Nhen nhóm ước mơ học hành ở “làng điểm chỉ”

Nằm cách UBND xã Hồng Tiến chưa đầy 5km, làng chài Cao Bình tách biệt hẳn với các làng khác bởi một con sông ngăn cách. Dù không còn cảnh người dân phải lênh đênh sống đời thuyền chài du mục, khi cách đây vài năm, non nửa số gia đình ở Cao Bình được UBND xã Hồng Tiến cấp đất để  vào bờ sinh sống và cũng chỉ có hơn 40 gia đình có nhà ở địa phương, cuộc sống đã khá hơn, nhưng biệt danh "làng điểm chỉ" vẫn gắn liền với họ.

Từ lâu, những tờ giấy đăng ký kết hôn, những chiếc sổ vay vốn đều hiếm có một chữ ký, một dòng ghi tên họ đầy đủ. Đến những tờ giấy khai sinh cũng đã mấy đời dấu vân tay lăn đỏ vì không biết chữ. Cuộc sống thuyền chài du mục, sáng ngoài cửa biển, tối vào cửa sông cùng cái nghèo cứ đeo bám người dân làng chài suốt năm này qua năm khác. Nghèo nên không có tiền cho con đi học, thất học lại theo thuyền lênh đênh sông nước, truyền từ đời này sang đời kia, dập tắt biết bao giấc mơ đến trường của con trẻ Cao Bình.

Những dấu vân tay điểm chỉ thay chữ ký của người dân chài Cao Bình.

Dù được địa phương ưu tiên trong những chuyện giấy tờ sổ sách, cũng như đăng ký kết hôn, khai sinh cho trẻ nhỏ, nhưng vì điều kiện kinh tế khó khăn và nhiều lý do khác nên số con cháu làng chài theo học và bám trụ đến hết cấp 3 chỉ tính trên đầu ngón tay. Nhiều gia đình nghèo không có điều kiện cho con theo học đến cùng, nhưng cũng không ít các em học sinh không đủ kiên nhẫn theo đuổi sự nghiệp học hành, nên chưa học hết cấp 2, hay cấp 3 đã bỏ học, theo cha mẹ chèo thuyền đánh cá, hoặc đi làm công nhân.

Người dân Cao Bình ở độ tuổi ngoài 30 thì đa số không biết đến mặt chữ. Địa phương đã mở những lớp xóa mù chữ nhưng cũng chỉ giúp họ viết được dòng chữ ghi tên mình, còn chuyện theo học được hết cấp 3 rồi đỗ đại học là chuyện xưa nay chưa từng có. Vì thế mà việc anh Nguyễn Văn Thiêng thi đỗ Đại học Mỏ địa chất hệ cao đẳng trở thành sự kiện lớn ở làng chài Cao Bình.

Thắp sáng ước mơ ở làng chài nghèo

Sinh ra trong gia đình nghèo khó có đến 11 anh chị em, tuổi thơ của Thiêng quanh năm chỉ gắn bó với mạn thuyền, những tháng ngày lênh đênh sông nước. Chiếc thuyền nhỏ chật chội, chỉ hơn 10m2, nhưng là phương tiện duy nhất để kiếm sống và cũng là nơi sớm che nắng, tối che mưa của cả gia đình.

Mặc dù còn nhỏ, nhưng Thiêng đã theo cha mẹ và các anh chị bám thuyền bám biển, mưu sinh giữa muôn trùng sóng gió để kiếm sống qua ngày. Vì hoàn cảnh gia đình nên con đường học tập của Thiêng bắt đầu muộn hơn khá nhiều các bạn đồng trang lứa. Mãi đến năm 1999, khi đó Thiêng đã 11 tuổi, gia đình anh mới dành dụm được ít tiền, cất một mảnh đất, xây một căn nhà nhỏ để đưa anh lên bờ theo bạn bè đến lớp.

Anh Nguyễn Văn Thiêng, người đỗ đại học đầu tiên ở "làng điểm chỉ" Cao Bình.

Bắt đầu đi học muộn hơn bạn bè, nhưng ở Thiêng có sự quyết tâm cao độ. Trong khi các bạn bỏ học dần vì nhiều lý do thì Thiêng ngày ngày với chiếc xe đạp cà tàng vẫn lóc cóc, miệt mài đạp xe đến trường, không quản ngày nắng cũng như ngày mưa. Cha mẹ và các anh chị em của Thiêng cũng quyết tâm làm lụng kiếm tiền để nuôi Thiêng ăn học thành tài.

