Những nội dung mới cơ bản của Luật Thi hành án hình sự năm 2019

Chủ Nhật, 07/07/2019, 08:34

Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã được Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 7 thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-1-2020.

Báo CAND đã có cuộc trò chuyện với Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh, Cục trưởng Cục Pháp chế và cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an về những nội dung mới cơ bản của Luật.

Phóng viên (PV): Xin đồng chí cho biết những nội dung cơ bản của Luật Thi hành án hình sự năm 2019?

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh: Luật Thi hành án hình sự năm 2019 gồm 16 chương với 207 điều. So với Luật Thi hành án hình sự năm 2010, Luật Thi hành án hình sự có những nội dung mới cơ bản cụ thể là:

1. Về phạm vi điều chỉnh: Để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, Luật mở rộng thêm phạm vi điều chỉnh đối với việc xác định nội dung, trình tự, thủ tục thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện; thi hành các hình phạt và biện pháp tư pháp đối với pháp nhân thương mại chấp hành án.

2. Những nội dung mới được quy định trong Luật để bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 2013 và khắc phục bất cập, hạn chế trong thực tiễn công tác thi hành án phạt tù.

3. Những nội dung mới quy định về thi hành án tử hình: Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến quyết định thành lập Hội đồng thi hành án tử hình theo hướng quy định cụ thể hơn về thời gian, mối quan hệ, phối hợp giữa các cơ quan trong việc thành lập Hội đồng thi hành án tử hình; bổ sung về hồ sơ thi hành án tử hình; ngoài việc nhận tử thi và hài cốt, Luật bổ sung quy định về việc nhận tro cốt của người bị kết án tử hình.

4. Về thi hành án treo, cải tạo không giam giữ: Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến thi hành án treo như bổ sung nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ; quy định cụ thể các nghĩa vụ của người chấp hành án.

5. Về bổ sung quy định tha tù trước thời hạn có điều kiện: Luật đã bổ sung quy định nội dung tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định về thời điểm; hồ sơ quản lý, cơ quan quản lý, nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện...

6. Về bổ sung quy định thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại: Luật bổ sung quy định “Thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại” quy định về cơ quan được giao nhiệm vụ thi hành án; quyết định, thủ tục, hồ sơ thi hành án; quyền, nghĩa vụ của pháp nhân thương mại chấp hành án; cưỡng chế thi hành án...

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh tại cuộc họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về Công bố Luật thi hành án hình sự năm 2019 diễn ra ngày 4-7-2019.

PV: Việc bổ sung quy định cụ thể quyền của phạm nhân trong Luật để cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về đảm bảo quyền con người, quyền công dân. Xin đồng chí cho biết so với Luật Thi hành án hình sự năm 2010, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã bổ sung những quy định nào về quyền của phạm nhân?

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh: Cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013 về bảo đảm quyền con người, quyền công dân, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã bổ sung điều luật quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của phạm nhân như sau: “Điều 27. Quyền và nghĩa vụ của phạm nhân

1. Phạm nhân có các quyền sau đây: a) Được bảo hộ tính mạng, sức khỏe, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm; được phổ biến quyền và nghĩa vụ của mình, nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân; b) Được bảo đảm chế độ ăn, ở, mặc, đồ dùng sinh hoạt cá nhân, chăm sóc y tế theo quy định; gửi, nhận thư, nhận quà, tiền; đọc sách, báo, nghe đài, xem truyền hình phù hợp với điều kiện của nơi chấp hành án; c) Được tham gia hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ; d) Được lao động, học tập, học nghề; đ) Được gặp, liên lạc với thân nhân, đại diện cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân; đối với phạm nhân là người nước ngoài được thăm gặp, tiếp xúc lãnh sự; e) Được tự mình hoặc thông qua người đại diện để thực hiện giao dịch dân sự theo quy định của pháp luật; g) Được bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo; được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật; h) Được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, hưởng chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật; i) Được sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của pháp luật; k) Được khen thưởng khi có thành tích trong quá trình chấp hành án.

2. Phạm nhân có các nghĩa vụ sau đây: a) Chấp hành bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, quyết định của cơ quan quản lý thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án hình sự trong quá trình thi hành án hình sự và các quyết định khác của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; b) Chấp hành nội quy của cơ sở giam giữ phạm nhân, các tiêu chuẩn thi đua chấp hành án; c) Chấp hành yêu cầu, mệnh lệnh, hướng dẫn của cán bộ cơ sở giam giữ phạm nhân; d) Lao động, học tập, học nghề theo quy định; đ) Phạm nhân làm hư hỏng, làm mất hoặc hủy hoại tài sản của người khác thì phải bồi thường.

