Nâng cao năng lực thực thi pháp luật với tội phạm môi trường trong XNK hàng hoá

Đại diện lãnh đạo các ngành, lực lượng hữu quan các cấp Trung ương và địa phương như hải quan, cảnh sát biển, biên phòng, quản lý thị trường, CSMT các tỉnh thành phố có cửa khẩu XNK hàng hoá đã tham dự, trình bày các tham luận về những vấn đề tập trung vào tồn tại, vướng mắc trong công tác đấu tranh với loại tội phạm môi trường.

Trong phần tham luận, Đại tá Trần Trọng Bình, Phó Cục trưởng Cục CSMT đã trình bày tổng quát về diễn biến, tình hình tội phạm môi trường ngày càng tinh vi, khai thác triệt để những kẻ hở về thể chế quản lý nhà nước trên lĩnh vực quản lý điều hành cơ chế XNK hàng hoá. Thông qua đó thực hiện các hành vi thủ đoạn ngày tinh vi, xảo quyệt gây khó khăn cho các lực lượng phòng chống, đồng thời để lại những hậu quả rất nghiêm trọng có nguy cơ xâm hại đến môi trường và sức khoẻ của cộng đồng, cản trở trong quá trình phát triển hội nhập kinh tế thế giới.

Thiếu tướng Nguyễn Xuân Lý, Cục trưởng Cục CSMT phát biểu chỉ đạo Hội thảo-Ảnh Đăng Hùng

Trong một bối cảnh như vậy, lực lượng CSMT tuy mới thành lập chưa đầy 10 năm nhưng đã góp một phần không nhỏ trong công cuộc đấu tranh ngăn chặn tội phạm môi trường. Chỉ tính từ năm 2012 đến 6 tháng đầu năm 2014,  lực lượng CSMT cả nước đã phát hiện và phối hợp với các cơ quan chức năng xử lý trên 560 vụ vi phạm pháp luật về môi trường riêng trong lãnh vực XNK hàng hoá thương mại, phạt hành chính trên 8,7 tỷ đồng. Trong đó có 247 vụ buôn bán vận chuyển trái phép động vật hoang dã, lâm sản, phạt hành chính 2,2 tỷ đồng; 42 vụ nhập khẩu nông-thuỷ sản, 188 vụ về XNK thực phẩm không rõ nguồn gốc, 32 vụ nhập khẩu phế liệu, chất thải nguy hại, 22 vụ nhập khẩu thiết bị máy móc, hàng điện tử đã qua sử dụng...Đặc biệt, trong số các vụ việc nêu trên, cơ quan điều tra theo thẩm quyền đã khởi tố hình sự đối với 20 vụ việc vi phạm nghiêm trọng Luật môi trường.

Tuy nhiên, Cục CSMT cũng đã thẳng thắn thừa nhận kết quả nêu trên mới chỉ thể hiện nỗ lực không mệt mỏi của các lực lượng chức năng nhưng chưa phản ánh đúng diễn biến tình hình. Hiện vẫn còn quá nhiều vấn đề bất cập trên mọi phương diện, từ nhân sự, phương tiện, trang thiết bị, hệ thống văn bản Nhà nước làm cơ sở thực thi pháp luật vừa thiếu, vừa không hoàn chỉnh lại vừa chồng chéo dẫn đến chế tài xử lý chưa đủ mạnh để răn đe ngăn chặn hành vi tội phạm, công tác phối kết hợp nhiều lức, nhiều nơi vẫn còn mang tính hình thức, chưa đủ để tạo thành sức mạnh tổng hợp trên mặt trận đấu tranh với loại tội phạm mới rất mưu mô, xảo quyệt.

Đồng tình với quan điểm này của Cục CSMT, các đại biểu ngành hải quan, Bộ TNMT cũng cho rằng hiệu quả về thực thi pháp luật trên lĩnh vực môi trường phần lớn là do bị ràng buộc, bị chi phối bởi hệ thống văn bản pháp quy. Mặt khác, còn có giới hạn về thẩm quyền điều tra phát hiện và xử lý chưa tương xứng, chưa hợp lý.

Trong phần định hướng tham luận, Thiếu tướng Nguyễn Xuân Lý, Cục trưởng Cục CSMT cho rằng các đại biểu cần tập trung làm rõ các vấn đề vướng mắc, tồn tại, nhất là những bất cập trong hệ thống văn bản pháp quy, đồng thời phải theo phạm vi thẩm quyền chuyên ngành của mình đề xuất cụ thể những cách thức bổ sung, sửa đổi hoặc loại bỏ những văn bản thiếu tính khả thi. Trên cơ sở đó, với chức năng lực lượng nòng cốt của Bộ CA trên lĩnh vực chuyên ngành, Cục CSMT sẽ tổng hợp đề xuất với các cấp ngành chủ quản những cải cách mang tính bao quát và toàn diện hơn để Nhà nước sớm có những thay đổi về chính sách củng cố địa vị pháp lý, trách nhiệm của CBCS, công chức được giao nhiệm vụ thực thi pháp luật trên lĩnh vực môi trường nói chung, và phạm vi hàng hoá XNK nói riêng