Ngoài giờ học, Thiêng lại theo bố mẹ đánh cá để phụ giúp gia đình. Mỗi năm qua đi, Thiêng lại lập một kỷ lục mới ở Cao Bình khi tốt nghiệp cấp 2, học hết lớp 10, 11 rồi lớp 12. Không nhiều người ở Cao Bình nghĩ Thiêng làm được điều kỳ diệu như vậy. Việc tốt nghiệp hết cấp 3 đã là quá cao siêu đối với người dân Cao Bình, còn việc thi đỗ đại học thì có lẽ là điều chẳng ai dám nghĩ đến.

Vậy mà năm 2012, tin cậu thanh niên Nguyễn Văn Thiêng ở "làng điểm chỉ" đỗ Đại học Mỏ địa chất Hà Nội hệ cao đẳng lan rộng cả xã Hồng Tiến trong niềm vui sướng của anh và người dân xóm chài. Nhắc đến kỳ tích này, Thiêng chỉ cười hiền: "Có gì to tát đâu, tôi chỉ đỗ cao đẳng thôi, chuyện đỗ Đại học bây giờ là chuyện bình thường, ai cũng có thể làm được mà". Nhưng tôi biết, đằng sau nụ cười ấy là sự phấn đấu, nỗ lực không ngừng nghỉ của bản thân anh, bởi Cao Bình vốn nổi tiếng là làng chài "thất học".

Một góc làng chài Cao Bình.

Những tháng ngày lênh đênh mưu sinh trên sông nước đã đủ vất vả, người làng chài đâu dám mơ đến chuyện học hành, chữ nghĩa. Cha mẹ Thiêng cũng là những người "một chữ bẻ đôi không biết". Giấy khai sinh của Thiêng cũng chỉ có dấu vân tay đỏ của cha anh xác nhận. Thiêng là người đầu tiên đỗ cao đẳng ở "làng điểm chỉ" và sau Thiêng, hiện tại cũng chưa có ai đạt được thành tích ấy.

Thế nhưng, song hành với niềm vui là bao nỗi lo lắng của gia đình Thiêng. Nhiều lúc, tưởng chừng anh phải bỏ dở ước mơ của mình vì hoàn cảnh khó khăn. Bố mẹ anh tuổi đã cao, sức đã yếu, các anh chị cũng đã lập gia đình, không thể lo cho anh ăn học như trước kia được nữa. Lúc đầu, cha anh đã có ý định cho con thôi học vì sợ không đủ khả năng nuôi con học hết 3 năm, nhưng trước sự quyết tâm của Thiêng, ông bà lại cố gắng làm lụng kiếm tiền gửi ra Hà Nội cho con ăn học.

Không còn đủ sức đi thuyền bám biển, ông bà ở nhà nhận thầu vài sào ruộng, chăn con lợn, con gà. Khi rảnh rỗi, ông bà lại đan lưới thuê cho người ta kiếm đồng ra đồng vào, lấy tiền nuôi Thiêng và cậu em trai đang học lớp 5 ăn học thành người, với hy vọng, một ngày nào đó các con sẽ thành đạt, không phải mưu sinh bằng nghề chài lưới như cha mẹ và các anh chị nữa.

Để đỡ gánh nặng cho cha mẹ, ngoài giờ học, Thiêng lại làm thêm nhiều nghề như đi phụ hồ, làm gia sư, làm bồi bàn… kiếm thêm thu nhập.  Công việc tuy có lúc làm Thiêng mệt mỏi, nhưng chưa bao giờ anh lơ đãng chuyện học hành.

Thiêng tâm sự, có những tháng không có việc làm, hết tiền, gạo ở nhà mang lên không còn lấy một hạt, anh cũng không dám gọi điện về xin bố mẹ gửi lên, sợ ông bà vất vả, lo lắng. Nhiều hôm, Thiêng đành nhịn đói để đến trường, tối về mới mua tạm một gói mỳ tôm lót dạ. Hết năm nay là Thiêng tốt nghiệp Khoa Xây dựng của trường, anh mong muốn mình có thể tìm được một công việc ổn định, phù hợp để bù đắp những vất vả, thiệt thòi mà cha mẹ anh đã phải chịu đựng để nuôi anh ăn học đến ngày hôm nay.

Sự phấn đấu, nỗ lực của chàng sinh viên nghèo Nguyễn Văn Thiêng đã thực sự thắp sáng ước mơ về một tương lai rộng mở ở làng chài nghèo neo chữ Cao Bình. Hi vọng rằng, sau anh sẽ có nhiều thế hệ Cao Bình noi gương và học tập, để cái tên "làng thất học", "làng điểm chỉ" sẽ mất dần trong tiềm thức mỗi người dân nơi đây.