Đế chế ma tuý Mac Macaco sẽ hồi sinh?
Thủ lĩnh quân sự hùng mạnh
Carlos Mario Jiménez, bí danh “Mac Macaco”, là một trong những chỉ huy quyền lực nhất trong Lực lượng phòng vệ của Colombia (Autodefensas Unidas de Colombia - AUC), đã bị chính quyền Colombia bắt giữ sau khi trở về từ Mỹ, nơi ông trải qua 11 năm tù vì buôn bán ma túy.
Jiménez đã lãnh đạo Khối Trung ương Bolívar hùng mạnh của quân đội bán quân sự AUC, đã tiêu diệt hơn 5.000 binh sĩ trong tiến trình đi đến thỏa thuận hòa bình giữa tổ chức này với Chính phủ Colombia từ năm 2003-2006.
 |
| Carlos Mario Jiménez. |
Jiménez kiểm soát một số khu vực buôn bán ma túy quan trọng, bao gồm khu vực phía nam của bộ phận Bolívar và khu vực Bajo Cauca của bộ phận Antioquia, cả hai đều là những đầu mối buôn bán cocaine ở Colombia. Năm 2005, Jiménez là một trong những kẻ buôn bán ma túy mạnh nhất ở Colombia và thế giới.
Jiménez cũng tập hợp một nhóm các chiến binh bán quân sự ở Caparrapí trong bộ phận trung tâm của Cundinamarca vào năm 1996 và thành lập Los Caparrapos. Nhóm này đã trở thành một thế lực tội phạm lớn ở Colombia và đang phát triển mạnh nhờ liên minh với Quân đội Giải phóng Quốc gia (Ejército de Liberacíon Nacional - ELN) và cựu mafia FARC, cựu chiến binh của Lực lượng Vũ trang Cách mạng Colombia (Fuerzas Armadas RevolucionFS de Colombia - FARC), những người tiếp tục quản lý các nền kinh tế tội phạm.
Jiménez tham gia vào quá trình giải tán AUC, nhưng các nhà chức trách xác định rằng cựu lãnh đạo bán quân sự tiếp tục điều hành đế chế buôn bán ma túy của mình từ nhà tù. Kết quả khiến ông bị dẫn độ về Mỹ vào năm 2008 và sau đó bị kết án 33 năm tù sau khi nhận tội liên quan đến ma túy. Cho đến nay, người ta vẫn không rõ tại sao ông được ra tù sớm.
Điều hành đế chế ma túy từ trong tù
Sau khi từ chối tiếp tục hợp tác với hệ thống tư pháp chuyển tiếp được thiết lập như một phần của tiến trình hòa bình AUC, Jiménez đã bị tước quyền lợi tư pháp. Mặc dù ông đang tìm cách tận dụng cấu trúc tư pháp được thiết lập như một phần của thỏa thuận hòa bình FARC năm 2016 trong nỗ lực tránh hàng loạt cáo buộc hình sự mà ông phải đối mặt.
Các công tố viên nói rằng ông sẽ bị xét xử trước tòa án dân sự vì nhiều vụ giết người và các tội ác khác mà ông bị cáo buộc đã gây ra trong cuộc xung đột vũ trang kéo dài hàng thập kỷ của Colombia.
Jiménez đã xoay sở để điều hành đế chế ma túy của mình từ nhà tù một lần trước đây và ông hoàn toàn có khả năng có thể làm lại điều đó một lần nữa. Nhưng Jiménez đã quay lại trong một bối cảnh tội phạm khác rất nhiều so với những gì vào đầu những năm 2000 khi ông là một thủ lĩnh bán quân sự mạnh mẽ, cũng như một kẻ buôn bán ma túy quyền lực.
Trong khi bị tống giam tại một nhà tù an ninh nghiêm ngặt ở Itaguí phía nam Medellín, Jiménez tiếp tục chỉ đạo các mạng lưới buôn bán ma túy. Điều này đã khiến các nhà chức trách đồng ý dẫn độ ông và 14 lãnh đạo AUC hàng đầu khác đến Mỹ vào năm 2008.
