Đẩy mạnh phân cấp tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho Đà Nẵng

Thứ Bảy, 23/05/2020, 15:29

Dù thí điểm mô hình chính quyền một cấp nhưng cơ chế kiểm soát quyền lực vẫn phải đảm bảo, trong đó có giám sát của cơ quan dân cử. Chính quyền quận, phường vẫn chịu giám sát của HĐND thành phố, đại biểu Quốc hội. Bên cạnh đó, UBND cấp quận, phường còn chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ.

Sáng 23/5, Quốc hội nghe Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Đà Nẵng và nghe Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng

Tổ chức một cấp chính quyền ở đô thị

Theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Dự thảo Nghị quyết được bố cục thành 4 Chương, 15 Điều.

Đối với thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị, Dự thảo quy định cho phép thí điểm tổ chức chính quyền đô thị tại TP Đà Nẵng theo hướng xây dựng mô hình tổ chức 1 cấp chính quyền địa phương (ở cấp thành phố) và 2 cấp hành chính (quận, phường): Theo mô hình này thì chính quyền thành phố được tổ chức thành một cấp chính quyền địa phương gồm Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND). Cấp quận và phường không tổ chức HĐND mà chỉ tổ chức cơ quan hành chính là UBND quận và UBND phường. Do không tổ chức HĐND ở quận, phường nên một số nhiệm vụ của HĐND quận và phường được chuyển lên cho HĐND và UBND thành phố; một số nhiệm vụ của HĐND phường được chuyển lên cho UBND quận cho phù hợp.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội tán thành với việc thí điểm tổ chức một cấp chính quyền ở đô thị và 3 cấp chính quyền ở nông thôn tại TP Đà Nẵng như đề xuất của Chính phủ, vì:

Thứ nhất, Đà Nẵng là thành phố trực thuộc trung ương có diện tích không lớn (1.285,4 km²), có tốc độ và tỷ lệ đô thị hóa cao, số lượng đơn vị hành chính trực thuộc không nhiều, gồm 8 đơn vị hành chính cấp huyện (trong đó có 06 quận) và 56 đơn vị hành chính cấp xã (trong đó có 45 phường) nên việc thí điểm tổ chức một cấp chính quyền ở đô thị nhìn chung là thuận lợi, dễ triển khai.

Thứ hai, TP Đà Nẵng là một trong 10 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã thực hiện thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường tại 6 quận, huyện Hòa Vang và 45 phường trong thời gian từ năm 2009 đến năm 2016 đạt kết quả tốt, có sự đồng thuận cao của các tầng lớp nhân dân.

Thứ ba, việc thử nghiệm các mô hình chính quyền đô thị khác nhau giữa các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội, truyền thống văn hóa - lịch sử, đặc điểm địa lý tự nhiên khác nhau, mang lại nhiều giá trị thực tiễn, làm cơ sở cho việc nghiên cứu, xây dựng mô hình chính quyền ở đô thị trên phạm vi cả nước sau này.

Thứ tư, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi, bổ sung năm 2019) đã cho phép Quốc hội quyết định ở các đơn vị hành chính là quận và phường có thể tổ chức mô hình chính quyền đô thị không phải là cấp chính quyền địa phương (gồm HĐND và UBND).

Cần phải kiểm soát quyền lực

Thảo luận về Nghị quyết, Nguyễn Thị Mai Hoa, Đồng Tháp ủng hộ thí điểm chính quyền đô thị tại TP Đà Nẵng vì thực tiễn cho thấy thực hiện chính quyền chung hiện nay còn bộc lộ hạn chế nhất định. Tuy nhiên các mô hình cần nghiên cứu đặt trong kế hoạch tổng thể gắn với một giai đoạn nhất định để có thực tiễn xây dựng chính quyền đô thị với cơ chế chính sách đặc thù chung cho các thành phố.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa nhấn mạnh, nhiệm vụ quyền hạn của HĐND thành phố tăng lên nhưng chưa thấy có sự đổi mới về cơ cấu. Đây là vấn đề cần quan tâm bởi khi không tổ chức HĐND ở quận, phường thì HĐND và UBND Đà Nẵng không giống như HĐND và UBND như các nơi khác đang thực hiện.

“Tại sao tăng nhiệm vụ quyền hạn nhưng bộ máy bên trong không quy định rõ? Số lượng đại biểu HĐND thành phố Đà Nẵng có tăng không? Nếu tăng thì tăng như thế nào, căn cứ vào đâu để tăng? Số lượng đại biểu chuyên trách ra sao?” – đại biểu đặt vấn đề.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa, kiểm soát quyền lực ở chính quyền đô thị khi thí điểm không tổ chức HĐND cấp quận, phường và UBND làm việc theo chế độ thủ trưởng cũng cần đặt ra.

