Thế giới phải được chuẩn bị tốt hơn để bảo vệ nhân loại khỏi các đại dịch trong tương lai

Chủ Nhật, 23/05/2021, 08:03
Đó là tuyên bố nhấn mạnh của Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula Von der Leyen đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh Y tế toàn cầu, do Italy – Chủ tịch luân phiên Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) và EC đồng tổ chức hôm 21/5. Hàng loạt sáng kiến tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực y tế theo đề xuất của Liên minh châu Âu (EU) đã được bàn thảo tại Hội nghị.

Với sự tham dự của đại diện lãnh đạo các nước G20, các nước EU và nhiều thể chế đa phương toàn cầu như Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Ngân hàng thế giới (WB) hay Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cùng nhiều chuyên gia y tế, Hội nghị Thượng đỉnh Y tế toàn cầu đã thông qua Tuyên bố Rome, đặt kỳ vọng dẫn dắt sự thay đổi cấu trúc các nguyên tắc chuẩn bị và ứng phó đại dịch hay các cuộc khủng hoảng y tế thông qua tăng cường hợp tác quốc tế phát triển từ những sáng kiến an ninh y tế hiện có. 

Chủ tịch EC Ursula Von der Leyen phát biểu tại Hội nghị.

Cụ thể là Sáng kiến ứng phó với đại dịch COVID-19 của EC, Sáng kiến đa phương của WHO và Quy định y tế quốc tế cùng những sáng kiến y tế khác đang được nhóm G7 và G20 triển khai. Tuyên bố gồm 16 nguyên tắc nhằm thay đổi cách tiếp cận của các nhà lãnh đạo trên thế giới trong cuộc chiến chống đại dịch, hướng tới định hướng tự nguyện trong hành động hiện nay và trong tương lai về sức khỏe toàn cầu. Mục đích của tuyên bố nhằm nâng cao khả năng sẵn sàng ứng phó và phòng ngừa, với phản ứng mang tính phối hợp thông qua hợp tác quốc tế. 

Ngoài ra, các nhà lãnh đạo cam kết khai thác sức mạnh tổng hợp và tận dụng chuyên môn của các tổ chức và các nền tảng liên quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc chia sẻ dữ liệu, nâng cao năng lực, các thỏa thuận cấp phép và chuyển giao công nghệ tự nguyện và “bí quyết” theo các điều kiện đã thỏa thuận nhằm thúc đẩy sản xuất vaccine. 

Các nhà lãnh đạo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của chương trình “Tăng tốc tiếp cận các công cụ ứng phó với COVID-19” (ACT-A), một công cụ của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) dùng để phân bổ vaccine, dược phẩm và các loại dụng cụ xét nghiệm. Tuyên bố Rome cũng đề cập đến chương trình COVAX như một phương thức để cung cấp số lượng vaccine dành tặng các nước.

Được xây dựng dựa trên kiến nghị từ cộng đồng khoa học, xã hội dân sự và sự phối hợp của cộng đồng quốc tế, Tuyên bố Rome có thể đóng vai trò như một định hướng vững chắc nhằm ngăn ngừa và ứng phó các trường hợp khẩn cấp về y tế trong trong trung và dài hạn. 

Chủ tịch EC Ursula Von der Leyen khẳng định việc thông qua “Tuyên bố Rome” là sự kiện lịch sử và đặc biệt, thể hiện cam kết của tất cả các nước G20 về việc tuân thủ các nguyên tắc cơ bản là chủ nghĩa đa phương, nói không với chủ nghĩa dân tộc trong vấn đề y tế và đảm bảo chuỗi cung ứng luôn mở, tức là không cấm xuất khẩu.Diễn ra khi đại dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp và vấn đề bất bình đẳng đang trở thành rào cản trong cuộc chiến chống dịch, hội nghị lần này cho thấy vai trò của việc tăng cường hợp tác đa phương và cùng hành động để ngăn chặn cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu trong tương lai. 

Hội nghị được xúc tiến dựa trên hoạt động của các thể chế, các diễn đàn đa phương, đặc biệt WHO, các sáng kiến đề xuất trong khuôn khổ G20 và Nhóm các nền công nghiệp phát triển (G7), trên hết được thúc đẩy bởi sáng kiến “Phản ứng toàn cầu trước đại dịch COVID-19” do Chủ tịch EC Ursula von der Leyen phát động. Sáng kiến được đưa ra vào ngày 24/4/2020, khi cả thế giới phải đương đầu với đại dịch COVID-19, nhằm thúc đẩy việc tiếp cận tiêm chủng, điều trị và xét nghiệm COVID-19 với giá phải chăng trên quy mô toàn cầu. Sáng kiến cũng nhằm tăng cường hệ thống y tế trên diện rộng, hỗ trợ phục hồi kinh tế cho các khu vực và cộng đồng mong manh nhất thế giới.