Nhưng ngay cả khi Jiménez rời khỏi Colombia, các mạng lưới buôn bán ma túy mà ông ta để lại vẫn tiếp tục chuyển cocaine vào Mỹ, chủ yếu qua vùng Bajo Cauca và miền Nam Bolívar. Đây là những khu vực Jiménez từng kiểm soát khi còn nắm quyền ở AUC và nơi ông có nhiều khả năng sẽ tạo dựng đế chế mới.
Rủi ro cho Colombia
Bajo Cauca có thể đặc biệt dễ bị tổn thương. Khu vực này là điểm nóng của bạo lực hình sự do cuộc chiến giữa Los Caparrapos, Urabeños, ELN và cựu mafia FARC. Tất cả các nhóm tội phạm này đang cạnh tranh để kiểm soát khu vực buôn bán ma túy có tính chiến lược cao này, một phần vì nó kết nối với sông Cauca, một tài sản chính để di chuyển ma túy. Ngoài ra, dữ liệu chính thức cho thấy Bajo Cauca đã có hơn 7.000 ha cây coca được đăng ký vào năm 2017.
 |
Jiménez cũng có thể tìm cho mình một đồng minh trụ cột trong Bajo Cauca: Los Caparrapos. Sau khi ông thành lập nhóm tại Cundinamarca vào cuối những năm 1990, họ đã nhanh chóng mở rộng thành Antioquia và Bajo Cauca vào những năm 2000, làm việc với Vicente Castaño, một thủ lĩnh khét tiếng của AUC, người sau đó tiếp tục thành lập nhóm buôn lậu ma túy Urabeños.
Jiménez có một sự hiểu biết sâu sắc về lãnh thổ, đã chiến đấu bên cạnh Los Caparrapos chống lại ELN trong những năm 2000. Như vậy, Jiménez có thể tiếp cận với chỉ huy hiện tại của Los Caparrapos, Emiliano Alcides Osorio Maceas, bí danh “Caín”, để cố gắng gây ảnh hưởng đến các hoạt động của nhóm. Tuy nhiên, nhóm đã trải qua một số thay đổi lãnh đạo. Hiện không rõ liệu Osorio Maceas hay bất kỳ chỉ huy nào dưới quyền ông ta vẫn đồng ý làm việc với Jiménez sau thời gian dài vắng mặt.
Đối với phía nam của Bolívar, Khối Trung ương Bolívar của Jiméne kiểm soát hầu hết các tiểu vùng này cho đến năm 2005, khi AUC giải tán. Sông Magdalena chảy trực tiếp qua khu vực này, phục vụ như một đường cao tốc cocaine để di chuyển ma túy đến phía bắc của đất nước. Nam Bolívar cũng là nơi trồng hàng ngàn hécta coca.
Nhưng Jiménez sẽ phải đối mặt với rắc rối khi bắt đầu các hoạt động của mình ở đó do sự hiện diện của một kẻ thù cũ: ELN. Lực lượng này hiện đang quản lý phần lớn các hoạt động buôn bán ma túy diễn ra ở miền Nam Bolívar. Để Jiménez có thể gây ảnh hưởng đến bối cảnh tội phạm ở đó, ông sẽ phải củng cố liên minh với ELN, hoặc tạo ra một lực lượng chiến đấu mạnh mẽ để chiến đấu với họ hòng kiểm soát lãnh thổ này. Cả hai kịch bản dường như không thể thành công.
Cho dù Jiménez có thể quyết định tập trung sự chú ý của mình vào bất cứ nơi nào, nhưng việc ông lại bị bỏ tù một lần nữa chắc chắn sẽ khiến điều này trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, nếu chính phủ không tập trung vào việc cải thiện các cơ chế giám sát của mình, lịch sử có thể lặp lại và cựu lãnh chúa có thể trở thành mối đe dọa mới ở Colombia.
