Cơ hội "vàng" hạ nhiệt căng thẳng Mỹ - Iran

Thứ Ba, 12/05/2020, 06:59

Mới đây, Người phát ngôn Chính phủ Iran tuyên bố, nước này sẵn sàng thực hiện một thỏa thuận trao đổi tù nhân đầy đủ đối với Mỹ mà không kèm điều kiện tiên quyết.

Theo các chuyên gia phân tích chính trị thế giới, nếu Mỹ "gật đầu" với đề nghị này thì căng thẳng sâu sắc giữa hai bên sẽ phần nào được hạ nhiệt, tạo tiền đề cho những bước đi tích cực hơn nữa trong tương lai.

Aljazeera ngày 11/5 dẫn lời Người phát ngôn Chính phủ Iran Ali Rabiei cho hay: "Chúng tôi đã sẵn sàng để thảo luận về vấn đề trao đổi tất cả các tù nhân với phía Mỹ mà không kèm điều kiện tiên quyết, nhưng hiện tại vẫn chưa nhận được hồi đáp. Dịch COVID-19 đang đe dọa cuộc sống của các công dân Iran trong những nhà tù Mỹ. Chúng tôi hy vọng, Chính phủ Mỹ sẽ quan tâm đến mạng sống của con người hơn là các vấn đề chính trị".

Đồng thời, ông Ali Rabiei cũng nhấn mạnh, Tehran không cần đến một quốc gia thứ ba để làm trung gian trong hoạt động trao đổi tù nhân và nếu Washington "bật đèn xanh", đại diện của Iran tại Mỹ sẽ công bố chi tiết về thời điểm và cách thức tiến hành trao đổi.

Iran đang chờ câu trả lời từ phía Mỹ về việc hợp tác trao đổi tù nhân mà không cần điều kiện tiên quyết. Nguồn: SETA

ABC News dẫn bình luận của giới quan sát đánh giá, trong bối cảnh đôi bên lại vừa chỉ trích nhau về việc gia hạn lệnh cấm vũ khí mà Washington áp đặt lên Tehran, thì động thái trên từ phía Iran đã tạo ra một cơ hội hợp tác hiếm hoi, nhằm cải thiện quan hệ song phương vốn luôn sóng gió.

Quan hệ hai nước đã trở nên ngày một căng thẳng kể từ khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống năm 2016. Đối với Iran, việc hạ nhiệt quan hệ tạm thời với Mỹ sẽ giúp tháo gỡ nhiều gánh nặng khi mà quốc gia Hồi giáo này đang phải đối phó với đại dịch COVID-19 cùng các vấn đề khác trong nước.

Đưa ra quan điểm về tuyên bố của Người phát ngôn Chính phủ Iran, một quan chức cấp cao Nhà Trắng giấu tên nói với CNN rằng: "Từ trước đến nay quan điểm của ông Trump vốn rất rõ ràng và luôn đặt việc giải phóng công dân Mỹ bị giam giữ ở nước ngoài làm ưu tiên.

So với cuộc trao đổi được đánh giá là rất tốn kém để thả tự do cho phóng viên Washington Post Jason Rezaian hồi tháng 1/2016, thì thỏa thuận không kèm bất cứ điều kiện tiên quyết nào từ phía Iran sẽ là một chiến thắng của Tổng thống Trump và là điểm cộng của ông trong đợt tranh cử kế tiếp. Do vậy, việc Tổng thống Trump chưa đưa ra bất kỳ câu trả lời nào có thể là một dấu hiệu tích cực cho phía Iran. Chưa trả lời không có nghĩa là từ chối".

Theo phía Iran, quả bóng đang ở trên sân của Mỹ và chính quyền Tổng thống Trump chỉ đang cân nhắc thận trọng để đưa ra phản ứng một cách khôn khéo. Đây sẽ là cách ít tốn kém nhất và có lợi nhất cho cả Chính phủ của Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Iran Hassan Rouhani.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo mới đây cũng kêu gọi Iran thả các tù nhân Mỹ như một thiện chí nhân đạo giữa đại dịch. “Chúng tôi kêu gọi nước Cộng hòa Hồi giáo Iran thả những người bị bắt giữ. Đại dịch COVID-19 tạo ra nhiều nguy cơ sức khỏe đối với các cá nhân. Đơn thuần vì mục đích nhân đạo, hãy bỏ qua các lý do khác, đây là cơ hội tốt để thực hiện hỗ trợ nhân đạo, cho phép người dân Mỹ trở về với gia đình", ông Pompeo tuyên bố.

Hiện tại, Iran là quốc gia chịu thiệt hại nặng nề nhất do dịch này gây ra tại khu vực Trung Đông. Trong khi đó, Mỹ ghi nhận số ca tử vong do COVID-19 cao nhất trên thế giới.

Trước đó, hãng tin Reuters dẫn lời ba nguồn tin cấp cao Iran cho biết, Washington và Tehran đang đàm phán một thỏa thuận, bao gồm thả tự do cho một cựu binh hải quân Mỹ bị Iran bắt giữ, để đổi lấy một bác sĩ người Mỹ gốc Iran bị Mỹ bắt giữ. Hiện chưa rõ con số cụ thể các tù nhân Mỹ và Iran bị giam giữ.

Tuy nhiên, trong số những tù nhân Mỹ có cha con Baquer Namazi bị bắt năm 2015 và 2016 với tội danh gián điệp. Phía Iran cũng có vài chục người đang bị giam giữ tại các nhà tù ở Mỹ và nhiều trong số này bị bắt do vi phạm lệnh trừng phạt. Được biết, hồi tháng 12/2019, Mỹ và Iran cũng tiến hành trao đổi tù nhân theo hình thức “ một đổi một”.

Trong một diễn biến khác, hôm 10/5, Mỹ đã yêu cầu Liên Hợp Quốc gia hạn lệnh cấm vũ khí đối với Iran, bất chấp lệnh cấm này dự kiến sẽ được dỡ bỏ vào tháng 10/2010 theo thoả thuận hạt nhân mà Iran đã kí với các cường quốc năm 2015 (JCPOA). Ý định của Mỹ đã vấp phải sự phản ứng “mạnh” từ Iran.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi tuyên bố, ý định của Mỹ là vô lý và bất hợp pháp, đặc biệt là trong bối cảnh Mỹ đã tuyên bố rút ra khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 2015. Ông Mousavi khẳng định, Iran sẽ có phản ứng “tương xứng và rất kiên quyết” nếu lệnh cấm vũ khí được gia hạn.

Linh Đan (Tổng hợp)