Bài cuối: Ngăn chặn hiểm họa

• Lái xe container nghiện ma túy - hung thần trên xa lộ
• Choáng với kỹ nghệ của nhà cung cấp 'đá' cho tài xế

Hải Phòng có số doanh nghiệp vận tải hàng hóa nhiều thứ 2 cả nước (sau TP Hồ Chí Minh). Trong đó có tình trạng lái xe nghiện ma túy. Căn cứ Chỉ thị số 12/CT-TTg ngày 26/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường thực hiện các giải pháp cấp bách nhằm ngăn chặn TNGT nghiêm trọng trong hoạt động vận tải, Sở GTVT Hải Phòng triển khai khám sức khỏe cho các lái xe.

Qua đó, cơ quan chức năng và doanh nghiệp phát hiện, xử lý những lái xe không đảm bảo sức khỏe, nghiện ma túy. Sở GTVT Hải Phòng ban hành “Quy định hướng dẫn tổ chức khám sức khỏe định kỳ và xây dựng, ban hành tiêu chuẩn nội quy bắt buộc áp dụng đối với lái xe”.

Kiểm tra sức khỏe, phát hiện nhiều lái xe dương tính với ma tuý

Theo ông Nguyễn Quang Hiếu, Trưởng phòng Quản lý vận tải, Sở GTVT Hải Phòng, trước tình hình TNGT nghiêm trọng liên quan đến xe container, Sở đã rà soát phát hiện bất cập, “lỗ hổng” trong công tác quản lý phương tiện và lái xe container. Tháng 7/2013, Sở GTVT Hải Phòng yêu cầu các doanh nghiệp vận tải hành khách, vận tải hàng hóa phải tiến hành khám sức khỏe toàn diện đối với lái xe. Việc làm này dựa theo Chỉ thị về bảo đảm ATGT trong vận chuyển hàng hóa và hành khách, cho dù chưa có quy định cụ thể.

Để triển khai khám sức khỏe, công tác tuyên truyền được Sở GTVT đặc biệt quan tâm, bởi mục tiêu lớn nhất là để doanh nghiệp hiểu được cách làm của Sở GTVT nhằm siết chặt công tác quản lý vận tải. Do đó, khi vừa triển khai, 100% doanh nghiệp vận tải đồng loạt ủng hộ Sở GTVT Hải Phòng là địa phương đầu tiên triển khai công việc này. Các cơ quan chức năng phát hiện nhiều thông tin “chấn động” liên quan đến sức khỏe của lái xe. Trong đó có việc lái xe nghiện ma túy.

Tính đến 19/6/2015, các cơ quan chức năng và doanh nghiệp vận tải trên địa bàn TP Hải Phòng tổ chức khám sức khỏe cho 18.391 lái xe. Cơ quan chức năng phát hiện 1.314 lái xe có vấn đề về sức khỏe (73 lái xe dương tính với ma túy, 1.241 lái xe mắc các bệnh lý phải điều trị).

Cụ thể, có 12.503 lái xe container đã được khám sức khỏe. Qua đó, phát hiện 676 lái xe có vấn đề về sức khỏe (57 lái xe dương tính với ma túy, 617 lái xe mắc các bệnh lý khác phải điều trị). Riêng 6 tháng đầu năm 2015, cơ quan chức năng khám sức khỏe định kỳ cho 4.761 lái xe (371 lái xe khách và 4.390 lái xe container). Qua khám sức khỏe, các doanh nghiệp phát hiện 4 lái xe dương tính với các chất ma túy và 219 lái xe có các bệnh lý khác cần phải điều trị mới có thể tiếp tục được phép lái xe. Đối với những lái xe có kết quả dương tính với ma túy, các doanh nghiệp vận tải đã thanh lý hợp đồng, buộc thôi việc.

Theo Phòng CSGT đường bộ - đường sắt Hải Phòng, lực lượng chức năng trên đường không có đủ kinh nghiệm và trang thiết bị kiểm tra các chất gây nghiện. Khi TNGT xảy ra, chỉ có cơ quan y tế mới biết lái xe gây TNGT có chất gây nghiện trong máu hay không.

Trước đây, nhiều doanh nghiệp vận tải nghi ngờ một số trường hợp lái xe có sử dụng ma túy nhưng không có chứng cứ. Hơn nữa, họ vẫn hoàn thành nhiệm vụ thì không có đủ lý do để buộc họ thôi việc. Việc làm này là để bảo vệ uy tín, tài sản của doanh nghiệp, ngăn chặn TNGT, sau khi các doanh nghiệp vận tải đồng tình ủng hộ.

