Nhật Bản công bố Sách Xanh Ngoại giao năm 2020

Thứ Tư, 20/05/2020, 08:55

Sách Xanh nhấn mạnh 4 đảo mà Nhật Bản gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc và Nga gọi là quần đảo Nam Kuril là “thuộc chủ quyền của Nhật Bản”, đồng thời khẳng định vấn đề tranh chấp đối với các hòn đảo này là vấn đề “quan ngại nhất”.

Bộ Ngoại giao Nhật Bản ngày 19/5 đã công bố Sách Xanh Ngoại giao năm 2020, trong đó khẳng định chủ quyền của nước này đối với 4 hòn đảo nằm ở ngoài khơi tỉnh Hokkaido mà Nga đang quản lý từ sau Thế chiến II. Việc này cho thấy sự thay đổi trong chiến lược của Tokyo với Moscow.

Tokyo cũng khẳng định vấn đề tranh chấp đối với các hòn đảo, trải dài từ ngoài khơi Hokkaido, qua Thái Bình Dương cho đến biển Okhotsk, là vấn đề “quan ngại nhất”.

Trước đó, trong Sách Xanh Ngoại giao năm 2018, Bộ Ngoại giao Nhật Bản chỉ khẳng định “4 hòn đảo ở phía Bắc thuộc về Nhật Bản” và loại bỏ câu này trong phiên bản năm 2019.

Vào thời điểm đó, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe vẫn hy vọng thuyết phục Tổng thống Nga Vladimir Putin trao trả đảo Shikotan và nhóm đảo Habomai cho nước này theo Tuyên bố chung mà hai nước đã ký năm 1956.

Tuy nhiên, tại cuộc gặp bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở Osaka tháng 6/2019, các nhà lãnh đạo hai nước đã không đạt được thỏa thuận nào, khiến triển vọng ký kết hiệp ước hòa bình đánh dấu sự chấm dứt tình trạng chiến tranh giữa hai nước trở nên mờ mịt.

Tổng thống Vladimir Putin khi đó khẳng định không nhân nhượng Nhật Bản trong vấn đề quần đảo Kuril và “không có chuyện hạ quốc kỳ Nga trên các hòn đảo này”.

Quần đảo tranh chấp giữa Nga và Nhật Bản. Ảnh: TASS

Trong Sách Xanh Ngoại giao năm nay, Nhật Bản cũng đề cập tới tình trạng căng thẳng gia tăng trong quan hệ với Hàn Quốc do các biện pháp siết chặt kiểm soát hoạt động xuất khẩu, và vấn đề đền bù cho lao động cưỡng bức trong thời chiến, đồng thời lên án việc Triều Tiên tiếp tục tiến hành các vụ phóng thử tên lửa đạn đạo bất chấp các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ).

Tài liệu trên đánh giá Hàn Quốc là “nước láng giềng quan trọng” đối với Nhật Bản, nhưng quan hệ giữa hai nước vẫn “đang rất xấu” do các vấn đề lịch sử. Quan hệ giữa hai nước đã trở nên căng thẳng sau các phán quyết vào năm 2018 của tòa án Hàn Quốc yêu cầu các công ty Nhật Bản phải đền bù cho những người Hàn Quốc bị cưỡng bức lao động trong giai đoạn 1910-1945.

Tháng 7/2019, Nhật Bản đã siết chặt kiểm soát hoạt động xuất khẩu 3 nguyên liệu trọng yếu sang Hàn Quốc. Đáp lại, Hàn Quốc loại Nhật Bản ra khỏi danh sách các quốc gia hưởng ưu đãi thương mại.

Đối với Triều Tiên, trong tài liệu trên, Bộ Ngoại giao Nhật Bản tái khẳng định các vụ phóng thử tên lửa của Bình Nhưỡng “đang tạo ra mối đe dọa nghiêm trọng không chỉ cho Nhật Bản mà còn cho toàn bộ cộng đồng quốc tế” và “hoàn toàn không thể chấp nhận được”.

Ngoài ra, Sách Xanh Ngoại giao năm 2020 cũng đề cập tới sự ứng phó của Nhật Bản đối với dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19, trong đó có việc sơ tán công dân từ thành phố Vũ Hán (Trung Quốc) về nước.

Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã triệu một quan chức ngoại giao cấp cao của Nhật Bản đến để bày tỏ phản đối, sau khi Tokyo công bố Sách Xanh ngoại giao thường niên mới nhất có nội dung khẳng định chủ quyền đối với quần đảo hiện do Seoul kiểm soát và gọi là Dokdo trong khi Tokyo gọi là Takeshima.

Vụ trưởng các vấn đề Châu Á - Thái Bình Dương thuộc Bộ Ngoại giao Hàn Quốc Kim Jung-han đã triệu ông Hirohisa Soma, một quan chức cấp cao tại Đại sứ quán Nhật Bản ở Seoul, đến bày tỏ lấy làm tiếc về nội dung Sách Xanh, đồng thời hối thúc Tokyo rút lại những tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo trên.

Trong Sách Xanh Ngoại giao 2020, Tokyo khẳng định quần đảo nói trên là “phần lãnh thổ cố hữu của Nhật Bản về phương diện lịch sử và luật pháp quốc tế” và cho rằng Hàn Quốc vẫn “đang chiếm đóng trái phép quần đảo này”.

Hàn Quốc luôn bác bỏ những tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản đối với quần đảo trên, khẳng định phía Hàn Quốc đã giành lại độc lập từ ách cai trị của Nhật Bản và lấy lại chủ quyền lãnh thổ, bao gồm quần đảo Dokdo.

Từ năm 1954 đến nay Hàn Quốc đã triển khai một đơn vị cảnh sát trên quần đảo này. Động thái trên diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn trong tình trạng căng thẳng do những vấn đề thương mại và lịch sử, trong đó có vấn đề bồi thường cho các nạn nhân bị cưỡng bức lao động thời chiến.

Hồi tháng Tám năm ngoái, Hàn Quốc đã thực hiện cuộc tập trận thường niên trên quần đảo Dokdo/Takeshima. Cuộc tập trận diễn ra chỉ vài ngày sau khi Seoul quyết định hủy Hiệp định chia sẻ thông tin tình báo quân sự với Tokyo (GSOMIA).

Khi đó, Bộ Ngoại giao Nhật Bản khẳng định cuộc tập trận của Hải quân Hàn Quốc là “không thể chấp nhận được” và kêu gọi Hàn Quốc ngừng tập trận. Còn Mỹ thì chỉ trích Hàn Quốc tiến hành cuộc tập trận trên, gọi đó là động thái không mang tính xây dựng để hướng tới giải quyết những căng thẳng giữa Hàn Quốc và Nhật Bản đang gia tăng.

Khổng Hà (tổng hợp)