NSƯT Đàm Thanh: Còn một thời để nhớ

Chị Đàm Thanh sống trong một ngôi nhà nhỏ ở khu văn công Cầu Giấy, trong một ngõ nhỏ còn chật chội hơn cả câu hát trong bài hát quen thuộc của nhạc sĩ Lê Vinh. Tôi thực sự cảm thấy ái ngại khi người phụ nữ nổi tiếng tài năng và một thời xinh đẹp này, lại là vợ của một đạo diễn điện ảnh tầm cỡ như thế, lại phải sống trong những điều kiện, nói một cách tế nhị là quá khiêm nhường như thế.

Dẫu vậy, những eo hẹp vật chất đó xem ra không ảnh hưởng tiêu cực chút nào tới tâm trạng và những cảm xúc của chị. Đàm Thanh ở tuổi về hưu từ lâu rồi nhưng vẫn có phong thái hồn nhiên đến tử tế của một thanh nữ mới lớn, dễ tin vào đời, dễ tin vào người. Chị luôn trầm trồ khi nói về quá khứ, về bản thân mình và những người thân của mình trong quá khứ. Tôi đoán rằng, người đàn bà này chắc trước đây đã được chồng mình nâng niu lắm lắm…

- Hồng Thanh Quang: Bây giờ chị có nhớ ngày đầu tiên khi chị bắt đầu cùng mọi người từ miền Nam ra tập kết miền Bắc không? Chị nhớ đó là ngày nào và cảm giác đầu tiên khi chị đặt chân lên đất Bắc lúc ấy ra sao?

- NSƯT Đàm Thanh: Mình không nhớ được đâu vì ngày ấy mình còn bé lắm.

- Hồi ấy chị bao nhiêu tuổi?

- Đâu chưa đến 8-9 tuổi, năm 1954.

- Chắc chị cùng ra Bắc với chị Đàm Liên. Chị Đàm Liên là chị hay là em của chị nhỉ?

- Chị ruột. Mà Hồng Thanh Quang hỏi câu này cũng hệt như câu anh Thông (NSND Nguyễn Văn Thông, chồng chị - HTQ) hỏi mình hơn năm mươi năm trước, khi anh ấy lần đầu gặp mình để chuẩn bị lồng tiếng cho phim Con chim vành khuyên (cười).

- (Cũng cười): Đó là tình cờ thôi, chứ tôi nào dám bắt chước bậc tiền bối như anh Thông…  Quả thực là nhìn chị và chị Đàm Liên rất khó đoán ai là chị, ai là em… Thế gia đình chị khi ấy có mấy anh chị em?

- 7 người.

- May mà hồi ấy chưa có kế hoạch hóa gia đình (cười).

- (Cũng cười): Sau ra Bắc, cha mẹ mình sinh thêm hai người nữa, là Đàm Quốc Cường, sau cũng học ở Nga 6 năm và Đàm Phú, hiện công tác ở Đài Truyền hình Việt Nam.

- Tôi cũng có hân hạnh được biết anh Cường và chị Phú. Thế làm sao mà gia đình chị lại có thể tập kết được đông đúc như thế nhỉ? Chắc ba mẹ chị hồi ấy phải là cán bộ cấp cao lắm?

- Ba mẹ mình đều là đảng viên tiêu biểu, lãnh đạo khu 5.

- Quê chị ở đất tuồng Bình Định?

- Không, ở Phú Yên.

- À ra thế, Phú Yên có thành phố Tuy Hòa, nơi khởi xướng ra những đêm thơ tháng Giêng thời hiện đại… Thế trong gia đình, chị là người con thứ mấy?

- Thứ 6.

- Ra Bắc chắc chị được đưa về học trường dành cho con em cán bộ miền Nam ở Hải Phòng?

