Sai phạm của ACV trong đầu tư xây dựng 3 dự án lớn

• Chính phủ chỉ đạo xử lý sai phạm tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam
• Sai phạm trong thu phí và quản lý đất tại Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam

Không chỉ quản lý lỏng lẻo ở các dự án nhỏ, mà mới đây, Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) tiếp tục phát hiện hàng loạt sai phạm của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam-CTCP (ACV) trong việc huy động và sử dụng vốn đầu tư xây dựng Dự án Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng, Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh và Nhà để xe ga quốc nội - Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.

Dự án xây dựng Nhà ga hành khách quốc tế - Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh (nhà ga Cam Ranh) và Dự án xây dựng Nhà ga hành khách quốc tế - Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng (nhà ga Đà Nẵng) là hai dự án nhóm A, là công trình dân dụng công cộng với số vốn đầu tư đều trên 3000 tỷ đồng. 

Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì,từ hình thức đầu tư, đến việc lựa chọn nhà đầu tư, phê duyệt nhà thầu, công tác quản lý sử dụng đất, đến công tác khảo sát thiết kế... đều được chủ đầu tư thực hiện theo kiểu “lỏng lẻo”, từ đó dẫn đến hàng loạt sai phạm.

Nhà ga Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng.

Cụ thể, Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng và Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh thuộc kết cấu hạ tầng hàng không, các nhà đầu tư thực hiện, quản lý, vận hành dự án kết cấu hạ tầng hoặc cung cấp dịch vụ công phải thực hiện đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). Thế nhưng, thay vì áp dụng đầu tư theo hình thức PPP, ACV lại áp dụng theo hình thức thành lập tổ chức kinh tế trong Luật Đầu tư 2014. 

Điều này theo kết luận thanh tra là “chưa phù hợp” với các quy định hiện hành. Do dự án không thực hiện theo đúng quy định, nên dự án không được tiến hành ký hợp đồng giữa cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và nhà đầu tư và không có phương án tài chính được xác định theo hợp đồng; dự án chưa tiến hành làm thủ tục cấp giấy phép đầu tư. 

Trong khi đó, hiện Cam Ranh, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và Hà Nội là bốn khu vực mà hoạt động khai thác cảng hàng không có lãi để bù lỗ cho đại đa số các cảng hàng không ở các tỉnh, khu vực khác, do đó việc cho phép các nhà đầu tư khai thác tại Đà Nẵng, Cam Ranh sẽ làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của ACV, đặc biêt giảm khả năng bù lỗ cho các cảng hàng không khác và để đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư cho tương lai của ACV.

Chưa dừng lại, cũng bởi do các dự án nói trên đầu tư không theo hình thức hợp đồng PPP, nên các nhà đầu tư phê duyệt dự án đầu tư là không đúng thẩm quyền. Thậm chí, cả 2 dự án khi đã đươc lâp, phê duyệt và đã triển khai thi công khi chưa có hợp đồng thuê đất, dự án ga Đà Nẵng diện tích đất để triển khai dự án là 87.442m²; thế nhưng Cảng vụ Hàng không miền Trung mới tạm bàn giao 43.477m² đất giai đoạn 1; dự án ga Cam Ranh chủ đầu tư mới nhận được bàn giao chính thức với diện tích 58.716m² và được tạm bàn giao (đợt 2) để thực hiện hạng mục tiếp theo của dự án với tổng diện tích 94.180m². 

Như vậy, tại thời điểm lập và phê duyệt dự án đầu tư, tính pháp lý đối với tài sản đất được xác định để đầu tư dự án là chưa được xác lập rõ ràng. “Trách nhiệm thuộc Vụ Quản lý doanh nghiệp, Cục Hàng không Việt Nam và ACV”, đoàn thanh tra khẳng định. 

