Trần Phương Bình và đồng phạm gây thiệt hại cho ngân hàng hàng nghìn tỷ đồng
11 bị can khác liên quan đến vụ án này gồm: Nguyễn Đức Tài (SN 1968, cựu Giám đốc DAB Sở Giao dịch), Nguyễn Thị Ngọc Vân (SN 1970, cựu Phó Tổng Giám đốc, Phó Chủ tịch Hội đồng tín dụng DAB), Nguyễn Tăng Ngọc Linh (SN 1972, cựu Phó Giám đốc DAB Chi nhánh quận 10, TP Hồ Chí Minh), Nguyễn Chí Thiện (SN 1981, cựu cán bộ tín dụng DAB Chi nhánh quận 10), Nguyễn Chí Công (SN 1979, cựu Phó trưởng Phòng tín dụng khách hàng doanh nghiệp thuộc DAB Sở Giao dịch), Phạm Huy Luận (SN 1972, cựu Giám đốc DAB Chi nhánh quận 4, TP Hồ Chí Minh), Vũ Đức Dũng (SN 1967, cựu Phó Giám đốc DAB Chi nhánh quận 4), Nguyễn Văn Bảo (SN 1971, cựu Trưởng phòng khách hàng doanh nghiệp DAB Chi nhánh quận 4), Nguyễn Quang Thọ (SN 1979, cựu Phó Giám đốc DAB Chi nhánh quận 9, TP Hồ Chí Minh), Phạm Chiến Quốc (SN 1979, cựu Phó trưởng Phòng khách hàng doanh nghiệp thuộc DAB Chi nhánh quận 9), Phùng Ngọc Khánh (SN 1963, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần M&C) bị truy tố về tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng (Điều 179 BLHS năm 1999).
 |
| Bị can Trần Phương Bình. |
Trước đó, trong giai đoạn 1 của vụ án xảy ra tại DAB, Trần Phương Bình và Phan Văn Anh Vũ cùng 24 bị cáo khác đã bị đưa ra xét xử về hành vi gây thiệt hại cho DAB số tiền 3.600 tỷ đồng. Trong giai đoạn 1, Trần Phương Bình đã bị TAND cấp cao tại TP Hồ Chí Minh tuyên phạt tù chung thân. Phan Văn Anh Vũ bị tuyên phạt 25 năm tù.
Theo cáo trạng của Viện SND tối cao, trong khoảng thời gian từ năm 2007 đến 2013, với chức vụ là Tổng Giám đốc, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị và Chủ tịch Hội đồng tín dụng DAB, bị can Trần Phương Bình đã chỉ đạo các bị can trong vụ án cùng các đối tượng liên quan khác thực hiện hành vi phạm tội gây thiệt hại cho DAB hơn 8.827 tỷ đồng. Trong đó, hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng cho 4 nhóm khách hàng (gồm Công ty Hiệp Phú Gia, Công ty Đồng Tiến, Công ty M&C và Công ty Tân Vạn Hưng đã gây thiệt hại cho cho DAB số tiền gần 8.752 tỷ đồng. Đối với hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng, bị can Trần Phương Bình và đồng phạm đã gây thiệt hại gây thiệt hại cho DAB hơn 3.139 tỷ đồng trong việc cho nhóm khách hàng là Công ty Hiệp Phú Gia, Công ty cổ phần vốn Thái Thịnh (TTC) và một số công ty khác.
Cáo trạng xác định, ngày 8-12-2007, TTC ký hợp đồng nhận đầu tư 100 triệu USD của VinaCapital (VIHL, VNL) thời hạn 12 tháng để mua cổ phần hoặc vốn góp tại các công ty mục tiêu gồm: Công ty Nhật Quang, Công ty Lâm Viên, Công ty Hiệp Phú Gia…. TTC cầm cố toàn bộ cổ phần, vốn góp của TTC tại các công ty mục tiêu cho DAB. DAB ký hợp đồng ủy thác và quản lý tài khoản với VNL và VIHL bảo đảm cho TTC về khả năng hoàn trả 100 triệu USD tiền tài trợ và lãi tương ứng khi chấm dứt hợp đồng.
Năm 2008, VinaCapital không gia hạn hợp đồng và yêu cầu TTC hoàn trả 100 triệu USD. Do các dự án mà TTC đã đầu tư bị thua lỗ, không có khả năng trả nợ cho VinaCapital và để tránh VinaCapital khởi kiện TTC và DAB, bị can Trần Phương Bình chỉ đạo nhân viên tại DAB cho các công ty và cá nhân vay 11 khoản, tổng số 1.820 tỷ đồng và xuất quỹ chi hơn 77 tỷ đồng để sử dụng mua lại 5 tài sản của Nhóm TTC, mục đích là để DAB quản lý tài sản, thu hồi số tiền DAB cho TTC vay và để TTC trả nợ cho VinaCapital.