- Đúng rồi. Hồi ấy tất cả những đứa trẻ như mình đều học ở Hải Phòng hết. Khi mình học hết lớp 10 là đúng lúc Đoàn Tuồng Liên khu V tiến hành  tuyển người. Lúc ấy giới trẻ họ ghét tuồng lắm. Nhưng mẹ mình là diễn viên tuồng, diễn viên giỏi, thành ra mình thấy nghề của mẹ lại hay. Chị Đàm Liên khi đó thực ra lại thích điện ảnh và thích múa hát hơn. Mà chị ấy múa Hái chè bắt bướm đẹp lắm. Còn mình thì mê tuồng ngay từ trẻ.

- Hồi đó chị thường đóng những vai gì?

- Đủ các loại vai, từ kép con như Trần Quốc Toản trong vở Trần Quốc Toản ra quân tới các vai đào chiến, đào bi như Đào Tam Xuân trong vở Đào Tam Xuân loạn trào, Phương Cơ trong vở tuồng truyền thống Ngọc lửa Hồng Sơn, vai Trưng Trắc trong Trưng Nữ vương hay vai công chúa Quỳnh Nga trong Thạch Sanh…

- Tôi cũng xin thú thực là hồi nhỏ tôi cũng rất hay đi xem tuồng. Ông bà ngoại tôi ở Hàng Đào hay dẫn tôi đi xem tuồng ở cái rạp nho nhỏ gì đó ở phố Ngõ Gạch. Rạp đó bây giờ hình như được dùng làm nhà kho… Các vở tuồng cổ thường giúp ta cảm nhận không khí hào sảng và mã thượng của thời xưa…

- Đúng thế đấy, mình mê tuồng cũng là vì mê cái không khí hào sảng trong tuồng… Hồi đó có nhiều người bảo với mình,  Đàm Thanh xinh thế kia, giọng hay thế kia thì vào diễn tuồng làm gì cho phí. Nhưng mình thấy không phí, vì mình được sống trong không khí nghệ thuật mà mình yêu thích. Ngày đó đâu có nhiều diễn viên nên dù mới 16 tuổi, mà mình vẫn liên tục được vào các vai chính. Có vở mình còn đóng cả hai vai chính, như Trưng Trắc và Thi Sách… Người xem cứ tấm tắc: Trời ơi, nó hát hay quá, hát giỏi quá. Lúc đấy, chị gái tôi, chị Đàm Liên ấy, cũng rất đẹp nhưng lại không thích tuồng…

- Hơi chểnh  mảng với việc diễn tuồng vì có nhiều thú vui khác hấp dẫn hơn…

- Chị ấy cứ thích ca múa với thích phim. Nhưng chị ấy khi vào tuồng thì diễn cũng hay lắm. Người ta bảo, Đàm Liên diễn tuồng không kém gì em đâu, còn giỏi hơn bà em nữa, đẹp hơn bà em nữa (cười).

- Thông thường thì các nữ nghệ sĩ cùng lứa ít ai trầm trồ về ai lắm, nhất là trong lĩnh vực tài năng và nhan sắc. Còn chị với chị Đàm Liên đúng là hai chị em ruột nên cho tới giờ, sau bao nhiêu năm vẫn khen nhau như thế (cười). Thế sau đó tại sao chị lại không đi tiếp trong nghiệp diễn viên tuồng?

- Bởi vì mình bị bệnh badơđô.

- Bệnh bướu cổ do thiếu iốt, khổ thân chị!

- Năm 1962, sau khi mình lồng tiếng  cho phim Con chim vành khuyên (vai  bé Nga mà Tố Uyên đóng) xong thì bắt đầu sinh bệnh,  mắt lồi, tim đập nhanh.

- Lúc đấy chị đã lập gia đình với anh Thông chưa?

- Chưa, lúc đấy mình chưa lấy anh Thông.

NSND Nguyễn Văn Thông và NSƯT Đàm Thanh thời trẻ.

- Còn chuyện lồng tiếng thì như thế nào.

