Xử lý thành... việc đã rồi

Vụ việc đã được kết luận, nhưng công tác xử lý vẫn dừng lại dưới dạng khắc phục hậu quả của "việc đã rồi".

Niềm vui chưa trọn vẹn 

Ngày 20/11 vừa qua, sau thời gian dài đầu tư cải tạo với giá trị hàng triệu USD, Ban quản lý dự án (BQLDA) Cảng Hải Phòng đã tổ chức bàn giao tuyến luồng tàu vào Cảng Hải Phòng (cho Cục Hàng hải Việt Nam quản lý khai thác).

Đây là tin vui được mong đợi từ rất lâu để chứng tỏ Hải Phòng vẫn giữ thế thượng phong so với hệ thống cảng biển của miền Bắc. Tàu lớn từ 15-50 vạn tấn giờ đây đã có thể theo tuyến mới từ biển vào luồng Lạch Huyện, qua kênh Hà Nam vào Cảng Đình Vũ, Cảng Hải Phòng, góp phần tăng sức hấp dẫn khu vực cảng biển Hải Phòng.

Cần nói thêm rằng, hạng mục vừa được bàn giao chỉ là một phần rất nhỏ trong toàn bộ dự án cải tạo nâng cấp Cảng Hải Phòng giai đoạn 2, nằm trong gói thầu cải tạo luồng tàu vào Cảng Hải Phòng và mở rộng bến container Chùa Vẽ, được thực hiện bằng vốn vay ODA của Chính phủ Nhật Bản do nhà thầu PENTA-TOA Nhật Bản thực hiện từ năm 2004-2006.

Tuy đã hoàn thành nhưng do mắc mớ nhiều vấn đề, luồng mới sau khi cải tạo cũng đã từng đứng trước nguy cơ bị sa bồi (Báo CAND đã phản ánh), vì BQLDA Cảng Hải Phòng không thể trì hoãn thêm được nữa việc bàn giao tuyến luồng cho một đơn vị có chức năng quản lý: Cục Hàng hải Việt Nam - Bộ GTVT.

Mặc dù vậy, tại Hải Phòng, việc đưa tuyến mới vào khai thác vẫn chưa thể là niềm vui trọn vẹn, vì đúng vào lúc này, cơ quan thanh tra của Bộ Tài chính cũng vừa công bố kết luận thanh tra sau thời gian dài điều tra, tìm hiểu tại dự án này.

Một loạt vấn đề cũ được nhắc lại với nhiều hoài nghi. Phải chăng những sai phạm hết sức nghiêm trọng đối với dự án lớn này đang được vùi lấp dưới mực nước sâu? Hoài nghi vì có dấu hiệu muốn biến những sai phạm trị giá trên 41 tỷ đồng thành một việc đã rồi.

Hơn 41 tỷ đồng đi đâu?

Yêu cầu trước tiên để thực hiện dự án cải tạo nâng cấp Cảng Hải Phòng giai đoạn 2 là phải thu hồi, giải phóng mặt bằng hơn 712ha, tại hai huyện Cát Hải, Thuỷ Nguyên và quận Hải An (TP Hải Phòng) để đào kênh, mở rộng luồng tàu ra vào cảng.

Tại thời điểm đó, hiện trạng đất đai cần thu hồi chủ yếu là diện tích nuôi trồng thuỷ sản được chính quyền địa phương xác định là đất hạng 6. Thế nhưng, khi lập phương án đền bù, giải phóng mặt bằng do ông Bùi Quang Sản, Phó Giám đốc Sở Địa chính, Trưởng ban Đền bù TP Hải Phòng (nay là Giám đốc Sở Địa chính) đã dùng quyền hành riêng đồng ý cho nâng hạng thành đất hạng 5, có đơn giá đền bù cao hơn so với thực tế hàng chục tỷ đồng.

Bằng sự xác định này, tổng số tiền ngân sách Nhà nước (phần vốn đối ứng do Chính phủ cấp) cho việc đền bù giải phóng mặt bằng của dự án bị đẩy lên trên 47 tỷ đồng. Thanh tra Bộ Tài chính còn phát hiện trong tổng số kinh phí đền bù bị đẩy lên tới 47 tỷ đồng nhưng có tới hơn 41 tỷ đồng chi trả một cách rất tuỳ tiện của các quan chức Sở TNMT, chính quyền địa phương. 

Cần biện pháp xử lý kiên quyết

Thời gian đầu khi tìm hiểu những thông tin về việc này, một loạt cơ quan, đơn vị liên quan đều khăng khăng là họ làm đúng, chi phí phát sinh đối với một dự án lớn là chuyện quá bình thường. Tựu trung là họ không tán thành quan điểm, cách nhìn nhận của Đoàn thanh tra.

Tuy nhiên, vụ việc dường như đã được chuyển hướng sang tình thế khác: Xin được tập trung tự khắc phục hậu quả bằng cách giao nộp lại Nhà nước phần đã chi sai.

Theo đó, Thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị UBND TP Hải Phòng có trách nhiệm thu hồi 12 tỷ đồng là khoản tiền chi sai cho các tập thể cá nhân; yêu cầu tổ chức kiểm điểm nghiêm khắc những ai liên quan đến sai phạm.

Có vẻ như đây là lối thoát hợp lý đối với một việc đã rồi. Ngay lập tức, thành phố đã ra thông báo thu bước đầu 4,2 tỷ đồng.

Trong đó, chỉ riêng một cá nhân đã sẵn sàng tự giao nộp khoản tiền bị "nhầm lẫn" đến 3 tỷ đồng. Cho đến nay, vụ "tự  xử" những sai phạm liên quan đến dự án cải tạo nâng cấp Cảng Hải Phòng vẫn gần như không tiến triển gì thêm. Vụ việc đang cần được các cơ quan chức năng điều tra làm rõ