Đại biểu đề nghị nghiên cứu, có quy định rõ hơn về cơ cấu tổ chức HĐND thành phố về số lượng, chất lượng đại biểu, nhất là đại biểu chuyên trách để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ quyền hạn như đã nêu trong nghị quyết.

Cũng phát biểu liên quan đến kiểm soát quyền lực, đại biểu Tô Văn Tám Kon Tum thì khẳng định dù thí điểm mô hình chính quyền một cấp nhưng cơ chế kiểm soát quyền lực vẫn phải đảm bảo, trong đó có giám sát của cơ quan dân cử. Chính quyền quận, phường vẫn chịu giám sát của HĐND thành phố, đại biểu Quốc hội. Bên cạnh đó, UBND cấp quận, phường còn chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ.

Liên quan đến vai trò giám sát của nhân dân, tờ trình đề cập tăng cường giám sát của Mặt trận tổ quốc và các tổ chức thành viên, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị cần làm rõ tăng cường như thế nào, giải pháp, phương pháp thiết thực để nâng cao hiệu quả giám sát.

Quy hoạch phải gắn trách nhiệm của người đứng đầu

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội còn cho ý kiến về điều chỉnh quy hoạch.

Theo đó, Dự thảo Nghị quyết giao Chủ tịch UBND thành phố phê duyệt điều chỉnh quy hoạch thành phố, giao UBND thành phố thực hiện phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị sau khi có ý kiến thống nhất của Bộ Xây dựng, báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện (Điều 11).

Nêu quan điểm về vấn đề này, đại biểu Trần Văn Mão, Nghệ An, cho rằng cơ chế, chính sách đặc thù như trên, Bộ Chính trị cũng đặt ra nhiều mục tiêu lớn để phát triển thành phố Đà Nẵng.

Về quy hoạch và quản lý quy hoạch cho phép thành phố điều chỉnh quy hoạch cục bộ đô thị đã được Chính phủ phân cấp tại Nghị định 144. Việc tiếp tục giao cho thành phố Đà Nẵng điều chỉnh là hoàn toàn có cơ sở thực tiễn đối với việc quy hoạch chung của thành phố. Tuy nhiên, đây là vấn đề rất lớn bởi việc điều chỉnh quy hoạch nhằm đảm bảo tính định hướng cho thành phố. Do đó, đại biểu Trần Văn Mão đề nghị việc điều chỉnh TP Đà Nẵng phải được xem xét hết sức kỹ lưỡng và phải theo đúng quy định của Luật Quy hoạch mới được Quốc hội thông qua.

Bày tỏ ý kiến về vấn đề giao cho lãnh đạo TP Đà Nẵng phê duyệt điều chỉnh quy hoạch thành phố, Đại biểu Đinh Duy Vượt, Gia Lai đồng ý với việc cho phép TP Đà Nẵng được điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị để phát huy lợi thế về tiềm năng, lợi thế của thành phố và góp phần tăng nguồn lực cho thành phố Đà Nẵng phát triển.

Tuy nhiên, đại biều Đinh Duy Vượt băn khoăn, việc điều chỉnh quy hoạch cục bộ phải đảm bảo nghiêm ngặt quy tắc không được phá vỡ quy hoạch tổng thể như quy hoạch vùng, quy hoạch quốc gia. Việc làm này phải gắn trách nhiệm của người đứng đầu phê duyệt điều chỉnh quy hoạch, kể cả khi họ về hưu hay luân chuyển công tác nhằm tránh tình trạng điều chỉnh quy hoạch, bổ sung quy hoạch tùy tiện hay thay đổi quy hoạch theo “tư duy nhiệm kỳ”. Thậm chí nhiệm kỳ sau phủ định quy hoạch ở nhiệm kỳ trước, gây hậu quả không nhỏ như đã từng xảy ra.

Mục tiêu của việc làm này là nhằm tạo điều kiện để thành phố chủ động và rút ngắn thời gian của việc điều chỉnh quy hoạch nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát chặt chẽ thông qua cơ chế lấy ý kiến thẩm định của các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương. Chính vì vậy, quy định tại dự thảo là phù hợp, đúng tinh thần của việc đẩy mạnh phân cấp tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho Đà Nẵng

Phương Thuỷ