Cuốn tiểu thuyết không dành cho người thần kinh yếu

Hình ảnh dòng sông như một cái bóng theo mãi trong những truyện ngắn của Nguyễn Một, trở thành một sự ám ảnh không thể nào quên, bàn chân dầu dãi phong trần của con người đã vượt qua bao nhiêu bến bờ những dòng sông, và giờ đây đang ngụp lặn, vùng vẫy trên những con sông của miền Đông nắng lắm mưa nhiều.

Đối với Nguyễn Một, hình như những dòng sông chất chứa nhiều đau thương bất hạnh hơn là hạnh phúc?

Có thể thấy những hình ảnh như này: “Bờ sông Đồng Nai với những hàng cây bằng lăng trổ hoa tím ngát. Những bụi cây Gừa buông bộ rễ hững hờ trên mặt nước như những cô gái ngồi chải tóc bên sông. Mùa hè đến, bờ sông lảnh lót bài hoà tấu rộn ràng của bầy chim chích choè về ăn trái Gừa chín. Những đứa trẻ lang thang dọc bờ sông với cái cần câu không có mồi vì cá nhiều vô kể, nhiều đến nổi chỉ cần ném lưỡi câu không xuống nước là có thể câu được những con cá to như bắp tay. Mùa nước lên có thể bắt được những con cá ngược to như thân cây chuối, mùa nước rút cá con bay vun vút, mang rổ hứng chừng vài chục phút về kho tiêu ăn không hết...” (Dòng sông độ lượng - Bút ký) tràn ngập trong các trang viết của Nguyễn Một, dù là truyện ngắn, là ký, hay tiểu thuyết.

“Đất trời vần vũ” gợi nên sự ám ảnh về cái chết, chiến tranh hận thù và tình yêu, không gian nhiều chiều trong cuốn sách dễ cuốn người đọc vào những mối quan tâm khác về nhân vật.

Xuyên xuốt chiều dài câu chuyện là những dòng lịch sử bồi đắp, hòa đan, người đọc có thể “nhận diện” được khá nhiều nhân vật lịch sử, nhưng ở đó, Nguyễn Một không phải là một “người kể” mà là người chuyển tải thông điệp: Điều cốt lõi rút ra từ câu chuyện này là tình yêu - “tình yêu đã cứu thế giới này, tình yêu mới thực sự có quyền lực và sức mạnh”.

Được coi là “Một cuốn tiểu thuyết không dành cho người thần kinh không đủ mạnh, để tiếp nhận những nỗi đau khủng khiếp của nhân vật trong nhiều chiều không gian khác nhau”,  Đất trời vần vũ gợi lên sự ám ảnh khốc liệt về cái chết, chiến tranh, hận thù và tình yêu.

Những cái chết được báo trước khiến cho người đọc cảm thấy sửng sốt, bàng hoàng. Nhân vật dường như đã chết, nhưng cái chết của họ lại kéo ngược lại thời gian, gợi cho người đọc nỗi khắc khoải về tình yêu, về cuộc sống. Sự tồn tại của những con người ấy chuyển vào một nhân vật nào đấy, đúng hơn, đó chính là sự lan truyền của những mối dây tình cảm và ước vọng.

Đọc truyện của Nguyễn Một người ta không hình dung thời gian cho mỗi tình huống truyện, không ước đoán nhân vật này sống ở khoảng nào. Đó là cái độc đáo của tác giả, bởi tác phẩm văn học thường mạnh khi kể về con người nói chung và cái “cõi nhân gian”, nơi người ta sống bao dung dễ tha thứ và cái hằng ngày làm cho mỗi chúng ta tốt lên.

Đất trời vần vũ mở ra cho chúng ta thấy một Đồng Nai bề bộn, ngổn ngang với nhiều tính cách khác nhau, với những công việc khác nhau. Điều khác biệt này tạo nên một Nguyễn Một độc đáo và sâu sắc, những câu văn nuột và có sức nặng. Sự tồn tại của những con ngời trong tiểu thuyết này gợi cho người đọc nỗi khắc khỏa về tình yêu và cuộc sống, nảy chồi những khát vọng. Đó cũng chính là thông điệp “Đất trời vần vũ” gửi đến độc giả và cũng là hành trình của Nguyễn Một trên đường văn gập ghềnh này.