Tìm đồng đội giữa chiến khu Ba Lòng

Bức thư của người từng ở bên kia chiến tuyến

"Cuối năm 1965, căn cứ Ba Lòng đã bị bộ đội cách mạng tấn công. Trong trận đánh ấy có 53 quân giải phóng đã hy sinh. Sáng hôm sau, chỉ huy lệnh cho Đội Lao công đào binh mang xác các anh đặt xuống hố bom, rồi cho xe ủi lấp đất. Từ đó đến nay, tôi lúc nào cũng sống trong day dứt nên sẵn sàng góp sức đi tìm hài cốt các anh về để tâm can được thanh thản. Những người lính chế độ cũ như tôi có thể biết được nhiều nơi yên nghỉ của các chiến sĩ giải phóng quân. Tôi mong rằng cũng như tôi, họ hãy làm điều gì đó ý nghĩa để khi nhắm mắt xuôi tay bớt ân hận…" - đây là trích đoạn bức thư của ông Nguyễn Công Tam, người từng ở bên kia chiến tuyến, gửi Đội tìm kiếm.

Ông Tam hiện ở thôn Quảng Điền, xã Triệu Đại, huyện Triệu Phong (Quảng Trị). "Năm 1962, tui bị chính quyền chế độ cũ bắt đi quân dịch và phiên vào tiểu đoàn pháo 105. Khi xảy ra cuộc chiến ở căn cứ Ba Lòng, đơn vị pháo này đã được điều động đến yểm trợ cho Tiểu đoàn 2, Sư đoàn 1 bộ binh Quân lực Việt Nam cộng hòa đang chốt giữ ở đó. Đêm 19/10/1965, mặc dù nhận được lệnh báo động chiến đấu, khoảng 1h sáng hôm sau, cả đồn trú phát hoảng bởi lực lượng đặc công quân giải phóng đã cắt ngọt những lớp gai kẽm bùng nhùng; súng đạn nổ bốn phía. Họ ở trần, mặc quần đùi, dùng bộc phá đánh tan các ổ trọng pháo và lao thẳng vào đồn, dùng lưỡi lê giao tranh giáp lá cà với Quân lực Việt Nam cộng hòa. Sau hơn 3 giờ chiến đấu, họ rút khỏi căn cứ. Khoảng 7h sáng hôm đó, lực lượng Lao công đào binh đếm được 53 chiến sĩ quân giải phóng tử trận và thả thi hài các anh xuống hố bom sâu trước cổng căn cứ để xe ủi lấp lại", ông Tam trầm ngâm kể.

Lực lượng Đội tìm kiếm đang đào bới, tìm kiếm di hài liệt sĩ ở chiến khu Ba Lòng.

Nhiều năm sau giải phóng, ông Tam vẫn giữ bí mật về nấm mồ tập thể chôn 53 liệt sĩ. "Tôi luôn nghĩ sự hy sinh cho chính nghĩa của các anh không ai có thể quên, kể cả những người từng ở bên kia chiến tuyến như tôi. Nhiều lúc tôi muốn báo cáo với chính quyền địa phương điểm chôn lấp liệt sĩ trên, song vì mặc cảm bản thân nên tui đành im lặng. Nhưng rồi mỗi lần nghe mục Nhắn tìm đồng đội, tâm trí tui lại bị ám ảnh, lòng tui day dứt khôn nguôi. Tui quyết định viết thư gửi cho Đội tìm kiếm", ông Tam nói.

Tìm anh giữa lừng lững đồi đất, đá

Đội tìm kiếm cho biết: "Ông Tam đã trên 10 lần đến Ba Lòng, cùng đơn vị xác định vị trí chôn lấp các liệt sĩ. Theo trí nhớ của ông Tam, trước cổng căn cứ Ba Lòng có 2 hào chống tăng sâu hơn 5m. Từ cổng căn cứ này nhìn theo hướng Đông Bắc khoảng 30-50m là vị trí chôn lấp các liệt sĩ".

Đại tá Nguyễn Đức Hòa, Chính ủy Sư đoàn 968 cho hay: "Từ thông tin ông Tam cung cấp, chúng tôi tìm được ông Hoàng Thảo, đội 2, xã Đức Bình, huyện Tánh Linh, tỉnh Bình Thuận, từng trực tiếp chỉ huy nhóm Lao công đào binh. Ông Thảo đã đến Ba Lòng, chỉ vị trí chôn lấp các liệt sĩ trùng với vị trí ông Tam chỉ. Mới đây, chúng tôi tiếp nhận một bản đồ do Hội Cựu chiến binh Mỹ tham gia chiến tranh ở Việt Nam (WA) cung cấp, thể hiện vị trí hố chôn lấp 53 liệt sĩ nói trên. Vị trí này cũng trùng khớp với vị trí do hai ông Tam, Thảo xác định. Chúng tôi đã sử dụng máy móc múc lớp đất tại vị trí này sâu tối thiểu 8m trên diện tích khá lớn. Tuy nhiên đến nay qua nhiều đợt khai quật, tìm kiếm vẫn chưa tìm thấy hài cốt các anh".

Theo tài liệu của Bộ Quốc phòng, ngày 10/10/1965, lực lượng vũ trang tại Quảng Trị đã thành lập Trung đoàn chủ lực có phiên hiệu Trung đoàn 6, Quân khu Trị Thiên. Trước nhiệm vụ cấp bách của chiến trường, rạng ngày 20/10/1965, Trung đoàn 6 nổ súng tấn công căn cứ Ba Lòng. Đây là điểm phòng thủ của một tiểu đoàn bộ binh ngụy có hỏa lực mạnh, công sự kiên cố. Do lực lượng chênh lệch và địa hình bất lợi nên bộ đội ta bị tổn thất khá nặng, phải tạm rút lui"