Trong thời gian từ ngày 28-1-2008 đến ngày 6-12-2010, bị can Trần Phương Bình tiếp tục chỉ đạo DAB cho TTC và các công ty liên quan vay 4 khoản với tổng số 904 tỷ đồng để TTC sử dụng hoàn trả cho VNL và VIHL và để TTC sử dụng cho mục đích khác. Đến hạn thanh toán, do TTC và các công ty liên quan không có khả năng trả nợ cho DAB nên bị can Trần Phương Bình đã chỉ đạo DAB cho TTC và các công ty liên quan vay tiền để đảo nợ, lập hợp đồng vay với mục đích vay khống, nâng khống tài sản bảo đảm... Tính đến ngày 24-12-2018, TTC và các công ty liên quan còn dư nợ 6 khoản vay với tổng số tiền hơn 3.139 tỷ đồng, không có khả năng trả nợ.
Ngoài TTC và các công ty liên quan, nhóm khách hàng khác gồm Công ty M&C và một số công ty, cá nhân có liên quan) không có khả năng trả nợ cho DAB khi đến hạn thanh toán nên bị can Trần Phương Bình đã chỉ đạo nhân viên DAB cho các công ty thuộc nhóm khách hàng Công ty M&C vay tiền để đảo nợ và nhận tài sản đảm bảo là Dự án Sài Gòn - Ba Son để chứng minh mục đích sử dụng vốn vay tại DAB. Trong khi đó, quyền khai thác kinh doanh hình thành trong tương lai thuộc Dự án Sài Gòn - Ba Son được DAB nhận làm tài sản đảm bảo cho các khoản vay, khi sử dụng làm tài sản thế chấp cho DAB dự án chưa có văn bản chấp thuận đầu tư của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, chưa được UBND TP Hồ Chí Minh phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 theo quy định pháp luật về quy hoạch xây dựng. Khi thế chấp cho các khoản vay tại DAB cũng không được sự đồng ý của chủ đầu tư là Công ty Ba Son.
Cáo trạng xác định, tài sản đảm bảo cho các khoản vay tại DAB là Dự án Sài Gòn - Ba Son đã bị Trần Phương Bình và đồng phạm chỉ đạo các đối tượng liên quan lập khống thế chấp cho các khoản vay tại DAB để lấy tiền đảo nợ các khoản vay của nhóm khách hàng Công ty M&C tại DAB, gây thiệt hại cho DAB gần 3.950 tỷ đồng.
Đối với nhóm khách hàng Công ty Thép Đồng Tiến và Công ty Tư vấn đầu tư TBTP, bị can Trần Phương Bình và các đồng phạm đã cho vay tín chấp không đúng quy định, gây thiệt hại cho DAB hơn 393 tỷ đồng.
Cụ thể, từ ngày 25-5-2013 đến 13-9-2013, bị can Trần Phương Bình đã phê duyệt, chỉ đạo các nhân viên Sở Giao dịch lập hồ sơ cho các công ty thuộc nhóm khách hàng Công ty Thép Đồng Tiến vay vốn tín dụng (10 khoản vay tín chấp) không đúng đối tượng cho vay, trái quy định của Ngân hàng Nhà nước và của DAB, dẫn đến các khoản vay đều quá hạn thanh toán, hiện không thu hồi được nợ vay. Ngoài ra, bị can Trần Phương Bình còn ra chủ trương và chỉ đạo DAB Chi nhánh quận 10 chuyển dư nợ các khoản vay của Công ty Tân Vạn Hưng và Doanh nghiệp tư nhân Kim Hiền về DAB Sở Giao dịch để cơ cấu.
Nhằm tránh nợ xấu cho ngân hàng, bị can Trần Phương Bình chỉ đạo lãnh đạo, nhân viên tại DAB Sở Giao dịch cơ cấu các khoản vay vàng đến hạn thành dư nợ VNĐ và cho vay 2 khoản vay mới không có tài sản đảm bảo, tiếp tục cơ cấu thành 3 khoản vay của Công ty Tân Vạn Hưng và 1 khoản vay của Doanh nghiệp tư nhân Kim Hiền, trong khi tờ trình tái cơ cấu nợ trước đó xác định khách hàng không đủ khả năng tài chính trả nợ, các hợp đồng được tái cơ cấu đều quá hạn trả nợ hơn 1 năm. Hành vi này của bị can Trần Phương Bình và đồng phạm đã gây thiệt hại thêm cho DAB hơn 1.269 tỷ đồng.
Để có tiền sử dụng vào mục đích cá nhân và trả lãi cho các khoản vay của một số người mà trước đó bị can Trần Phương Bình đã nhờ những người này đứng tên vay tại DAB, Trần Phương Bình đã chỉ đạo nhiều cấp dưới lập chứng từ thu, nộp khống chiếm đoạt của DAB tổng số tiền hơn 75 tỷ đồng. Viện kiểm sát xác định, bị can Trần Phương Bình phải có trách nhiệm bồi thường số tiền này cho DAB.
“Hành vi nêu trên của các bị can là nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng Ngân hàng Đông Á tại thời điểm ngày 31-12-2015 lỗ lũy kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng và tổng tài sản thực chỉ còn 47.011 tỷ đồng”, cáo trạng khẳng định.
