Truy thu thuế người nước ngoài: Cần hiểu và làm đúng luật
Với đặc thù là quản lý người nộp thuế chủ yếu là cá nhân làm việc tại các văn phòng đại diện nước ngoài và cá nhân có thu nhập tại các tổ chức nước ngoài kê khai trực tiếp với cơ quan thuế, thời gian qua, Cục Thuế TP Hồ Chí Minh thường xuyên rà soát, tổ chức thanh tra, kiểm tra thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với đối tượng trên để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh sai phạm, cũng như tránh thất thu thuế.
Một lãnh đạo Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cho hay, liên quan đến Hiệp định thuế, thường rất ít xảy ra sai sót do đa số hồ sơ của người nộp thuế được các công ty tư vấn thuế thực hiện. Tuy nhiên, khi có phát sinh vi phạm thì số thu thường khai thác được rất cao.
 |
| Người dân, doanh nghiệp làm thủ tục thuế tại Cục Thuế TP Hồ Chí Minh. |
Điển hình, Cục Thuế TP Hồ Chí Minh đã quyết định truy thu một người nước ngoài với số tiền 12,46 tỷ đồng (làm tròn số) và phạt trốn thuế 1/2 lần số thuế bị truy thu (6,23 tỷ đồng). Lý do xử phạt là cá nhân này đã có hành vi không nộp hồ sơ đăng ký thuế, không nộp hồ sơ khai thuế.
Tương tự, Cục Thuế cũng đã truy thu một người nước ngoài khác với số tiền 9,49 tỷ đồng và phạt trốn thuế 4,74 tỷ đồng. Căn cứ biên bản làm việc giữa cơ quan Thuế và đại diện theo pháp luật của người nộp thuế, hai cá nhân người nước ngoài trên cư trú tại Việt Nam từ năm 2012 đến 2014, đăng ký kê khai nộp thuế tại Cục Thuế TP Hồ Chí Minh.
Thế nhưng, hai người này chưa kê khai thuế phát sinh thu nhập tại nước ngoài cho cơ quan thuế ở Việt Nam theo quy định của Luật Quản lý thuế và Luật Thuế TNCN. Ngoài hai trường hợp trên, trong năm 2017, Phòng Thuế Thu nhập cá nhân Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cũng đã xử lý thêm 2 trường hợp vi phạm liên quan đến Hiệp định thuế.
Tổng số tiền của bốn trường hợp bị truy thu là gần 36,4 tỷ đồng và tiền phạt gần 18,2 tỷ đồng. Những cá nhân này đều có quốc tịch Pháp, làm việc tại một hãng dược phẩm nổi tiếng thế giới.
Theo lý giải của người nộp thuế cũng như tổ chức chi trả tại nước ngoài, họ đã đóng thuế tại nước sở tại và theo nội luật Pháp thì họ là đối tượng cư trú tại Pháp nên khi qua Việt Nam, họ chỉ kê khai phần thu nhập phát sinh tại Việt Nam mà phần phát sinh đó chưa kê khai tại Pháp.
Trong khi đó, chính sách mỗi nước đều tập trung nguồn thu tại quốc gia mình nên tiêu chí về đối tượng cư trú không chỉ là ngày cư trú mà còn liên quan đến tài sản, nguồn thu nhập. Vì vậy dễ dẫn đến trường hợp một cá nhân có thể đồng cư trú (cư trú kép) tại hai quốc gia.
Vì vậy, để xử lý và truy thu được khoản thuế trên từ người nước ngoài, cơ quan thuế phải đấu tranh quyết liệt, viện dẫn đầy đủ theo đúng tinh thần của Hiệp định thuế. Theo một cán bộ thuế, việc truy thu thuế người nước ngoài trong thời gian qua đã gặp không ít khó khăn.
Như hai trường hợp mà Cục Thuế truy thu thuế kể trên, hai cá nhân người nước ngoài này đã không còn làm ở Việt Nam, hãng kiểm toán và tư vấn thuế cho họ lại đặt trụ sở ở Hà Nội. Do vậy, để đưa ra được chứng lý và thuyết phục được đại diện ủy quyền của người nộp thuế cũng như hãng dược phẩm của Pháp ký vào biên bản, chấp hành các quyết định xử phạt với số thuế phải nộp cho 2 cá nhân rất lớn như thế là cả một quá trình tuyên truyền, giải thích và đấu tranh rất quyết liệt.
Theo nguyên tắc của Hiệp định thuế, cá nhân không được quyền lựa chọn quốc gia mình đóng thuế mà đóng ở đâu là do Hiệp định qui định cụ thể trong từng trường hợp. Trong khi đó, hầu hết người nộp thuế thường chỉ quan tâm đến số thuế cá nhân phải nộp, ít khi quan tâm đến việc phải nộp thuế ở nước này hay ở nước khác. Vì vậy, đó là lý do phát sinh các trường hợp vi phạm.
Chính vì vậy, những trường hợp bị truy thu và phạt với số tiền hàng chục tỷ như trên đã đánh động dư luận rất lớn, nhất là người nước ngoài cư trú tại Việt Nam.
Đại diện Cục Thuế TP Hồ Chí Minh cho biết, trong năm 2018, Phòng Thuế Thu nhập cá nhân tiếp tục tăng cường rà soát, động viên người nộp thuế có sai sót, nhầm lẫn để điều chỉnh, kê khai cho đúng thực tế, đảm bảo tuân thủ đúng pháp luật và Hiệp định thuế đã ký kết giữa các quốc gia. Đây không chỉ vì quyền lợi thu cho Ngân sách Nhà nước, mà nó còn đảm bảo sự bình đẳng, minh bạch cho người nộp thuế.