Bên cạnh hai dự án nhóm A, thì dự án Nhà để xe ga quốc nội - Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất không nằm trong danh mục các công trình kết cấu hạ tầng cảng hàng không; không thuộc dự án buộc phải đầu tư theo hình thức hợp đồng PPP. Thế nhưng, dự án có sử dụng đất, viêc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án không theo hình thức đấu thầu là chưa phù hợp với hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Điều đáng chú ý hơn nữa, là trong Kết luận số 5044, Thanh tra Bộ GTVT tiếp tục chỉ ra sai phạm của ACV trong việc quản lý và thực hiện Dự án. Bởi trên thực tế, với dự án xây dựng Nhà ga hành khách quốc tế  Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh, không biết do thiếu chặt chẽ hay “cố tình” mà tại thời điểm Chủ đầu tư ký hợp đồng với Liên danh Tư vấn thiết kế và quá trình thực hiện nhiệm vụ Tư vấn lập dự án, thiết kế kỹ thuật (tháng 4-2016): Liên danh tư vấn thiết kế chưa được cấp phép hoạt động xây dựng tại Việt Nam theo quy định, chưa đăng tải năng lực trên trang thông tin điện tử của Bộ Xây dựng (Sau thời điểm 1 năm, đơn vị mới được Bộ Xây dựng cấp Giấy phép hoạt động xây dựng tháng 4-2017).

Đồng thời, là một trong những công trình đòi hỏi tính an toàn cao, thế nhưng khi thực hiện dự án nói trên, đơn vị tư vấn không khảo sát nguồn, mỏ vật liệu, thuỷ văn, bãi đổ thải; thiếu hồ sơ thoả thuận đấu nối hạ tầng kỹ thuật với các cơ quan liên quan. Thậm chí, đơn vị tư vấn thiết kế sử dụng một số tiêu chuẩn đã hết hiệu lực, không còn phù hợp. 

Tại thời điểm thanh tra, hồ sơ pháp lý dự án thiếu ý kiến thoả thuận của các cơ quan quản lý chuyên ngành như phòng cháy chữa cháy, Công an cửa khẩu, hải quan, kiểm dịch y tế; hồ sơ thiết kế cơ sở sơ sài đơn vị chưa cung cấp bảng tính kết cấu của hạng mục sân đỗ đường giao thông... Một số nội dung thiết kế thì chưa phù hợp, chưa hợp lý nên dẫn đến trong giai đoạn triển khai thiết kế kỹ thuật phải điều chỉnh, bổ sung, tăng giảm khối lượng, ảnh hưởng đến quản lý chi phí dự án đầu tư và tiến độ triển khai dự án. 

Về công tác quản lý tiến độ, chất lượng thi công dự án, Thanh tra Bộ GTVT cũng chỉ rõ: Chủ đầu tư chưa thực hiện kiểm định chất lượng công trình xây dựng theo yêu cầu của Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng; khởi công dự án khi chưa phê duyệt dự án, nhà thầu triển khai thi công khi chưa hoàn tất thủ tục hợp đồng xây dựng với chủ đầu tư...

Sau khi điểm danh hàng loạt sai sót, Thanh tra Bộ GTVT cũng nêu rõ: Trách nhiệm tham mưu về chủ trương đầu tư và lựa chọn hình thức đầu tư đối với Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng và Cam Ranh dẫn đến những tồn tại trong thực hiện dự án thuộc trách nhiệm của Vụ Quản lý doanh nghiệp, Cục Hàng không Việt Nam và ACV. 

Thậm chí, ACV chịu trách nhiệm trong việc đề xuất dự án và phương án góp vốn không phù hợp theo quy định của pháp luật, thiếu trách nhiệm trong kiểm tra giám sát việc quản lý thực hiện dự án. 

Từ đây, Thanh tra Bộ GTVT cũng  yêu cầu: Vụ Quản lý doanh nghiệp, Cục Hàng không Việt Nam, ACV, Cảng vụ hàng không miền Trung rà soát những sai phạm, tồn tại kiểm điểm và xử lý trách nhiệm thuộc thẩm quyền; kiến nghị xử lý trách nhiệm đối với cán bộ do Bộ trưởng Bộ GTVT quản lý; khắc phục những tồn tại đã nêu. Đồng thời, phê bình nhà thầu tư vấn thiết về về chất lượng việc lập dự án thiết kế cơ sở, thiết kế kỹ thuật dự án còn tồn tại, sai sót.