Trẻ em nhiễm HIV bị kỳ thị: Rào cản trong phòng chống căn bệnh thế kỷ

• Về nơi những đứa trẻ nhiễm HIV bị bỏ rơi
• Chuyện đời của một phụ nữ trẻ nhiễm HIV
• Gian nan đường đến trường của trẻ nhiễm HIV
• Đưa trẻ nhiễm HIV đến trường: "Bài toán khó" của ngành giáo dục
• “Bài toán” đưa trẻ nhiễm HIV đến trường

 Sự kỳ thị, phân biệt đối xử với trẻ nhiễm HIV của phụ huynh, nhà trường như với cháu B. vẫn đang diễn ra ở nhiều nơi và là rào cản không nhỏ trong việc ngăn chặn sự lây nhiễm “căn bệnh thế kỷ” ở nước ta. Thực trạng này đã được đại biểu các ngành, các địa phương phản ánh tại hội nghị sơ kết thực hiện quyết định của Thủ tướng về  “Kế hoạch hành động quốc gia vì trẻ em bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS” do Bộ Y tế, Bộ LĐ-TB&XH và Bộ GD&ĐT phối hợp tổ chức tại Hà Nội ngày 22-11.

Ông Phạm Đình Giang, Giám đốc Trung tâm giáo dục Lao động Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết: Tâm lý kỳ thị của cộng đồng đối với trẻ nhiễm HIV còn nặng nề, làm ảnh hưởng nhiều đến việc trẻ hòa nhập cộng đồng. Đặc biệt, một bộ phận không nhỏ của cộng đồng dân cư nơi Trung tâm đóng không chấp nhận sự phát triển bình thường cà những quyền lợi chính đáng của trẻ. 

Các đại biểu trong nước và quốc tế bàn các biện pháp bảo vệ quyền của trẻ em nhiễm HIV

Đang có rất nhiều trẻ em nhiễm HIV bị thiệt thòi vì sự kỳ thị, khi hiện nước ta có tới 6.800 em nhỏ bị nhiễm HIV, cùng khoảng gần 42.000 trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm và hơn 73.000 trẻ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi HIV/AIDS.

Hậu quả của kỳ thị, phân biệt đối xử là sự xa lánh, ruồng bỏ của cộng đồng khiến trẻ em nhiễm HIV/AIDS dễ bị tổn thương, không muốn tiếp cận với các dịch vụ tư vấn, chăm sóc và điều trị. Các em không tự tin, sống khép mình, thường lảng tránh bạn bè, ngại tiếp xúc với mọi người vì sợ bị phân biệt. Điều này càng làm tăng nguy cơ lây nhiễm ra cộng đồng.

Chính vì sự kỳ thị mà bệnh HIV/AIDS ở Việt Nam là một vấn đề nhạy cảm, khiến việc nắm bắt được nhu cầu, tâm tư, tình cảm của trẻ và gia đình bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS luôn là một bài toán khó với các cấp chính quyền và những người làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Nỗi sợ hãi bị bà con hàng xóm “tẩy chay” khiến những gia đình có con em bị HIV không muốn “lộ’ chuyện các cháu bị bệnh. 

Các cháu bé nhiễm HIV được nuôi dưỡng tại Trung tâm giáo dục Lao động Xã hội số 2 –Hà Nội

Vì thế, nhiều gia đình ở các tỉnh đã không điều trị tại địa phương mà đưa về TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, khiến chi phí nhiều hơn, nên không thường xuyên cho trẻ đi khám, hoặc bỏ điều trị. Nhiều trẻ sống trong gia đình có bố mẹ, người thân nhiễm HIV/AIDS chưa được đưa đi xét nghiệm định kỳ phát hiện HIV do kinh tế khó khăn, thiếu phương tiện đi lại, hoặc chưa nhận thức hết sự cần thiết phải xét nghiệm để phòng ngừa và phát hiện sớm lây nhiễm.

Cục Bảo vệ và chăm sóc trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết việc nuôi dưỡng trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ trẻ bị lây nhiễm từ mẹ, nhưng hiện nay ngành y tế nhiều địa phương như Đồng Nai, Kiên Giang đã không duy trì được chính sách hỗ trợ sữa thay thế cho trẻ do không còn nguồn tài trợ từ tổ chức quốc tế. Thiếu thông tin về trẻ HIV và khó khăn trong tiếp cận trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV cũng là rào cản khiến nhiều trẻ chưa được tiếp cận chính sách hỗ trợ này. 

Các dịch vụ xã hội dành cho trẻ em bị nhiễm HIV/AIDS đã hình thành, nhưng chất lượng còn hạn chế, đặc biệt là dịch vụ hỗ trợ dạy nghề cũng như hỗ trợ việc làm cho trẻ sau khi tốt nghiệp nghề. Điều này được đại diện của Sở Y tế Thái Nguyên và Hải Phòng -2 địa bàn có số trẻ em nhiễm HIV/AIDS cao – đưa ra.

Ông Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) cho biết, hơn 10 năm mở rộng điều trị HIV/AIDS cho trẻ em, Việt Nam luôn được WHO đánh giá cao về lĩnh vực này.

Tuy nhiên, nhiều cơ sở điều trị HIV/AIDS cho trẻ chưa do các bác sĩ chuyên khoa nhi chăm sóc, cơ sở điều trị chưa phù hợp với qui định của Luật Khám, chữa bệnh và luật BHYT, nên không tận dụng được nguồn chi trả từ BHYT cho một số xét nghiệm hỗ trợ điều trị ARV cho trẻ trong khi đa số trẻ bị nhiễm HIV/AIDS là trẻ em nghèo. 

Đặc biệt, số liệu báo cáo chưa thống nhất, chưa có sự phối hợp chặt chẽ trong vấn đề chuyển tuyến và chuyển tiếp, do đó tỉ lệ mất dấu trong quá trình theo dõi trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV còn cao.

Nỗi lo âu lớn về sự bùng phát dịch HIV/AIDS trở lại là hiện nay, mạng lưới chăm sóc tại nhà còn mỏng, các đồng đẳng viên, cộng tác viên hoạt động phần lớn nhờ sự hỗ trợ kinh phí của các tổ chức quốc tế, trong khi tới đây, dự kiến cuối năm 2017, các tổ chức quốc tế sẽ ngừng hỗ trợ hoạt động này, việc phòng dịch sẽ gặp nhiều khó khăn. Vẫn còn 30% trẻ em bị ảnh hưởng của HIV/AIDS chưa có thẻ BHYT, nên các cháu rất khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ về chăm sóc sức khỏe cho trẻ.

Đại biểu các ngành đều thống nhất rằng, để các cháu bé bị nhiễm HIV được đảm vảo quyền lợi khi các nguồn tài trợ quốc tế kết thúc, cần rà soát các dịch vụ khám và điều trị HIV được BHYT hỗ trợ, trong đó, xem xét việc đưa thuốc kháng HIV, thuốc bổ trợ và một số xét nghiệm vào danh mục do BHYT chi trả. Cũng cần có cơ chế cho phép người nhiễm HIV được thanh toán BHYT tại tất cả các phòng khám, điều trị ngoại trú.