- Trước đó đã có tới 9 người thử lồng tiếng vai bé Nga rồi nhưng anh Thông đều bảo không được. Trong đoàn làm phim khi đấy có chú Tư Bửu, bạn của ba mình.  Một hôm mình đi làm về nhà, gặp chú Tư Bửu đang uống rượu cùng ba mình. Gặp mình, chú bảo mai lên xưởng phim với chú. Và chú giới thiệu mình với đạo diễn để thử lồng tiếng vai bé Nga. Khi mình mới chỉ nói thử một câu thoại trong phim “Giặc đông quá, giặc đông quá” là lập tức tất cả trong đoàn làm phim đều reo lên, thôi đây rồi anh Thông ơi, thành công rồi, chính xác rồi…

- Ấn tượng ban đầu của chị về đạo diễn Nguyễn Văn Thông như thế nào?

- Nói thực là lúc ấy mình nghĩ thầm trong bụng, trông ông này quê như thế kia thì không biết đạo diễn phim truyện có ra gì không. Anh Thông dường như cũng đoán được điều mình suy nghĩ nên mình thấy anh ấy cũng mỉm cười đầy ý nhị. Rồi anh ấy hướng dẫn mình rất tận tình việc lồng tiếng. Khi làm xong, anh ấy cứ khen, em giỏi quá, em giỏi quá! Tình cảm giữa tôi và anh Thông qua công việc cũng dần dà trở nên sâu đậm hơn. Có lần, tôi lồng tiếng một cảnh mà anh chưa kịp làm việc với tôi về đoạn phim đó, nhưng lời thoại và hình ảnh rất ăn khớp. Sau lớp đó, tôi và chú Tư Bửu đang cùng anh chuẩn bị cho một trường đoạn tiếp theo thì bỗng tiếng loa trong phòng bá âm vang lên: “Chà, được, rất đúng ý mình. Sao tôi thấy yêu cô bé này thế!”. Mọi người cười rộ lên, còn tôi và anh, cả hai cùng đỏ mặt…

- Ôi, “cái thuở ban đầu lưu luyến ấy”, khi “tình trong như đã, mặt ngoài còn e”…

- Đến cuối giai đoạn lồng tiếng thì hình như tình cảm giữa anh Thông và mình đã chẳng còn là điều bí mật với ai nữa. Đến mức chú Tư Bửu phải nói: “Hai đứa bay tính chuyện lấy nhau hả? Nhớ đừng quên chú Tư này nhé!”. Cái kiểu nói toạc móng heo  của chú như thế làm tôi xấu hổ quá, không biết trốn vào đâu, đứng như trời trồng bên cạnh micro. Còn anh Thông thì cũng chả hơn gì tôi, ngồi chết lặng, đôi mắt chớp nháy liên tục, nụ cười mỉm vẫn ở trên đôi môi, còn chiếc mũi của anh thì đang nhảy múa… Và rồi sau đó anh ấy hay đi xem tuồng, xem những vở mà mình có vai diễn…

- Kể ra phim “Con chim vành khuyên” cũng mát tay trong việc tác thành đôi lứa đấy nhỉ. Diễn viên đóng vai bé Nga về sau trở thành vợ nhà thơ Lưu Quang Vũ, còn nữ diễn viên lồng tiếng cho vai bé Nga thì trở thành phu nhân của đạo diễn. Một đôi thì nửa đường đứt gánh, còn một đôi thì đi với nhau cho tới cuối con đường…

- Đó cũng là do duyên số thôi, Hồng Thanh Quang ạ.

- Khi biết chị bị bệnh, anh Thông đã nói gì?

- Thì anh Thông khuyên mình thôi đừng làm diễn viên tuồng nữa mà đi học làm đạo diễn. Anh ấy bảo, em bệnh như thế diễn nguy hiểm lắm… Anh ấy khuyên mình đi học đạo diễn.

