“Khám phá bí ẩn văn hóa phương Đông Việt Nam”

Trong bối cảnh hội nhập, không ít người đang dần đánh mất văn hóa cội gốc của mình bằng việc “hòa tan”, mà không biết rằng, văn hóa truyền thống là một sức mạnh vô song, rất cần được gìn giữ. Vì thế, đạo diễn- biên kịch Trần Phương Thủy (con gái NSND Trần Phương) đã quyết định thực hiện một seri phim tài liệu mang tên “Khám phá bí ẩn văn hóa phương Đông Việt Nam” và sẽ được Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng từ ngày 20/3. Trước ngày phim ra mắt, chúng tôi đã có cuộc trao đổi cùng chị:

PV: Lý do nào để chị lựa chọn đề tài này làm phim?

ĐD Trần Phương Thủy: Một quốc gia mạnh là một quốc gia có nền văn hóa mạnh mẽ, giàu bản sắc dân tộc, tạo sức hút để bạn bè năm châu phải để mắt đến mình. Bí ẩn phương Đông ở người Việt chính là sự giàu có tâm hồn, nội tâm trong cốt cách người xưa qua dòng chảy văn hóa mà cha ông ta đã để lại dấu ấn trong các truyền thuyết, những câu chuyện phong tục, tập quán, lễ nghi, hành xử.

Bí ẩn từ ngàn xưa để lại cần được mổ xẻ và khám phá, để hiểu được giá trị sức mạnh đích thực, đúng đắn và giàu có của những gì làm nên một bản sắc văn hóa dân tộc. Điều này rất có ý nghĩa trong bối cảnh con người đang lao vào guồng máy phát triển vật chất với tốc độ không ngưng nghỉ của nền kinh tế thị trường...

Sự hấp dẫn của văn hóa phương Đông Việt Nam là mục đích mà chúng tôi tìm đến trong bộ phim này, để mang thêm niềm tự hào về văn hóa truyền thống cho mỗi người.

PV: Chị có thể nói kỹ hơn về những vấn đề mà bộ phim đi sâu khám phá?

ĐD Trần Phương Thủy: Bộ phim gần 30 tập được làm dưới hình thức kể chuyện, với sự tham gia của nhiều nhà sử học, nhà văn hóa, kiến trúc sư, chuyên gia ẩm thực… dẫn dắt người xem cùng ngược dòng thời gian để khám phá, tìm kiếm văn hóa tâm linh, nội lực ẩn chứa trong mỗi câu chuyện mà người dân Việt Nam trong quá trình sinh sống, trải nghiệm đã đúc kết thành cái gọi là văn hóa tâm linh, mang đậm hồn cốt bản sắc dân tộc Việt. Đó là những vật thiêng, là thời khắc thiêng liêng trong văn hóa tín ngưỡng...; của văn hóa thưởng trà, của văn hóa kiến trúc, địa linh, lễ hội. Đó cũng là những bí ẩn trong văn hóa thờ cúng và văn hóa truyền thuyết từ những câu chuyện truyền thuyết. 

Lễ hội là một nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt.

Từ những câu chuyện có thật trong lịch sử và văn hóa Việt Nam, bộ phim đi sâu phân tích, mang đến cho người xem nhiều ý nghĩa, từ những điều tưởng không xa lạ: Những giá trị văn hóa tinh thần to lớn mà đức vua, Phật Hoàng Trần Nhân Tông để lại cho đời, đã chứng minh sự độc đáo của dân tộc Việt Nam mà thế giới muốn tìm hiểu và khám phá; là những câu chuyện giữ nước, đánh đuổi giặc Minh thời Lê Lợi, đã cho thấy quan niệm, cách hành xử hợp đạo trời của ông cha ta vốn coi trọng như một lẽ thuận thiên; là tìm và hiểu thêm về vụ án oan Lệ Chi Viên thấu trời thấu đất của danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi.

Nội lực tinh thần của người Việt còn ở những câu sấm ẩn chứa sức mạnh trí tuệ, vừa huyền bí, vừa hiện thực đáng kính nể, mà sấm Trạng Trình là ví dụ. Đặc biệt, sẽ có một tập phim đề cập sâu về nhà tiên tri Hồ Chí Minh, khi lật lại những văn kiện lịch sử của nước ta, để thấy rằng, các cuộc kháng chiến vĩ đại của nhân dân ta: Cách mạng tháng Tám 1945, giải phóng miền Bắc 1954 và thống nhất đất nước 1975, đều đã được vị Chủ tịch thiên tài Hồ Chí Minh tiên đoán chính xác, chắc chắn. Vì thế, không dễ gì hiểu hết trí tuệ, tầm nhìn của con người mang thiên mệnh vĩ đại ấy. 

PV: Điều mà ekip làm phim mong muốn gửi đến người xem?

ĐD Trần Phương Thủy: Những câu chuyện lịch sử được chọn lựa đều làm sáng lên cốt cách tinh thần của văn hóa phương Đông, nhưng là phương Đông của con người Việt Nam. Muốn tìm hiểu những câu chuyện ấy, không thể soi vào đó một nhãn quan trần thế, mà phải biết lắng nghe những bí ẩn, hơi thở của thông điệp ẩn phía sau câu chuyện. Đó là sự chiêm nghiệm, cảm thức tinh tế sâu xa của thứ văn hóa tâm linh nội lực.

Sự mệt mỏi trong đời sống hiện đại sẽ khiến người ta dừng lại và ngộ ra chiều sâu bí ẩn tâm linh, để khao khát lắng nghe dòng chảy văn hóa đang thao thức trong nội tâm mình. Và con người hiện đại sẽ ngoái đầu tìm kiếm giá trị văn hóa phương Đông gốc rễ của mình. Điều này đã được kiểm chứng: người phương Tây đang hành hương về phương Đông để tìm hiểu sức mạnh giá trị văn hóa tâm linh ngày một đông hơn.

PV: Cám ơn sự chia sẻ của chị!