Nguy kịch vì uống thuốc Paracetamol quá liều

Thứ Sáu, 16/08/2019, 16:15
Theo các bác sĩ, Paracetamol là một thuốc hạ sốt thông thường nhưng có thể gây ngộ độc nặng, tổn thương gan nặng nề nếu sử dụng không đúng chỉ định, đúng liều.

Thời gian qua, có nhiều trường hợp sử dụng loại thuốc hạ sốt Paracetamol quá liều, có trường hợp cha mẹ tự ý cho con uống khi bị sốt, có trường hợp do suy nghĩ nông nổi ở lứa tuổi thiếu niên muốn “kết liễu” cuộc đời nên đã sử dụng thuốc này quá liều. Như trường hợp em N.T.H.V (Sn 2016, ở tỉnh Tiền Giang).

Ngày 16-8,  Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh cho biết, Khoa Hồi sức tích Cực - Chống độc của bệnh viện đang điều trị một trường hợp ngộ độc nặng do uống 40 viên thuốc Paracetamol, loại 500mg.

Người thân em V cho biết, tối 12-8, em V uống 40 viên thuốc Paracetamol, số thuốc này gia đình mua “trữ” ở nhà để trị nhức đầu, cảm cúm khi cần thiết. Sau khoảng 2 giờ uống thuốc, V thấy chóng mặt, buồn nôn, mệt mỏi nên nhắn tin cho cha biết. 

Cha của V lập tức chạy về nhà và đưa con gái đến bệnh viện địa phương cấp cứu. Bệnh viện đã nhanh chóng xử lý nhưng tình trạng diễn tiến nguy hiểm đến tính mạng. Bệnh nhân vẫn mệt mỏi, nôn ói, qua xét nghiệm máu cho thấy men gan tăng rất cao gần 1.000 đv/L (bình thường < 40-50 đv/L) nên bệnh nhân lập tức được chuyển đến bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh điều trị.

Theo các bác sĩ Khoa Hồi sức tích Cực - Chống độc Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh, thời điểm nhập viện, V trong trạng lừ đừ, nôn ói, chóng mặt, mạch nhanh, tay chân lạnh,…

Bệnh nhân 13 tuổi ngộ độc nặng do uống 40 viên thuốc paracetamol

Sau 3 ngày điều trị tích cực, tăng thải và truyền thuốc giải độc tính Paracetamol, tình trạng của bệnh nhân đã cải thiện dần, men gan giảm đáng kể, V tỉnh táo hơn và tỏ ra hối hận khi có hành động dại dột. V cho biết, cảm thấy buồn vì xin cha đi nối tóc nhưng không được đồng ý nên đã uống thuốc. Hiện bệnh nhân đang tiếp tục được theo dõi và chuyên gia tâm lý tại bệnh viện tư vấn giải tỏa tâm lý cho V.

Các bác sĩ Khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh khuyến cáo, giai đoạn vị thành niên, dậy thì là khoảng thời gian trẻ phát triển và thay đổi tâm sinh lý rất nhiều. Trẻ cần được quan tâm, giải thích và thông cảm của phụ huynh, tránh ép buộc, áp đặt, gây xáo trộn tâm lý trẻ, dẫn đến trẻ có những suy nghĩ nông cạn, bồng bột, hành động nông nổi, nguy hiểm đến tính mạng. 

Mới đây, ngày 14-8, khoa cấp cứu - Trung tâm Sản nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ tiếp nhận bệnh nhi T.V.D (27 tháng tuổi, ngụ thị trấn Thanh Sơn, huyện Thanh Sơn, Phú Thọ) có dấu hiệu ngộ độc Paracetamol do sử dụng quá liều dẫn đến hỏng gan, sau đó bé chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị trong tình trạng nguy kịch. 

Theo BSCK2 Nguyễn Minh Tiến, Phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh, các trường hợp bị ngộ độc được nhận định có nguyên nhân chủ yếu do người nhà tự ý mua thuốc điều trị cho trẻ mà chưa có chỉ định của bác sĩ. Thậm chí, một số phụ huynh vì muốn trẻ nhanh khỏi bệnh đã tự ý tăng liều thuốc cho trẻ, hoặc cha mẹ sử dụng đơn thuốc của trẻ khác để mua thuốc cho con uống đã vô tình gây hại cho trẻ.

Bác sĩ Tiến cho rằng nhiều phụ huynh hiện nay đang sai lầm khi nghĩ sốt là một bệnh của trẻ, phải điều trị, đơn giản nhất là dùng thuốc uống hạ sốt. Nguyên nhân thường nhất của sốt là nhiễm virus hoặc vi khuẩn. Khi bị tác nhân gây bệnh xâm nhập, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng cách tăng thân nhiệt nhằm thúc đẩy các phản ứng bảo vệ để loại trừ mầm bệnh. Như vậy, sốt không phải là một bệnh, mà là một dấu hiệu tốt cho thấy cơ thể của bé đang tích cực chống lại tác nhân gây bệnh. Do đó, điều quan trọng là tìm ra nguyên nhân gây sốt, chứ không phải là hạ sốt bằng mọi cách.