Theo ông Hoàng Văn Tản, Tổng Thư ký HTX Vận tải, thuộc Hiệp hội Vận tải đường bộ Hải Phòng, HTX hiện có trên 100 doanh nghiệp vận tải (trong đó phần lớn là vận chuyển hàng hóa bằng container) với khoảng 3.000 phương tiện. Trong đó, ngoài các hội viên tại Hải Phòng, còn có các hội viên từ các địa phương lân cận như: Quảng Ninh, Hải Dương…

Trước đây, do khâu tuyển chọn lái xe thiếu chặt chẽ nên có một số lái xe nghiện ma túy điều khiển phương tiện xảy ra TNGT gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Sau khi Sở GTVT Hải Phòng ban hành “Quy định hướng dẫn tổ chức khám sức khỏe định kỳ và xây dựng, ban hành tiêu chuẩn nội quy bắt buộc áp dụng đối với lái xe”, HTX Vận tải bản thông báo đến các doanh nghiệp vận tải về việc tổng kiểm tra sức khỏe toàn bộ lái xe. Khi tuyển dụng vào doanh nghiệp, ngoài bằng lái, sơ yếu lý lịch có xác nhận của địa phương còn phải có hồ sơ khám sức khỏe…

Kiên quyết loại bỏ những lái xe nghiện ma túy

Theo ông Nguyễn Đức Thọ, Phó Giám đốc Sở GTVT Hải Phòng, trong quy định mới, việc khám sức khỏe định kỳ là yêu cầu bắt buộc trong việc thực hiện điều kiện kinh doanh vận tải. Những đơn vị xuất trình đầy đủ sổ khám sức khỏe định kỳ của lái xe theo quy định của Bộ Y tế mới được cấp, đổi các loại phù hiệu, giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động kinh doanh vận tải trên địa bàn. Các đơn vị khi tuyển dụng, ký hợp đồng lao động đối với lái xe mới, các lái xe đang còn hạn hợp đồng đều phải thực hiện việc kiểm tra sức khỏe toàn diện cho các lái xe và nhất thiết phải có kết quả xét nghiệm ma túy. Các trường hợp lái xe không đạt yêu cầu đều phải kiên quyết loại bỏ.

Với mục tiêu giám sát chặt chẽ sức khỏe của lái xe, Sở GTVT yêu cầu doanh nghiệp vận tải ký kết với cơ quan y tế có chức năng khám sức khỏe và lập sổ khám sức khỏe định kỳ cho các lái xe, trong đó có thử máu để kiểm tra ma túy. Các hoạt động này đều có sự giám sát chặt chẽ của đại diện đơn vị để tránh những hành vi gian lận. Đây là biện pháp hữu hiệu để các doanh nghiệp loại bỏ những lái xe không đủ sức khỏe.

Để thuận tiện trong triển khai thực hiện việc bắt buộc kiểm tra sức khỏe lái xe định kỳ, Bộ GTVT cần xem xét bổ sung sớm quy định này vào hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến hoạt động kinh doanh vận tải. Bộ GTVT cần có ý kiến với Bộ Y tế chỉ đạo các cơ sở y tế, khám chữa bệnh trên cả nước tăng cường nhân lực, trang thiết bị đáp ứng nhu cầu khám sức khỏe cho đội ngũ lái xe, tránh hiện tượng quá tải của các cơ sở y tế tại Hải Phòng trong thời gian qua do có quá nhiều đơn vị vận tải đăng ký khám sức khỏe định kỳ cùng lúc.

Việc khám sức khỏe đối với lái xe là việc làm thường xuyên và lái xe phải được cấp sổ khám, tuyệt đối không sử dụng giấy chứng nhận sức khỏe như trước đây. Sở GTVT yêu cầu doanh nghiệp và trung tâm y tế hoặc bệnh viện triển khai khám sức khỏe tập trung, không thực hiện riêng lẻ từng người. Cách làm này xóa bỏ được tiêu cực trong khám sức khỏe, có sự giám sát chặt chẽ của doanh nghiệp. Các lái xe container không đủ điều kiện về sức khỏe và không chấp hành khám sức khỏe bị đơn vị kinh doanh vận tải cho nghỉ việc. Sau thời gian chữa bệnh và tái khám, nếu đủ điều kiện về sức khỏe mới được nhận vào làm việc. Sở GTVT theo dõi chặt chẽ các trường hợp trên, nếu doanh nghiệp nào tiếp nhận lái xe có hồ sơ sức khỏe không đạt, Sở GTVT không cấp phù hiệu và chứng nhận đăng ký kinh doanh.

Qua công tác khám sức khỏe cho lái xe, đặc biệt là công tác kiểm tra xét nghiệm ma túy của lái xe, Sở GTVT Hải Phòng nhận thấy, việc xét nghiệm ma túy đối với lái xe là hết sức cần thiết. Tuy nhiên việc làm này chỉ đem lại hiệu quả trong trường hợp việc tiến hành xét nghiệm kiểm tra được thực hiện đột xuất và không báo trước để kết quả xét nghiệm đảm bảo chính xác.

Qua khảo sát, các lái xe nghiện ma túy thường cố tình trốn tránh việc kiểm tra hoặc sử dụng một số loại thuốc điều trị khác trước khi xét nghiệm nhằm làm sai lệch hoặc không thể hiện kết quả dương tính với ma túy. Trong khi công tác xét nghiệm ma túy hiện nay của ngành Y tế chưa khắc phục và xử lý được vấn đề này. Do đó, Sở GTVT Hải Phòng đề xuất với Bộ GTVT có ý kiến với Bộ Y tế sớm ban hành Thông tư quy định tiêu chuẩn sức khỏe lái xe kinh doanh vận tải bằng ôtô.

Đề nghị Bộ GTVT báo cáo chính phủ xem xét để ban hành quy định kiểm tra xét nghiệm ma túy trực tiếp đối với lái xe trên đường được thực hiện đảm bảo tính pháp lý (giống như kiểm tra nồng độ cồn trong máu của lái xe bằng cách thổi vào ống thử như hiện nay).

Kiểm tra sức khỏe lái xe và xe container lưu thông trên đường.