Xây dựng lòng tin để hóa giải xung đột

“Không có gì thay đổi. Tất cả vẫn trong sự mờ mịt giống như màn sương mù dày đặc bất ngờ bao trùm trụ sở của liên minh quân sự. Mọi người cùng xoay tròn và ở trong những quỹ đạo khác nhau”, một nguồn tin ngoại giao phương Tây cho biết, “tuy nhiên, các đồng minh cũng hài lòng vì thà nói chuyện với nhau còn hơn đối đầu”. Điều này cũng phần nào được thể hiện trong phát biểu mà Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg đưa ra trước báo giới sau khi kết thúc cuộc họp. Ông cho biết, cuộc thảo luận không dễ dàng nhưng hữu ích, đồng thời tuyên bố, các nước thành viên NATO tin tưởng vào đối thoại với Nga, bất chấp những bất đồng nghiêm trọng về tình hình Ukraine và các vấn đề an ninh châu Âu.

Ông cho biết thêm rằng, NATO đã đề xuất với Nga, họ tổ chức một loạt cuộc tham vấn để thảo luận chi tiết về các vấn đề và bất đồng, bao gồm cả việc đồng ý về các hạn chế chung và có thể kiểm chứng đối với vũ khí tên lửa ở châu Âu. NATO cũng đã tuyên bố rõ ràng với Nga mong muốn mở lại phái bộ của liên minh tại Moscow và phái bộ của Nga tại Brussels. Tuy nhiên, cả Tổng Thư ký NATO và Thứ trưởng Ngoại giao thứ nhất của Mỹ Wendy Sherman cho biết, liên minh quân sự này từ chối thỏa hiệp về việc kết nạp một số quốc gia, bao gồm Ukraine vào liên minh.

Ông Jens Stoltenberg nhấn mạnh: “Tất cả các đồng minh đều thống nhất theo nguyên tắc chính của liên minh: Mỗi quốc gia được tự do lựa chọn con đường riêng của mình. Chỉ Ukraine và 30 thành viên NATO mới có thể quyết định khi nào Kiev sẵn sàng trở thành thành viên của liên minh. Nga không có quyền phủ quyết về việc Ukraine có tham gia tổ chức hay không. Các đồng minh sẵn sàng hỗ trợ Kiev trên con đường trở thành thành viên NATO”.

Về phần mình, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Alexander Grushko cho rằng, cuộc họp của Hội đồng Nga - NATO là hoàn toàn cần thiết, nó giúp hiểu rõ hơn lập trường của các bên. Theo ông, cuộc hội đàm diễn ra khá thẳng thắn, trực tiếp, sâu sắc, phong phú, nhưng đồng thời cũng bộc lộ một số lượng lớn khác biệt về các vấn đề cơ bản”. Và một trong những vấn đề chính là NATO hiểu nguyên tắc bất khả phân chia của an ninh một cách có chọn lọc.

“Trong mắt NATO, họ chỉ tồn tại đối với các thành viên của liên minh và NATO sẽ không tính đến lợi ích an ninh của những người khác trong các hoạt động thực tế của mình”, đồng thời nhấn mạnh, nếu các nước NATO thực sự muốn hợp tác với Nga, họ phải tính đến vai trò rất quan trọng của nước này với tư cách là quốc gia đảm bảo hòa bình trong không gian Châu Âu-Đại Tây Dương rộng lớn, đóng góp tuyệt đối vào việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực này”, Thứ trưởng Alexander Grushko lưu ý.

Bình luận về cuộc họp của Hội đồng Nga - NATO ở Brussels, nhà khoa học chính trị người Đức Alexander Rahr lưu ý: “Không thể mong đợi những cảm giác, những thay đổi quan trọng ở quan điểm của bên này hay bên kia. Có những yêu cầu của Nga, chúng ở trên bàn, chúng được đưa ra một cách sắc bén và cứng rắn”. Theo ông, “dường như NATO hiểu chúng, nhận thức được sự nghiêm túc về lập trường của Nga, nhưng không thể mất mặt và rút lui khỏi các nguyên tắc của mình”. Vì vậy, về bản chất, xung đột về việc Ukraine gia nhập NATO vẫn còn. Nhưng có rất nhiều ngữ điệu đã thay đổi, giọng điệu ở các cuộc đối thoại cả ở Brussels và ở Geneva không còn mang tính cáo buộc, đã trở nên thực dụng.

Giới phân tích chính trị tin rằng, việc Nga và Mỹ/NATO tiến hành đàm phán đã là tín hiệu đáng mừng, tránh những mối nguy hại trực tiếp đến an ninh quốc tế. Như đánh giá của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman sau cuộc đàm phán, hai bên đã hiểu rõ hơn về các mối quan tâm và ưu tiên của nhau, từ đó Washington sẽ đánh giá hoạt động ngoại giao trước khi quyết định hướng đi trong tương lai của các cuộc đàm phán sắp tới. Phía Nga cũng đánh giá cuộc đánh giá cuộc đàm phán an ninh với Mỹ là “bước khởi đầu tích cực” để hai bên duy trì đối thoại trong bối cảnh căng thẳng leo thang liên quan vấn đề Ukraine.

Trong khi đó, cả Nga và NATO đều nhất trí cần tiếp tục đối thoại, cụ thể là, sau cuộc gặp tại Brussels hôm 12/1, sẽ là 2 cuộc tham vấn an ninh tại Geneva và Vienna vào trung tuần tháng 1 này. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của việc phối hợp và xây dựng lòng tin để có thể hóa giải lò lửa xung đột đang chờ bùng phát trong quan hệ Nga/NATO.