Gia tăng trọng án vì nguyên nhân xã hội
Thành phố Biên Hòa xảy ra vụ án giết người nhiều nhất, tiếp đến là huyện Long Thành, Trảng Bom, Nhơn Trạch. Đây là nơi tập trung nhiều thành phần dân cư, loại hình dịch vụ, khu công nghiệp; người dân từ khắp các vùng, miền đến làm ăn sinh sống, lập nghiệp, các yếu tố nảy sinh trong sinh hoạt do khác biệt về phong tục, tập quán, văn hoá là nguyên nhân, điều kiện xảy ra tội phạm giết người vì nguyên nhân xã hội.
 |
| Hiện trường một vụ án giết người. |
Qua nghiên cứu, phân tích, Tiến sĩ - Trung tá Bùi Thành Chung, Phó trưởng Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Đồng Nai, đã chỉ ra nhiều nguyên nhân mâu thuẫn phát sinh khi sử dụng rượu, bia, thù tức kéo dài âm ỷ, quan hệ tình ái, tình cảm, va chạm giao thông, thói quen trong sinh hoạt, học tập, hay câu nói khiếm nhã, thách thức... Gần đây, còn nổi lên tình trạng một số người (phần lớn từ nơi khác đến Đồng Nai) làm công nhân hoặc lao động tự do, chung sống với nhau như vợ chồng đã nảy sinh mâu thuẫn do bức bách tiền bạc, cuộc sống. Có trường hợp không xuất phát từ mâu thuẫn cụ thể mà chỉ vì “nhìn thấy ghét”, cộng với bản tính côn đồ hung hãn cũng đã gây ra án mạng.
Thống kê cho thấy, đa phần đối tượng gây án là nam giới, tuổi đời từ 18 – 30; trình độ văn hóa thấp (phần đông dưới THCS), làm nghề tự do hoặc không có nghề nghiệp ổn định. Người gây án từ nơi khác đến Đồng Nai tìm việc làm, sinh sống chiếm đến 30,6% số vụ giết người; 19,8% người gây án là người có tiền án, tiền sự. Nạn nhân trong các vụ án giết người phần lớn có mối quan hệ với thủ phạm như, quan hệ bạn bè, quen biết hoặc quan hệ họ hàng, tình cảm.
Điều này cũng lý giải phần lớn các vụ án giết người trong thời gian qua xảy ra mang tính bị động, bất ngờ. Đối tượng phạm tội cũng có chung đặc điểm nhân thân về giới tính, độ tuổi, trình độ văn hóa và nghề nghiệp với nạn nhân.
Tiến sĩ chí Bùi Thành Chung phân tích thêm, các yếu tố xã hội như, kinh tế, nghề nghiệp, di dân, văn hóa, hiệu quả của công tác quản lý địa bàn, quản lý con người tác động rất lớn đến nguyên nhân của tội phạm nói chung, tội phạm giết người nói riêng. Lối sống có tình, có nghĩa, “mình vì mọi người” dần trở nên xa lạ đối với một bộ phận nhân dân, thay vào đó là lối hành xử ích kỷ, ngang ngược, bất chấp luân thường, đạo lý. Mâu thuẫn không được giải quyết bằng hành động ứng xử đúng đắn, có văn hóa, mà được các đối tượng lựa chọn bạo lực để giải quyết xung đột.
Sự kém hiểu biết về xã hội, về pháp luật và chuẩn mực đạo đức đã hình thành lối sống, suy nghĩ tiêu cực, thái độ coi thường pháp luật, coi thường tính mạng, sức khỏe của người khác, ứng xử với nhau bằng bạo lực, đang là một trong những nguyên nhân làm cho tội phạm giết người do nguyên nhân xã hội ngày càng phức tạp, đa dạng về tính chất, thủ đoạn gây án.
Một bộ phận người dân có tư tưởng thủ thân, e ngại hoặc sợ bị trả thù, liên lụy nên mang tâm lý “đèn nhà ai nấy rạng”, không tham gia phòng ngừa, ngăn chặn, tố giác tội phạm, không quan tâm đến người xung quanh, không tích cực đóng góp ý kiến bảo vệ cái đúng, lên án cái sai. Các biện pháp tuyên truyền, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử, văn hóa giao tiếp cũng chưa được chú trọng. Nhà trường chưa có các hình thức, biện pháp thiết thực trong quản lý, giáo dục học sinh, còn để xảy ra tình trạng học sinh bỏ học, đánh nhau, và cũng từ đó, một bộ phận lớp trẻ đang hình thành lối sống lạnh lùng, nghèo cảm xúc, ưa bạo lực trong ứng xử là nguyên nhân làm cho tội phạm giết người ngày càng phức tạp.
Điển hình, ngày 11-6-2013, Bùi Văn Dũng (ngụ xã Phước Thiền, huyện Nhơn Trạch) rủ bạn là Đinh Văn Công (cùng phòng trọ) đến trước cổng của một công ty ở KCN Nhơn Trạch đánh Phạm Thanh Trung (ngụ quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh).
Trước đó, Dũng và Trung có mâu thuẫn trong khi làm việc tại công ty. Vừa tan ca, Dũng và Trung gặp nhau giải quyết mâu thuẫn. Tức giận, Dũng đâm một nhát vào cổ Trung khiến Trung tử vong. Vào cuối tháng 1-2013, Phạm Văn Xuyên và Trần Văn Huy cùng một số bạn bè đều là công nhân Công ty Nhật Minh, KCN Tam Phước, TP Biên Hòa tổ chức ăn tất niên rồi kéo nhau đi hát karaoke. Trong lúc hát, 2 bên xảy ra mâu thuẫn, Huy dùng dao thủ sẵn trong nguời đâm Xuyên tử vong.
Giết người do quen biết, quan hệ tình dục đồng tính hay trò chơi trực tuyến game online cũng đang là vấn đề “nóng”. Lê Đức Quyền (quê huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa) do nghiện game hết tiền phải mang xe mô tô của hai vợ chồng đi cầm cố, không có tiền chuộc xe. Ngày 12-3-2015, Quyền lập kế hoạch lừa bạn cùng chơi game tên Nguyễn Duy Tiến (ngụ xã Sông Nhạn, huyện Cẩm Mỹ) vào khu vực vắng thuộc ấp 4, xã Sông Trầu, huyện Trảng Bom sát hại để cướp tài sản...