3. Phạm nhân có quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này”.

PV: Lần đầu tiên trong lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam đã bổ sung quy định pháp nhân thương mại là chủ thể của tội phạm. Xin đồng chí cho biết thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại được quy định như thế nào trong Luật Thi hành án hình sự năm 2019? Trong quá trình thi hành thì cần chú ý những vấn đề gì?

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh: Luật đã bổ sung quy định Chương XI “Thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại” bao gồm 9 điều quy định về cơ quan được giao nhiệm vụ thi hành án; quyết định, thủ tục, hồ sơ thi hành án; quyền, nghĩa vụ của pháp nhân thương mại chấp hành án; cưỡng chế thi hành án; trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước đối với pháp nhân thương mại; chuyển giao nghĩa vụ thi hành án trong trường hợp pháp nhân thương mại tổ chức lại; cấp giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt, giấy chứng nhận chấp hành xong biện pháp tư pháp.

Thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại là vấn đề mới, lần đầu được quy định trong Luật Thi hành án hình sự năm 2019 nên trong quá trình triển khai thi hành cần chú ý những nội dung sau: Khẩn trương xây dựng văn bản hướng dẫn thi hành đối với các nội dung liên quan đến thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại.

Tăng cường thông tin tuyên truyền, tổ chức tập huấn nội dung quy định của Luật cho cán bộ trực tiếp theo dõi, tổ chức thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại; đến cơ quan, tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân để nắm rõ quy định của pháp luật về thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại. Việc thi hành án hình sự đối với pháp nhân liên quan đến cơ quan liên quan đến việc theo dõi, quản lý pháp nhân thương mại nên cần tăng cường công tác phối hợp giữa cơ quan thi hành án hình sự với cơ quan có liên quan trong thi hành án hình sự đối với pháp nhân thương mại.

PV: Quy định về án treo và cải tạo không giam giữ trong Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có những điểm mới gì so với quy định hiện hành?

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh: Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến thi hành án treo, cải tạo không giam giữ như: Bổ sung nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, cải tạo không giam giữ; quy định cụ thể các nghĩa vụ của người chấp hành án, cụ thể: Bổ sung nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao giám sát, giáo dục người được hưởng án treo.

Quy định cụ thể các nghĩa vụ của người chấp hành án treo trong thời gian thử thách, theo đó, người chấp hành án treo phải thực hiện các nghĩa vụ được nêu tại Điều 87. Quy định về trình tự, thủ tục, biện pháp lao động phục vụ tại cộng đồng đối với người bị phạt cải tạo không giam giữ không có việc làm hoặc mất việc làm trong thời gian chấp hành án.

So với Luật Thi hành án hình sự năm 2010, Luật đã bổ sung một số nội dung liên quan đến giải quyết trường hợp người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ vắng mặt tại nơi cư trú.

PV: Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung quy định chính sách mới về tha tù trước thời hạn có điều kiện. Xin đồng chí cho biết nội dung này đã được quy định như thế nào trong Luật Thi hành án hình sự năm 2019?

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh: Trên cơ sở quy định tại Bộ luật Hình sự năm 2015, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã bổ sung Mục 3 Chương III quy định nội dung tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định về: thời điểm; hồ sơ quản lý, cơ quan quản lý, nhiệm vụ của UBND cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; nghĩa vụ, việc lao động, học tập, rút ngắn thời gian thử thách, thủ tục rút ngắn thời gian thử thách; thực hiện việc kiểm điểm, việc vắng mặt tại nơi cư trú; xử lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện vi phạm nghĩa vụ hoặc vi phạm pháp luật bị xử phạt vi phạm hành chính; giải quyết trường hợp phạm nhân đã được đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện vi phạm nội quy trại giam, cơ sở giam giữ hoặc có hành vi vi phạm pháp luật; hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện; trách nhiệm của gia đình người được tha tù trước thời hạn có điều kiện.

PV: Sắp tới Bộ Công an sẽ phải chuẩn bị như thế nào để Luật đi vào cuộc sống, thưa đồng chí?

Trung tướng Nguyễn Ngọc Anh: Trong thời gian tới, sau khi Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực thi hành, để luật đi vào cuộc sống Bộ Công an đã chỉ đạo các đơn vị liên quan: Khẩn trương xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an ký ban hành quyết định của Thủ tướng Chính phủ và quyết định của Bộ trưởng Bộ Công an về triển khai thi hành Luật. Khẩn trương xây dựng và trình cơ quan có thẩm quyền ký, ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành Luật.

Rà soát, hệ thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật về công tác thi hành án hình sự căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, tổ chức rà soát văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến công tác thi hành án hình sự để kịp thời sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành mới, bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật về thi hành án hình sự. Tuyên truyền phổ biến các quy định của Luật thông qua nhiều hình thức khác nhau.

PV: Xin cảm ơn đồng chí!

Nguyễn Hương