- Hồi đó chị nghĩ thế nào về nghề đạo diễn?

- Mình nhớ, khi đó, có lần mình hỏi anh Thông rằng, làm đạo diễn có khó không thì anh trả lời: Học để trở thành đạo diễn không khó nhưng sống để làm đạo diễn thì không dễ chút nào. Tôi mới bảo anh rằng, anh nói thế nào chứ, em thấy mấy ông đạo diễn đến đoàn dựng vở, chỉ được cái hò hét ra oai, chứ diễn thế nào thì bọn em làm hết cả rồi… Thực ra tôi chỉ muốn chọc tức anh cho vui thôi.

- Thế thái độ anh Thông thế nào? Có khó chịu vì cảnh “trứng khôn hơn vịt” không?

- Anh ấy không những không tỏ ra khó chịu mà còn trố mắt nhìn tôi cười rất khoái chí. Và bảo: Khá, khá lắm, rất bản lĩnh! Anh đã nhìn thấy một đạo diễn tương lai đầy cá tính rồi đấy!

- Anh chị xây dựng gia đình với nhau từ năm nào?

- Năm 1965. Đám cưới được tổ chức đơn giản thôi, chỉ có một số ít bạn bè thân có mặt. Căn phòng đêm tân hôn của chúng mình là do anh bạn họa sĩ tên là Huân cho mượn…

- Thời ấy mấy ai có được nhà riêng…

- Nói thật là suốt một thời gian dài, vợ chồng mình toàn phải đi ở nhờ và ở nhờ mãi cũng thành quen. Nghĩ lại bây giờ cũng thấy tội. Làm diễn viên thì tôi phải sống cùng với bốn chị em cũng là đồng nghiệp ở Đoàn Tuồng Khu V nên sau khi lấy chồng rồi, ngoài niềm vui là được ở với người mình yêu quý thì còn có niềm vui nữa là thoát được khỏi cảnh sống tập thể dưới nhòm lên, trên nhòm xuống… Tuy nhiên, cuộc sống gia đình ngay từ đầu đã không được suôn sẻ như mong muốn vì chưa hết tuần trăng mật thì anh đã nhận được lệnh phải đi công tác nên tôi lại phải quay trở về ở Đoàn Tuồng, lần này là sống với ba má và các em. Mấy tháng sau, một buổi chiều, anh đi xe đạp lên đón tôi. Nhưng anh lại không đưa tôi về nơi ở cũ mà lại ra phía Cửa Nam. Tôi lấy làm lạ và hỏi: “Sao mình không về nhà?”, anh bảo: “Thì anh đang đưa em về nhà đây”. Hóa ra là khi đó anh đã mượn được một căn phòng khác ở phố Cao Bá Quát, rộng hơn căn phòng mượn của họa sĩ Huân… Và chúng tôi cũng đã ở nhờ tại đó được một thời gian cho tới khi anh lại bắt đầu một chuyến công tác mới.

- Khi chị chữa bệnh thì anh Thông có ở bên cạnh không?

- Cả mấy lần mình vào bệnh viện mổ thì đều không có chồng bên cạnh, vì anh ấy phải vào chiến trường. Lúc anh ấy về Hà Nội thì lắm khi lại là lúc mình phải đi diễn, thành ra vợ chồng cứ xa nhau suốt…

- Như vợ chồng Ngâu…

- Ít khi được gặp nhau lắm. Thỉnh thoảng tôi mới nói, sao anh ít ở nhà, thì anh bảo, là đàn ông phải nay đây mai đó chứ em… Tôi nhớ, khi tôi mổ xong, thì anh đi công tác về. Trông anh lúc ấy gầy và đen lắm, vì phải làm việc trong những điều kiện quá ngặt nghèo. Nên trông anh ấy không còn giống anh ấy như trước nữa. Mà tôi sau khi mổ cũng không giống tôi ngày nào. Anh không nhận ra tôi nhưng tôi vẫn nhận ra anh. Tôi mới nói, anh Thông ơi, em đây, em là vợ của anh! Anh ngẩn người ra…

- Tôi rất kính trọng tình yêu của anh chị, nhưng bằng kinh nghiệm của mình thì tôi biết, hôn nhân của các nghệ sĩ chẳng bao giờ là đơn giản cả. Xin được hỏi thật, đã có bao giờ anh chị phải nói lời gì đó nặng nề với nhau không?

