Phải có biện pháp để tránh lợi dụng Quỹ Bình ổn xăng dầu nhằm tăng giá
Theo quy định, mỗi lít khi bán cho khách hàng, sẽ được trích ra 500 đồng để góp vào quỹ. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, tiền trích từ túi người dân là không hợp lý.
Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong, Trưởng phòng Nghiên cứu Kinh tế - Viện Nghiên cứu kinh tế xã hội, đã chia sẻ về vấn đề này.
PV: Thưa ông, Quỹ Bình ổn giá xăng dầu có phải là một mô hình mới, ra đời để đáp ứng nhu cầu thực tại?
TS Nguyễn Minh Phong: Thực ra, Quỹ Bình ổn giá xăng dầu không phải là mới, sản phẩm này đã có từ thời chúng ta chống lạm phát từ trước. Tuy nhiên, khi lạm phát không còn nguy cơ, quỹ này đã ngừng hoạt động, bị giải thể.
Năm 2008, do sức ép cao, và do đặc thù của xăng dầu, nên việc tái lập quỹ là phù hợp, vì thứ nhất là trong xu hướng giá dầu khó kiểm soát, điều chỉnh nhanh nhiều khi không kịp, hơn nữa, trong cơ chế hệ thống điều tiết giá còn nặng nề, về mặt xin cho hành chính, thì rõ ràng là đặt ra một mức dao động giá, hoặc là lập quỹ để DN kinh doanh xăng dầu nhằm tăng khả năng can thiệp, giữ quyền lợi trong kinh doanh là cần thiết.
Nhưng tôi cho rằng trong việc này vẫn có sự cứng nhắc, khi quy định chỉ tăng giá 500 đồng, mức đó với lúc này là cao, nhưng lúc khác lại là thấp, vì thế nên điều chỉnh theo mức thay vì 500 đồng, hãy điều chỉnh theo % của mức giá hiện hành.
PV: Một số ý kiến cho rằng quỹ này điều hành rất khó khăn. Và liệu nó sẽ tồn tại đến bao giờ?
TS Nguyễn Minh Phong: Về khách quan, lâu dài sẽ không cần 1 quỹ mang tính chất như vậy, vì 2010, theo lộ trình sẽ tự do phân phối về xăng dầu, như vậy tính độc quyền giảm bớt rất nhiều, thị trường tự điều chỉnh, chứ không mang tính áp đặt nữa. Tuy nhiên, 1 quỹ bình ổn giá chung cho cả nền kinh tế là cần thiết.
PV: Quỹ khác dùng lợi nhuận của chính DN, riêng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu lại dùng tiền của người tiêu dùng. Vậy người tiêu dùng có bị thiệt thòi không, khi mà tiền vẫn là của họ?
TS Nguyễn Minh Phong: DN trích một phần đưa vào quỹ, khi thị trường giảm sút, DN lỗ sẽ được trích quỹ bù vào, đó là bản chất quỹ. Nhiều người cho rằng, hiện nay, giá bán xăng dầu đang đội lên thêm 500 đồng/lít, số tiền này dùng để trích vào quỹ, nằm ngoài mức giá bán lẻ. Tuy nhiên, tôi cho rằng đó là cách diễn đạt, còn thực chất là giá bán lẻ bao nhiêu đều phụ thuộc vào giá hiện hành, định mức lợi nhuận và quy định của Chính phủ, sau đó mới trích % đưa vào.
PV: Vậy ông nhận định thế nào về việc điều hành quỹ? Có điều gì đáng lo ngại trong quá trình vận hành?
TS Nguyễn Minh Phong: Tôi nghĩ điều lo ngại là có thể có hiện tượng lạm dụng tạo ra một quỹ lớn, nhưng khi cần dùng lại không dùng. Hoặc nó tạo ra cơ chế để các DN kinh doanh xăng dầu dựa vào đó để tăng giá một cách không đúng với thực tế.
PV: Xin cảm ơn ông!
