Tận dụng tốt hơn vốn đầu tư nước ngoài thay vì xuất khẩu “thuê”

• Hơn 1 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam
• Nâng cao chất lượng thu hút vốn đầu tư nước ngoài
• Hàn Quốc dẫn đầu đầu tư nước ngoài vào Việt Nam

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết: Xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài là một điểm sáng trong bức tranh kinh tế chung của Việt Nam trong năm vừa qua. Tỷ trọng xuất khẩu của khu vực này trong tổng kim ngạch xuất khẩu có xu hướng ngày càng tăng trong các năm gần đây. Nếu như năm 2010, kim ngạch xuất khẩu của khu vực đầu tư nước ngoài là 34 tỷ USD, chiếm 47,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước; thì đến năm 2015, xuất khẩu của khu vực này đã đạt 110,59 tỷ USD, tăng 17,7% so với năm 2014 và chiếm tỷ trọng 68,2% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

Những con số này đã chứng minh khu vực FDI đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và kim ngạch xuất khẩu cả nước. Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp nước ngoài chú ý đến Việt Nam và chuyển đến đầu tư tại Việt Nam do nhìn thấy cơ hội lớn khi Việt Nam ký kết các Hiệp định FTA lớn như TPP, FTA với EU…

Các doanh nghiệp nội địa vẫn yếu thế hơn hẳn doanh nghiệp FDI trong đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng: Hiện tượng các nhà đầu tư nước ngoài tranh thủ nguồn nhân công giá rẻ của Việt Nam để làm bàn đạp vào các thị trường xuất khẩu lớn trên thế giới không phải là mới. Chính sách thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam từ trước đến nay vẫn phụ thuộc vào yếu tố này. Tuy nhiên, đúng là hiện tượng này có gia tăng mạnh hơn khi triển vọng ký kết các FTA của Việt Nam rõ nét hơn và chúng ta cũng cần nhìn nhận và đánh giá đúng một số điểm lợi từ việc gia tăng đầu tư này. Bộ Công Thương cho rằng đây là cơ hội để phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ mà trong nhiều năm qua chúng ta chưa làm được do việc đầu tư  đòi hỏi nguồn vốn lớn, công nghệ cao trong nhiều lĩnh vực: dệt may, da giày, cơ khí, ôtô… tiến tới giảm dần phụ thuộc vào nhập khẩu, hạ giá thành sản phẩm nâng cao giá trị gia tăng cho các sản phẩm trong nước và xuất khẩu, đồng thời giảm gánh nặng cho nhập khẩu.

Việc đầu tư này cũng đem lại cơ hội mở rộng đầu tư, tiếp cận công nghệ hiện đại. Quá trình hội nhập cũng đem lại cho DN Việt Nam cơ hội tiếp cận với các nguồn vốn đầu tư quốc tế để mở rộng sản xuất và tiếp cận công nghệ hiện đại, kỹ năng quản lý, sản xuất từ các nước tiên tiến. Nền kinh tế Việt Nam, mà đặc biệt là các lĩnh vực được đánh giá là chịu nhiều tác động từ các FTA như dệt may, da giày sẽ trở thành nơi thu hút các nhà đầu tư nhằm nắm bắt cơ hội do hội nhập mang lại.

Dưới sức ép cạnh tranh gay gắt trong bối cảnh toàn cầu hoá và tham gia các hiệp định FTA, các DN cũng được thanh lọc, chỉ có các doanh nghiệp mạnh, có đủ năng lực cạnh tranh mới có thể trụ được. Đây cũng là cơ hội buộc các doanh nghiệp phải tự đánh giá lại, tìm hướng đi, giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh để tồn tại, là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển. Bên cạnh đó, cũng không thể phủ nhận các DN FDI đã tạo ra rất nhiều công ăn việc làm cho người lao động.

Tuy nhiên, để việc đầu tư nước ngoài vào Việt Nam mang lại hiệu quả cao, đóng góp lớn vào phát triển kinh tế đất nước, chúng ta cần phải có những chính sách phù hợp. Do đó, tùy từng giai đoạn phát triển của đất nước, chúng ta cần có các chính sách khuyến khích đầu tư theo hướng có chọn lọc và phù hợp vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao, cơ sở hạ tầng.

Dù vậy, một số chuyên gia vẫn cho rằng Việt Nam hiện chỉ đóng vai trò xuất khẩu “hộ”, nên chỉ nhận được một phần rất nhỏ trong chuỗi lợi ích, đa phần lợi nhuận đều được chuyển ra nước ngoài. Việt Nam nên có các chính sách phù hợp hơn để “mượn” nguồn vốn đầu tư này phát triển kinh tế trong nước, cùng với các yêu cầu ràng buộc chặt chẽ về chuyển giao công nghệ, chứ không nên quá “dễ dãi” trong cấp phép đầu tư.