Người thầy của những thế hệ họa sĩ thành danh Việt Nam hiện đại

Họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ (1917 – 1992) tốt nghiệp khóa XI trường Mỹ thuật Đông Dương và là Tổng thư ký đầu tiên của Hội Mỹ thuật Việt Nam. Với 75 tuổi đời, 55 năm nghề nghiệp, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ đã dành tâm trí cho sáng tạo nghệ thuật. Bên cạnh giải thưởng Hồ Chí Minh cao quý, ông còn sở hữu nhiều giải thưởng quý giá khác như: Huy chương Bạc Triển lãm đồ họa quốc tế Leipzig (1965); Huy chương Đồng triển lãm Mỹ thuật toàn quốc (1995)…

Cố họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ.

Tại lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ nhiều học trò, đồng nghiệp của cố họa sĩ đã có dịp ôn lại những kỷ niệm xưa về ông, một trong những học viên của Trường Mỹ thuật Đông Dương khóa XI (1936 - 1941). Say mê nghệ thuật, đi nhiều nơi, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ đã đem vốn sống thực tế, tìm tòi, thể nghiệm sáng tác nghệ thuật. Các tác phẩm hội họa, đồ họa của ông thể hiện bút pháp khỏe khoắn, hình họa chuẩn xác, lối vẽ phóng khoáng với những tìm tòi thể nghiệm tạo nên bản sắc riêng.

Quang cảnh lễ kỷ niệm.

Họa sĩ Trần Khánh Chương – Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam khẳng đinh, bên cạnh việc sáng tác, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ còn là một nhà giáo đào tạo nhiều thế hệ họa sĩ. Trong kháng chiến chống Pháp, ông đã mở các lớp vẽ cho thiếu nhi từ nông thôn đến thành thị, phụ trách phân trường Cao đẳng Mỹ thuật và xưởng họa liên khu 4; dạy trường cao đẳng Mỹ thuật Việt Bắc. Từ năm 1956 đến 1970, ông là giảng viên của trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, tham gia dạy từ khóa đầu tiên mang tên Tô Ngọc Vân đến các khóa Đại học mỹ thuật sau này.

Họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ cũng là người viết nhiều giáo trình về Mỹ thuật để phục vụ cho công tác giảng dạy như “Giáo trình Mỹ thuật cấp Đại học”, “Giáo trình về Lịch sử Mỹ thuật thế giới”, “Giáo trình Nghệ thuật trang trí”. Đặc biệt, cuốn sách “Bước đầu học vẽ” được NXB Văn hóa in năm 1963 đã được tái bản đến 3 lần.

Tác phẩm Xô viết Nghệ Tĩnh, sơn mài (1957), đồng tác giả với 5 người khác.

Ông là một trong những họa sĩ tốt nghiệp trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương có công đào tạo nhiều thế hệ họa sĩ góp phần cho sự phát triển nghệ thuật tạo hình Việt Nam hiện đại. Nhiều học sinh của ông sau này đã giành được nhiều giải thưởng cao tại các triển lãm mỹ thuật toàn quốc, triển lãm mỹ thuật ở trong nước và quốc tế và được trao tặng giải thưởng Nhà nước.

PGS.TS Lê Văn Sửu, Hiệu trưởng trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam cũng cho rằng, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ là một trong những người tích cực tìm tòi, bổ xung làm phong phú thêm cho chất liệu sơn mài các kỹ thuật, chất liệu như cách rây vàng bạc, sử dụng vỏ trứng, vỏ trai, đắp nổi. Đặc biệt, họa sĩ có đóng góp lớn trong việc đưa màu xanh lam và sắc trắng của vỏ trứng vào tranh sơn mài nhằm phá vỡ thế độc tôn của gam màu đỏ đen.

Tác phẩm Bắc Nam một nhà, sơn mài (1961), Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Những điểm mới trong quan niệm nghệ thuật cởi mở của Nguyễn Văn Tỵ đã đưa ông vào hàng ngũ các nhà phê bình nghệ thuật hiếm hoi nhưng thành danh trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Trong quá trình nghiên cứu giảng dạy của mình, họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ cũng dành nhiều tâm huyết cho sáng tác hội họa sơn mài, với khao khát cháy bỏng, muốn sơn mài Việt Nam tiến xa.

Nguyễn Văn Tỵ là người có đóng góp trong việc đưa màu xanh lam và sắc trắng của vỏ trứng vào tranh sơn mài, nhằm phá vỡ thế độc tôn của gam đỏ đen. Năm 1937, sơn mài Việt Nam lần đầu tiên ra mắt công chúng nước ngoài tại Hội chợ đấu xảo quốc tế ở Paris, Pháp, và được đánh giá rất cao. Họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ mất ngày 19-2-1992 tại Hà Nội, hưởng thọ 75 tuổi.