Giao dịch đất đai: Không sang tên, mất quyền lợi

Cách đây vài năm, gia đình bà Trần Thị Đãi mua được căn nhà hơn sáu chục mét vuông ở khu tập thể Tương Mai (Hà Nội). Cẩn thận, bà đã cùng chủ cũ ra phường làm giấy tờ và được đóng dấu xác nhận tạm thời vào giấy bán nhà.

Lúc ấy, nhiều người đã khuyên bà Đãi làm thủ tục đăng ký và sang tên cho đàng hoàng nhưng do sợ phải đóng thuế nên bà Đãi không thực hiện.

Khi con gái bà được một trường đại học nước ngoài nhận học với suất học bổng bán phần. Bà Đãi quyết định thế chấp căn nhà để lấy tiền cho con ăn học. Mang giấy tờ đến ngân hàng, ngân hàng yêu cầu sổ đỏ phải chính chủ.

Mang hồ sơ đến Văn phòng đăng ký Đất và Nhà để sang tên cho hợp lệ với yêu cầu thế chấp thì thủ tục lại bắt buộc phải có được giấy tờ công chứng bán nhà với chữ ký của chủ cũ.

Mất nhiều công sức, bà Đãi tìm ra địa chỉ của chủ nhà trước đây để lấy được xác nhận thì đã hết hạn nộp hồ sơ chứng minh tài chính cho việc nhập học. Thế là suất học bổng cho cô con gái năm nay đành mất, phải đợi sang năm mà chưa biết có xin lại được không...

Đó là một trong số không ít những câu chuyện chúng tôi nghe được tại Văn phòng đăng ký Đất - Nhà (Văn phòng) thuộc Sở Tài nguyên, Môi trường và Nhà đất Hà Nội (thành lập từ giữa tháng 8/2004 - tiền thân là Trung tâm thông tin nhà đất thuộc Sở TN-MT & NĐ). Văn phòng có chức năng thực hiện các dịch vụ hành chính công về đăng ký quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà, cung cấp thông tin đất và nhà, trích lục bản đồ đo chia tách nhập thửa đất, trích sao hồ sơ địa chính.

"Công năng như vậy, song số người thực sự biết đến lợi ích của Văn phòng vẫn chưa nhiều" - ông Ngô Trọng Khang, Giám đốc Văn phòng cho chúng tôi biết. Tính từ khi khai trương đến nay, Văn phòng nhận được 1.300 hồ sơ đăng ký các loại, trong đó có 36 hồ sơ xin xác minh sở hữu nguồn gốc thửa đất, 56 hồ sơ xin chia tách thửa đất, 5 hồ sơ đăng ký nhà mới xây, 697 hồ sơ đăng ký hoàn thành nghĩa vụ tài chính, 13 hồ sơ xin làm thủ tục đăng ký thế chấp...

Con số này còn "khiêm tốn" so với thực trạng mua bán, thế chấp, chuyển nhượng của thị trường nhà đất Hà Nội.

Người dân Hà Nội dù sẵn sàng bỏ tiền mua nhà, song lại cảm thấy như bị "mất" khi phải bỏ ra thêm 4% lệ phí đăng ký chuyển quyền và 1% lệ phí trước bạ trên tổng giá trị căn nhà theo quy định. Ngoài ra, tâm lý e ngại khi phải tiếp xúc với cơ quan Nhà nước đối với những hoạt động chuyển nhượng này một phần cũng ảnh hưởng tới hoạt động đăng ký. Kết quả, khi có nhu cầu, chẳng hạn như cần xin giấy phép xây dựng, cải tạo nhà hay đăng ký thế chấp thì người dân mới tìm đến Văn phòng và nhiều khi lỡ việc