- Nói thật là cũng có khi vì quá ngán ngẩm những khó khăn trong sinh hoạt, tuyền phải đi ở nhờ, nay một chỗ, mai một chỗ, mà cứ thấy ông chồng mình luôn mải mê viết lách làm phim nên có lần tôi đã phải nói: Em cũng thấy lạ cho anh thật, hai vợ chồng cứ mãi “vô gia cư” mà anh cứ thế! Thì anh đã trả lời: Em cần phải hiểu một điều rất đơn giản: chồng em là người lính, cái việc nay đây mai đó anh quen rồi. Chuyện chỗ ở chỉ là chuyện vặt, chứ có gì ghê gớm đâu. Anh chỉ thương em vì anh mà vất cả lây… Rồi anh hỏi: Thế em có ân hận vì đã lấy anh không?

- Thế chị trả lời sao?

- Mình nói: Hối hận thì không bao giờ, nhưng nghĩ trót dại thì có! Nhưng nếu có kiếp sau thì em cũng xin trót dại như thế lần nữa!

- Hình như trong khó khăn thì hôn nhân dễ bền chặt hơn. Tôi cũng nghĩ là, không có gì làm cho hôn nhân dễ tan vỡ bằng sự quá đủ đầy vật chất… Bản tính của con người là hay dửng mỡ…

- Chắc là cũng tùy người thôi…

- Tất nhiên… Xin được hỏi tiếp, thế chị đi học đạo diễn vào năm nào

- Từ năm 1969 đến năm 1972 thì tốt nghiệp.

- Rồi sau đó chị về ngay Đài Truyền hình Việt Nam?

- Chưa, chưa về ngay đâu. Mà về Đoàn Tuồng và dựng 3 vở đã, trong đó có một vở được ông Tống Phước Phổ chuyển thể từ thơ của ông Cù Huy Cận, nhan đề Họp mặt thiếu niên anh hùng. Khi ấy, anh Thông ở chiến trường ra và xem  ba vở mà vợ dựng thì anh nói: Anh tự hào về vợ anh lắm!

- Tôi chưa có dịp được gặp anh Thông trực tiếp nhưng tôi đồ rằng, đó là người đàn ông rất đỗi dịu dàng… Và rất biết chiều phụ nữ! Thông thường, tôi thấy đại đa số các đạo diễn nam giới thô ráp và quá tự tin nên ít khi nâng niu phái yếu…

- Anh Thông là người rất nhạy cảm và chân thành lắm. Anh rất chịu khó đọc sách, học hỏi nên kiến thức rất uyên thâm. Ở cạnh anh nói thực mình lúc nào cũng có cảm giác rất yên tâm. Với mình, anh Thông không chỉ là người chồng chung thủy mà còn là người thầy dìu dắt mình ngay từ những bước đi đầu tiên trong nghề đạo diễn, người cố vấn anh minh trong mọi trường hợp khó khăn… Chính anh Thông đã truyền cho tôi rất nhiều kiến thức về nghề, dạy tôi từng ly từng tí.

- Các chương trình mà chị làm ít nhiều đều có tham khảo ý kiến của anh Thông, đúng không ạ?

- Anh ấy bày cho từng cảnh một…

- Chị đã làm rất nhiều chương trình ca nhạc trên truyền hình. Điều gì mà chị muốn nói về thể loại chương trình này?