Trẻ chỉ được xem là sốt khi nhiệt độ hậu môn của bé từ 38 độ C trở lên, còn bình thường thân nhiệt tự điều hòa trong khoảng 37 độ C ± 0,6 độ C. Muốn xác định trẻ đó có sốt hay không thì phải đo nhiệt độ chứ không thể chỉ dùng tay sờ trán trẻ và “phán” trẻ bị sốt là rất chủ quan.

Theo bác sĩ Tiến, chính xác nhất là đo nhiệt độ ở hậu môn của trẻ, cha mẹ cũng có thể đo nhiệt độ ở nách trẻ, nhiệt độ này thường thấp hơn nhiệt độ hậu môn khoảng 0,5 độ C. Như vậy, khi bé có nhiệt độ ở nách trên 37,5 độ C đã được xem là bị sốt.

Bác sĩ Tiến cũng cho biết phương pháp chăm sóc trẻ bị sốt hiệu quả như sau:

Khi bé sốt nhẹ, hãy cho bé nghỉ ngơi, mặc quần áo thoáng mát, dễ thấm mồ hôi, cho bé uống nhiều nước (sữa, nước lọc, nước hoa quả, nước canh,…) và ăn thức ăn dễ tiêu hóa. Trẻ bị sốt cần cởi bỏ bớt chăn mền, quần áo, chỉ cho trẻ mặc một lớp quần áo mỏng bằng cotton màu trắng để cơ thể tỏa nhiệt làm giảm sốt.

Tuy nhiên, khi sốt quá cao (trên 39 độ C), bé sẽ dễ mất nước và thường rất mệt, lúc này cha mẹ nên cho trẻ uống thuốc hạ sốt loại an toàn là Acetaminophen (Paracetamol), tên biệt dược là Hapacol, Efferalgan,… Liều thông thường là 10-15 mg/kg cân nặng của bé cho mỗi lần uống và 2 lần dùng cách nhau ít nhất 6 giờ. Tuy nhiên, nếu bé dưới 2 tuổi thì tốt nhất nên dùng thuốc hạ sốt theo liều chỉ định của bác sĩ. Không lạm dụng thuốc và dùng thuốc quá liều khi bé sốt cao liên tục, tức là không dùng thuốc hạ sốt nhiều hơn liều hướng dẫn của bác sĩ, làm tăng nguy cơ quá liều, ngộ độc thuốc.

Có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt dạng uống hoặc nhét hậu môn. Nếu trẻ bị ói nhiều hay đang ngủ thì dùng thuốc đặt hậu môn, còn trẻ đang bị tiêu chảy thì dùng thuốc hạ sốt dạng uống. Chỉ dùng một trong hai dạng trên, không được dùng cả 2 đường cùng lúc sẽ nguy hiểm.

Lau mát cho bé với nước ấm khoảng 30 độ C bằng cách dùng 5 khăn nhúng nước ướt vừa phải, 2 cái đắp ở nách và 2 cái đắp ở bẹn, 1 cái lau phần cơ thể còn lại (không đắp ở bàn tay, bàn chân của trẻ). Chỉ lau mát khi đã cho uống thuốc hạ sốt ít nhất 30 phút, tuyệt đối không được lau bằng nước đá, giấm, rượu hay chanh, vì có thể gây nhiễm độc.

Các bé dưới 3 tháng tuổi, khi trẻ vẫn có vẻ khỏe và sốt không cao vẫn phải đưa đi bến bác sĩ khám.

Đối với trẻ từ 3 đến 36 tháng tuổi, nếu sốt trên 38 độ C hay sốt từ 3 ngày trở lên, hoặc có vẻ không khỏe và có biểu hiện quấy khóc, lừ đừ, không chịu uống… phải đưa trẻ đi khám.

Còn ở bất kỳ tuổi nào, khi sốt trên 40 độ C, hay sốt kéo dài 7 ngày (dù không sốt nhiều mỗi ngày), hay có sẵn 1 bệnh lý mạn tính nào đó, hay phát ban mới xuất hiện, hay kèm dấu hiệu nặng (không uống được, nôn tất cả mọi thứ, co giật, hay li bì khó đánh thức), hay có triệu chứng ở cơ quan, bộ phận nào đó (ho nhiều, khó thở, đau tai, đau bụng…) thì phải đưa đi khám ngay.

“Những điều không nên làm khi trẻ bị sốt là quấn kín trẻ; kiêng ăn uống; nặn chanh; đổ sả; đổ thuốc vào miệng trẻ khi trẻ đang co giật, vì gây sặc, tắc đường thở dẫn đến tử vong. Điều nữa là không cạo gió, cắt lễ...”, bác sĩ Tiến khuyến cáo.

Ngoài ra, nhiều gia đình chưa cất giữ thuốc cẩn thận, để thuốc trong các hộp đựng bánh/kẹo làm trẻ ăn nhầm. Vì vậy, cần phải để thuốc ngoài tầm thấy, tầm với của trẻ, tốt nhất là nên cất giữ thuốc trong tủ có khóa an toàn để trên cao.
Huyền Nga-Nhân Sơn
.
.
.