Israel: Ông Netanyahu sẵn sàng trở lại nắm quyền?

Cách đây vừa tròn 1 năm, ngày 13-6-2021, ông Benjamin Netanyahu có bài phát biểu cuối cùng tại Knesset (Quốc hội Israel) trên cương vị thủ tướng. Trong bài phát biểu dài nửa giờ đầy tự hào và cay đắng, ông Netanyahu kể lại những thành công của mình trong suốt 12 năm cầm quyền và cảnh báo về những mối đe dọa hiện hữu mà Israel phải đối mặt dưới thời chính phủ liên minh thay thế ông. Ông cũng nhấn mạnh rằng đảng Likud bảo thủ của ông sẽ sớm trở lại nắm quyền. “Tôi sẽ dẫn dắt các bạn trong một cuộc chiến hằng ngày chống lại chính phủ tồi tệ, nguy hiểm, cánh tả này để lật đổ nó. Với sự giúp đỡ của Chúa, điều đó sẽ xảy ra sớm hơn bạn nghĩ rất nhiều”, ông Netanyahu khóc, giữa tiếng reo hò và những lời chế nhạo từ hội nghị.

Vừa tròn một năm sau, người ta thấy chính trị gia diều hâu, bảo thủ gần như đạt được những gì ông đã nói. Cuộc thử nghiệm đầy tham vọng về quản trị nhà nước của Israel - với việc một liên minh gồm 8 đảng vượt qua những khác biệt đáng kể về ý thức hệ để cùng nhau lật đổ ông Netanyahu và chấm dứt nhiều năm bế tắc chính trị - đang gặp phải khó khăn trong hoạt động.

Một thỏa thuận tập trung vào các lĩnh vực có điểm chung và tránh các vấn đề gây chia rẽ như việc chiếm đóng các vùng lãnh thổ của người Palestine đã không mang lại kết quả như mong muốn. Vào tháng 4 năm nay, chủ tịch liên minh cầm quyền Idit Silman đột ngột từ chức và rút khỏi liên minh khiến cho thế đa số mong manh của liên minh bị phá hỏng. Hầu như tuần nào Thủ tướng Naftali Bennett cũng phải gây áp lực buộc các phần tử dao động khác của liên minh cố gắng trung thành với liên minh, để họ không “nhấn chìm” các dự luật quan trọng hoặc “dìm hàng” chính phủ mong manh của ông. Chỉ cần thêm một thành viên nổi loạn bỏ cuộc, liên minh cầm quyền của ông Bennett khó có thể tồn tại sau một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm mà đảng Likud của ông Netanyahu sẽ ngay lập tức đề xuất và phe đối lập có thể kêu gọi tổ chức các cuộc bầu cử mới.

Trong khi đó, sự chia rẽ nội bộ của chính phủ đã dẫn đến một Knesset hỗn loạn. Ông Netanyahu đã tận dụng sự mất đoàn kết của liên minh cầm quyền bằng cách khuyến khích phe đối lập bỏ phiếu chống lại mọi dự luật mà liên minh đề xuất, bất kể nội dung của nó, để làm tê liệt thêm các đối thủ của mình. Kết quả là, ngày 6-6, các thành viên thiên tả của liên minh cầm quyền đã được thuyết phục bỏ phiếu ủng hộ dự luật mở rộng các biện pháp bảo vệ pháp lý cho những người định cư Israel ở khu Do Thái chiếm đóng tại Bờ Tây, trong khi phe đối lập cánh hữu - vốn ủng hộ dự luật - đã bỏ phiếu chống lại (một điều hết sức mâu thuẫn), dẫn đến thất bại của chính phủ chỉ với chênh lệch 4 lá phiếu.

Việc phe đối lập vốn ủng hộ dự luật phải bỏ phiếu để “giết chết” nó là hành động chưa từng có, một thủ đoạn chính trị nhằm tìm cách làm sụp đổ chính phủ hiện tại, để tạo cơ hội cho ông Netanyahu quay trở lại nắm quyền và sau đó họ cũng có thể bỏ phiếu lại một dự luật mới với các nội dung tương tự.

Thất bại trong cuộc bỏ phiếu đó đã đẩy liên minh cầm quyền đến bờ vực sụp đổ. Giờ đây, sự kiên nhẫn của các đảng cực hữu như đảng New Hope đang trở nên mong manh: nếu phái chính trị ủng hộ các khu tái định cư mà từ bỏ liên minh cầm quyền, điều đó sẽ khiến cho liên minh sụp đổ hoàn toàn, và ông Netanyahu có thể tìm cách thành lập chính phủ mới mà không cần tổ chức cuộc bầu cử mới. “Về cơ bản, chúng tôi đang ở vị trí như cách đây một năm. Kỷ luật bỏ phiếu của phe đối lập có nghĩa là chúng tôi vẫn đang giải quyết việc lựa chọn Bibi hay không chọn Bibi”, Naama Lazimi, một nghị sĩ của Công đảng thành viên liên minh cầm quyền nhận xét. “Thật khó để lên kế hoạch cho dù chỉ một tháng trong hoàn cảnh này. Chúng tôi đã đạt được rất nhiều nhưng chúng tôi cần thêm thời gian để thực sự thay đổi mọi thứ”.

Thật ra, chính phủ của Thủ tướng Bennett có thể khẳng định một số thành công, như: đã thành lập một liên minh lịch sử, lần đầu tiên bao gồm các thành viên của một đảng Arab độc lập; đã xoay xở để vượt qua các ngân sách quá hạn, dẫn dắt đất nước Israel vượt qua giai đoạn sau của đại dịch COVID-19, chỉnh đốn lại cơ quan tư pháp đã bị ông Netanyahu làm hư hỏng nhiều và thiết lập lại quan hệ với các đối tác phương Tây ở Mỹ và châu Âu. Tuy nhiên, đánh giá chung của công chúng và Knesset là may mắn lắm thì liên minh cầm quyền sẽ chỉ còn nguyên vẹn cho đến cuối kỳ họp mùa hè này.

Lộ trình quay trở lại nắm quyền của ông Netanyahu đang trở nên rõ ràng hơn nhưng vẫn chưa chắc chắn. Nhà lãnh đạo đảng Likud vẫn đang trong quá trình hầu tòa vì tội tham nhũng và ông đã xa lánh một bộ phận quan trọng cơ sở cử tri bằng các hành động như bỏ phiếu bãi bỏ luật định cư. Chính khách 72 tuổi này cũng có thể đối mặt với thách thức cạnh tranh vị trí lãnh đạo từ trong hàng ngũ của đảng Likud.

Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy 39% người Israel muốn quay lại các cuộc bỏ phiếu cho cuộc bầu cử lần thứ năm của đất nước kể từ năm 2019 hơn là tiếp tục với chính phủ hiện tại hoặc thành lập một chính phủ mới từ bên trong Knesset hiện tại. Nhưng, nếu một cuộc bầu cử được tổ chức ngay bây giờ thì không ai dám chắc khối trung tả do Ngoại trưởng Yair Lapid lãnh đạo cũng như khối tôn giáo cực hữu của ông Netanyahu sẽ giành được đa số.