- Hát đúng đã khó, hát hay còn khó hơn. Vì thế phải chọn diễn viên rất kỹ.  Khi thu thanh, bao giờ tôi cũng chọn toàn diễn viên giỏi. Cái này thì là tôi học ở NSND Lê Dung. Nói thật, cho đến bây giờ không có ca sĩ nào vô phòng là thu ngay mà không phải chữa một lời nào như Lê Dung cả.

- Đấy là do ca sĩ trước khi vào thu đã tự làm việc cá nhân, chuẩn bị rất công phu... Lê Dung là một ca sĩ như vậy.

- Mình là đạo diễn, nếu mình không biết về nghề hát thì dễ bị ca sĩ qua mặt lắm.

- Thực ra làm nghề gì thì cũng phải tinh thông cả trong vai trò người thầy lẫn trong vai trò người thợ. Mình có tinh thông nghề của người ta thì mình mới có thể đạo diễn, điều hành người ta. Chị từng đi hát rồi nên chị có thể làm mẫu cho ca sĩ về cách hát. Điều này sẽ giúp ca sĩ thể hiện tốt hơn tác phẩm…

- Đúng là như thế.

- Tôi nói chuyện này xin chị đừng giận. Ngày xưa, khi tôi còn trẻ, tôi có đọc trong một truyện ngắn in trên trang nhất báo Văn Nghệ mà tác giả cũng là một anh vốn làm ở truyền hình. Trong truyện ngắn đó  có một câu ông bố mắng con,  mà theo tôi là rất xúc phạm đến các đồng nghiệp, rất xúc phạm đến các đạo diễn truyền hình. Đó là câu: mày phải đi học đi, mày mà không chịu học lớn lên tao cho mày đi làm đạo diễn truyền hình (?!)… Chị biết chuyện đấy không?

- Có biết.

- Theo chị tại sao lại có một định kiến như thế về giới truyền hình nói chung và về các đạo diễn truyền hình nói riêng trong giai đoạn ấy? Theo chị điểm yếu của đạo diễn truyền hình là gì mà nảy ra điều tiếng như vậy?

- Theo mình, có lẽ là vì nhiều đạo diễn không được học nước ngoài.

- Tức là do hoàn cảnh thời bấy giờ nên đã phải tự học là chính?

- Tự học là rất tốt nhưng không có thầy giỏi thì khó có thể nắm bắt được hết các thao tác trong nghề. Riêng về mình thì phải nói rằng, nếu không có những sự chỉ bảo, giúp đỡ của anh Thông chắc tôi cũng khó làm được nghề đạo diễn như đã làm. Khi mình còn chưa được học đủ đầy thì mình đã được anh Thông kèm cặp, chỉ bảo.

- Trong số các đạo diễn các chương trình ca nhạc truyền hình ở VTV hiện nay, chị đánh giá ai cao nhất?

- Có nhiều người giỏi, nhưng mình thấy có lẽ Việt Hương là khá nhất.

- Nữ đạo diễn Việt Hương, ái nữ của nhạc sĩ Lê Việt Hòa?

- Đúng rồi. Cô ấy giỏi đấy!

- Chị là người vợ, người bạn đời, tôi biết chắc chắn chị rất yêu anh Thông. Thế nhìn một cách gần gụi, thì chị đánh giá cao nhất ở anh Thông phẩm chất nào của một nghệ sĩ, một đạo diễn điện ảnh?

- Anh Thông là một người rất khiêm tốn, một người lặng lẽ, không bao giờ  bon chen với những...

- Danh vọng ở đời… Anh ấy chỉ biết cống hiến. Một mô típ người của chủ nghĩa cách mạng cũ, chỉ lo việc cống hiến trước tiên và làm để thực hiện nhiệm vụ tốt nhất.

- Đúng là một người lính Bác Hồ.

- Ngay cả khi làm nghệ thuật cũng không cầu danh vọng?

- Không cầu danh vọng.

