

Mang một vẻ ngoài “phong trần”, to cao, một tâm hồn tinh tế, dễ rung động và là một nhà văn tên tuổi, nhà văn Bùi Bình Thi là một người dễ “lọt mắt xanh” của nhiều phụ nữ cũng là điều dễ hiểu. 

Có một thời gian hay trò chuyện cùng ông, được ông kể cho nghe về những mối tình “xuyên biên giới” của ông, chả biết ông kể thật hay đùa, nhưng chuyện nào cũng khiến chúng tôi trầm trồ khâm phục vì sự lãng mạn và đầy trách nhiệm. 

Còn trong thực tế, ông có cuộc sống gia đình yên ổn và hạnh phúc, ông được chăm lo chu đáo để có thể đắm đuối với những trang viết bất cứ lúc nào. Có lẽ đó cũng là một động lực để ông thành công trên văn đàn…