Cần tập trung nhiều giải pháp đồng bộ cải thiện năng suất lao động
Theo TS Đặng Thị Thu Hoài (CIEM), hiện NSLĐ của Việt Nam được xếp loại thấp so với các quốc gia khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Cụ thể, NSLĐ của ta chỉ bằng 13,2% so với Nhật Bản; 12% của Singapore; 37% của Thái Lan… NSLĐ chậm được cải thiện, với một số nguyên nhân chủ yếu gồm: thiếu chính sách, cơ chế để khai thác hết tiềm năng, đặc điểm nhiều lao động đơn giản, giá rẻ; hoạt động đào tạo, dạy nghề mỏng và mất cân đối; mức độ đầu tư cho ứng dụng khoa học-kỹ thuật để nâng cao khả năng và số lượng sản phẩm cũng như chất lượng sản phẩm còn thấp…
PGS.TS Nguyễn Bá Ngọc, Viện Khoa học Lao động và Xã hội cho rằng, Việt Nam có số lượng lao động lớn nhưng chất lượng lao động thấp. Theo số liệu điều tra lao động - việc làm, tỷ lệ lao động qua đào tạo ở Việt Nam khá thấp và không có nhiều cải thiện. Nếu vào năm 2007, tỷ lệ qua đào tạo của lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên chỉ đạt 17,4%, thì trong năm 2013, con số này chỉ đạt 18,4%. Sự chênh lệch về chất lượng nguồn lao động được thể hiện rõ nhất là ở khu vực nông thôn và thành thị. Ở thành thị, lao động đã được đào tạo chiếm 30,9%, trong khi nông thôn chỉ có 9%. Đây chính là một rào cản lớn cho việc cải thiện năng suất lao động. Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, ngành nghề hay nền kinh tế nhiều lao động mà giá trị gia tăng thấp thì năng suất thấp. Vì vậy, nâng cao NSLĐ thông qua các giải pháp khoa học và công nghệ sẽ đem lại kết quả đáng kể.
Tại diễn đàn, các chuyên gia cho rằng, NSLĐ thấp và chậm được cải thiện là điểm yếu của nền kinh tế cũng như thách thức đối với mục tiêu tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Nếu không có sự chuyển biến tích cực, tìm ra biện pháp phù hợp và nhanh chóng, Việt Nam sẽ chịu thiệt hại về nhiều mặt như hạn chế năng lực của đội ngũ người lao động, mất cơ hội thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao thu nhập của nhân công…
Các chuyên gia cho rằng, việc gia tăng NSLĐ đang là yêu cầu cấp thiết của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập và làn sóng chuyển dịch nhân công giữa các nước trong khu vực (nhất là sau năm 2015-khi hình thành Cộng đồng kinh tế ASEAN). Bên cạnh đó, Chính phủ, các bộ, ngành và giới nghiên cứu cần thắt chặt quan hệ, tạo ra sự trao đổi và tương tác thường xuyên và chủ động để tăng cường nguồn lực đầu tư cũng như chất xám cho việc phát triển khoa học và công nghệ. Cần ưu tiên lựa chọn những công nghệ, dây chuyền sản xuất hiện đại, dễ ứng dụng và phù hợp để nâng cao NSLĐ. Từ đó tạo ra sự tăng tốc về NSLĐ, là cơ sở cải thiện sức cạnh tranh đối với lĩnh vực lao động nói riêng và nền kinh tế nói chung…