- Bây giờ nhiều người cứ nói là yêu nghệ thuật nhưng họ chỉ yêu danh vọng họ đạt được nhờ con đường đi vào nghệ thuật, đúng không chị?

- Đúng!

- Còn anh Thông thì lại không mảy may quan tâm tới. Và đây có lẽ cũng là một những lý do dù NSND Nguyễn Văn Thông có rất nhiều đóng góp thành tích nghệ thuật nhưng tên tuổi của anh hình như  vẫn chưa được đặt ở vị trí xứng đáng với những đóng góp của anh ấy?

- Đúng, nhưng mà anh ấy không quan tâm tới chuyện đó đâu.

- Không bao giờ quan tâm đến chuyện bình xét, làm hồ sơ…

- Không bao giờ thắc mắc. Đạo diễn Đặng Nhật Minh, một người giỏi hiện nay, giỏi vô cùng, trong lời tựa cuốn sách về anh Thông có nhận xét: “Là một cây đại thụ trong làng điện ảnh, một cây bút xuất sắc trong lĩnh vực văn học (cả truyện ngắn lẫn tiểu thuyết), một chiến sĩ với những cống hiến lớn lao trong suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp, rồi chống Mỹ nhưng Nguyễn Văn Thông lúc nào cũng lặng lẽ. Chính cái lặng lẽ khiêm nhường đó đã làm cho hình ảnh về ông càng cao đẹp hơn, nhất là khi ông rời xa chúng ta…”.

- Anh Thông qua đời năm nào ạ?

- Ngày 25/9/2010. Tôi nhớ cách đó chục ngày, tiết trời đã vào thu, tôi ra ngoài ngõ mua cho anh bát cháo đỗ đen. Nhưng mua về rồi thì anh lại lắc đầu không ăn. Trông anh cực kỳ mệt mỏi. Rồi anh nói khẽ với tôi: “Thanh à, cuộc đời anh thật may mắn có được em…”. Tối hôm đó, tôi đưa anh vào bệnh viện cấp cứu và ở với anh suốt 10 ngày cho tới khi anh qua đời. Bây giờ đôi lúc tôi cứ lẩn thẩn tự hỏi, không rõ mình đã kịp nói với anh ấy là mình cũng rất may mắn khi có được anh ấy trong đời (rơm rớm nước mắt)…

- Người ta kể chuyện anh Trỗi đi về nhà từng xách nước cho chị Quyên tắm. Một nghệ sĩ lớn như anh Thông có lần nào làm như thế cho chị không?

- Tình cảm mà anh Thông dành cho mình thì không có chuyện gì để phải than thở cả. Nhưng trong sinh hoạt hàng ngày, bản thân mình không bao giờ để cho anh ấy phải đụng tay tới bất cứ việc gì trong gia đình.

- Chị cũng lo cho chồng mọi thứ, tạo mọi điều kiện để anh ấy làm việc, mặc dù chị cũng là nghệ sĩ, chị cũng xứng đáng được săn sóc chứ?

- Mình nghĩ, anh ấy đi chiến trường suốt, khổ nhiều quá rồi, bây giờ về nhà thì cái khăn lau mặt cho anh ấy, mình cũng phải lo.

- Anh về nhà được chị phục vụ toàn phần về mặt sinh hoạt?

- Tất cả!

- Anh cũng sung sướng quá rồi còn gì. Thế hệ bọn tôi thì chẳng bao giờ dám mơ được vợ săn sóc như thế!

- Cũng không bao giờ tôi hỏi anh ấy lương bao nhiêu, cũng không bao giờ anh ấy hỏi tôi lương bao nhiêu, cũng không bao giờ đòi hỏi một cái gì qua lại hết, mà tôi tự giác phục vụ anh. Cả xóm làng ở đây họ đều bảo chưa thấy ai như Đàm Thanh phục vụ chồng như thế…. Tôi chỉ để anh cầm bút anh viết…

- Xin cảm ơn chị!