Công nghệ "làm mới" sân khấu Việt và giấc mơ nhà hát đạt chuẩn
Vài năm trở lại đây, nhiều nhà hát cũng như giới làm nghề ở Việt Nam đã ứng dụng công nghệ kỹ thuật hiện đại để đưa vào các tác phẩm, tạo được dấu ấn với người xem.
"Đã tai - đã mắt" nhờ công nghệ
Cách đây vài năm, khi dựng vở "Mai Hắc Đế", Nhà hát Cải lương Việt Nam lần đầu tiên đưa màn LED vào phát huy hỗ trợ trang trí sân khấu. Cùng với hệ thống âm thanh, ánh sáng hiện đại, đầu tư trang trí lớn… một câu chuyện lịch sử được các nghệ sỹ Nhà hát Cải lương Việt Nam “kể” trên sân khấu, với sự hỗ trợ hợp lý của công nghệ.
Trong đó, màn hình LED được sử dụng để trình chiếu những hình ảnh minh họa phù hợp với diễn xuất của diễn viên, đặc biệt là hình ảnh về cuộc khởi nghĩa quy tụ hơn 40 vạn nghĩa binh cách đây hàng ngàn năm đã mang đến sự hấp dẫn, thích thú đặc biệt cho khán giả bởi họ được "đã tai, đã mắt” khi được thưởng thức một tác phẩm nghệ thuật có tính chất nghe nhìn, giải trí cao.
Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào sân khấu để tăng hiệu quả thị giác cho khán giả được các nhà hát sử dụng thường xuyên. Khán giả cũng từng rất ấn tượng với vở cải lương "Vua Phật", tác phẩm khắc họa hành trình của vua Trần Nhân Tông từ khi là thái tử, đến lúc lên ngôi vua, đánh tan quân xâm lược, nhường ngôi cho con rồi xuất gia tu đạo.
Góp phần làm "Vua Phật" tạo tiếng vang là việc đạo diễn Triệu Trung Kiên khéo léo sử dụng ngôn ngữ điện ảnh vào vở diễn với hai màn hình LED lớn thay cho phông nền. Những thước phim đẹp, chất lượng nghệ thuật cao về cảnh hoàng cung, núi thiêng Yên Tử, bến thủy, chợ quê… đã tạo chiều sâu cho sân khấu khiến khán giả “mãn nhãn”. Bên cạnh đó, việc đưa màn hình LED để thay đổi bối cảnh còn giúp giảm thiểu thời gian chuyển cảnh, khiến cho cảm xúc của khán giả được liền mạch hơn, đầy đặn hơn rất nhiều.
Không chỉ ở sân khấu truyền thống, mà ở nhiều chương trình biểu diễn nghệ thuật khác, việc tạo ra các hiệu ứng sân khấu ngoạn mục bằng công nghệ ánh sáng đã tạo nên hiệu quả đặc biệt đối với khán giả. Có thể kể đến hai vở diễn thực cảnh “Ký ức Hội An” ở Hội An (Quảng Nam) và “Tinh hoa Bắc Bộ” ở Hà Nội, với các thiết bị âm thanh và chiếu sáng hiện đại, hệ thống đạo cụ hỗ trợ quy mô lớn cùng diễn xuất của các diễn viên… hai vở diễn thực cảnh này đều mang đến cho du khách trải nghiệm đặc biệt và đáng nhớ về văn hóa Việt Nam.
Mơ một nhà hát hiện đại chuẩn quốc tế
Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên, Quyền Giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam chia sẻ, việc sử dụng màn hình LED và những kỹ thuật hiện đại đã bắt đầu đưa vào sân khấu khoảng 5 năm trở lại đây, từ đó đến nay, những phương tiện đó đã thường xuyên được sử dụng, trở nên quen thuộc với khán giả. Thế nhưng, các phương tiện kỹ thuật hiện đại để áp dụng vào sân khấu vẫn chỉ xoay quanh việc xử lý, cải tạo để mang lại hiệu quả riêng biệt cho từng sân khấu, chứ thực tế chưa có phát hiện mới.
Trong khi đó, ở các nước phát triển, từ lâu họ đã có những sân khấu hiện đại với khả năng quay nhiều chiều, nhiều tầng, lớp, có thể lên cao hay xuống thấp, mở rộng hay thu hẹp… tạo điều kiện tốt nhất cho sự tìm tòi, sáng tạo trong trang trí, dàn dựng, mở ra không gian linh hoạt, biến hóa, dịch chuyển thay cảnh chỉ trong vài giây.
Nhiều nhà nghiên cứu, lý luận và những người yêu nghệ thuật sân khấu cho rằng, hiện sân khấu Việt đang chững lại và phải đối mặt với nhiều khó khăn do khán giả ít đến rạp, một trong những nguyên nhân quan trọng đó là do sân khấu Việt vẫn chưa vượt ra khỏi giới hạn về mặt kỹ thuật.
Quả thực, hiện nay ứng dụng công nghệ vẫn là khoảng trống khó lấp khiến nghệ thuật biểu diễn ở Việt Nam đang dần tụt hậu. Thống kê cho thấy, hiện cả nước có khoảng 80 nhà hát, công trình có chức năng tương đương đang hoạt động, nhưng lại có rất ít đơn vị có thể áp dụng những thành tựu của công nghệ vào hoạt động…
Nghệ sỹ Nhân dân Triệu Trung Kiên cho rằng, muốn lôi kéo được khán giả đến rạp, thì tính giải trí của sân khấu phải được đặt lên hàng đầu. Lúc này, sân khấu rất cần công nghệ mới, bởi bên cạnh kịch bản, đạo diễn, diễn xuất… thì trang thiết bị hiện đại được kết hợp một cách phù hợp sẽ tạo ra những hiệu ứng mong muốn, khơi dậy cảm xúc chân thực cho người xem. Có như vậy, sân khấu mới có thể cạnh tranh với những lĩnh vực khác như điện ảnh, truyền hình và các phương tiện nghe nhìn khác.