Tại hội nghị, Chủ tịch EC Ursula Von der Leyen nhấn mạnh: “Thế giới phải được chuẩn bị tốt hơn để bảo vệ nhân loại khỏi các đại dịch trong tương lai. Chúng ta cần rút ra các bài học và tất cả các quốc gia cần hợp tác hơn nữa để cải thiện an ninh y tế toàn cầu”. Tuy nhiên, ưu tiên hiện nay vẫn là chiến thắng đại dịch COVID-19. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen nêu rõ phải tiến hành tiêm chủng trên toàn thế giới và phải thực hiện một cách nhanh chóng bằng cách thúc đẩy các biện pháp “kiểm soát đại dịch ở khắp mọi nơi, đảm bảo vaccine tới tất cả mọi người, thông qua xuất khẩu cũng như chia sẻ khả năng sản xuất”. 

Trong khi đó, trên cương vị nước chủ nhà, Thủ tướng Italy Mario Draghi nhấn mạnh: “EU đã xuất khẩu khoảng 200 triệu liều vaccine COVID-19 tới 90 quốc gia, chiếm khoảng một nửa tổng sản lượng của khối. Tất cả các quốc gia đều phải làm như vậy. Chúng ta phải dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu, đặc biệt là tới các quốc gia nghèo nhất… Và trong tương lai, chúng ta có thể sẽ cần nhiều đợt tiêm chủng hơn và việc tăng cường sản xuất là điều cần thiết”.

Kết quả nổi bật của hội nghị là việc lãnh đạo các nước giàu và đại diện các hãng dược phẩm cam kết sẽ nỗ lực nhiều hơn nhằm hỗ trợ cuộc chiến chống đại dịch COVID-19 trên thế giới, cụ thể là tăng nguồn cung vaccine cho những nước nghèo hơn. Các hãng dược phẩm Pfizer, Moderna và Johnson & Johnson thông báo sẽ cung cấp khoảng 3,5 tỷ liều vaccine với giá gốc hoặc giá chiết khấu cho các nước có thu thập thấp và trung bình trong năm nay và năm tới. EU tuyên bố hỗ trợ 100 triệu liều vaccine cho những nước có thu nhập thấp và trung bình, đồng thời đầu tư 1,2 tỷ USD để xây dựng các trung tâm sản xuất vaccine ở châu Phi. 

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đề xuất kế hoạch trị giá 50 tỷ USD tập trung vào phát triển vaccine, theo đó đặt mục tiêu tiêm chủng cho ít nhất 40% dân số thế giới trong năm nay và 60% vào cuối năm 2022. Pháp và Đức mỗi nước sẽ cung cấp 30 triệu liều vaccine cho các nước nghèo. Trung Quốc cho biết sẽ cung cấp thêm 3 tỷ USD để viện trợ quốc tế trong 3 năm tới nhằm hỗ trợ các nước đang phát triển ứng phó với dịch COVID-19 và phục hồi kinh tế xã hội.

Tuy nhiên, dù đã thông qua “Tuyên bố Rome” kêu gọi “cấp phép tự nguyện” liên quan đến bằng sáng chế vaccine và chuyển giao công nghệ nhằm thúc đẩy sản xuất vaccine, hội nghị đã không đạt được sự đồng thuận về đề xuất dỡ bỏ toàn cầu đối với các rào cản về các bằng sáng chế vaccine ngừa COVID-19. Ngoài ra, Tuyên bố Rome cũng không bao gồm một cam kết rõ ràng nhằm tài trợ đầy đủ cho chương trình ACT-A, vốn vẫn đang bị thiếu 19 tỷ USD. Mặc dù vậy, có thể nói hội nghị này đã đạt được mục tiêu khi đề ra được những sáng kiến mang tính hỗ trợ, thúc đẩy sự chia sẻ giữa các quốc gia, cùng cam kết, cùng hành động để không chỉ vượt qua đại dịch hiện nay mà còn sẵn sàng ứng phó với các cuộc khủng hoảng trong tương lai.

Bên cạnh Tuyên bố Rome, hội nghị cũng kêu gọi thiết lập một hiệp ước quốc tế về đại dịch, dựa trên đề xuất trước đó của EU tại phiên họp đặc biệt của Đại hội đồng Liên hợp quốc trong tháng 12-2020. Sáng kiến này có sự ủng hộ của WHO và lãnh đạo 26 quốc gia gồm 9 nước thành viên EU. Thông qua hàng loạt sáng kiến trong lĩnh vực y tế, EU không chỉ kỳ vọng sớm kiểm soát được đại dịch, đây cũng là công cụ để EU khôi phục vai trò đi đầu, dẫn dắt các nước và các thể chế chính trị toàn cầu, đồng thời hiện thực hóa kế hoạch tự chủ chiến lược trong lĩnh vực y tế.

PV (tổng hợp)
.
.
.